سید مرتضی افقه؛ اقتصاددان
کیوسک خبر ـ قیمت دلار و ارز در حالی به طور عجیبی افزایش بیش از هزار تومانی را طی یک روز تجربه کرد خبر ایجاد تنش جدید میان ایران و آمریکا موجب افزایش معنادار قیمت دلار شده است. هرچند کارگزاران اقتصادی افزایش قیمت دلار را حتمی می‌دانستند، ولی این سرعت افزایش قیمت دلار، نه بی سابقه، ولی کم سابقه بوده است. جهش قیمت دلار در هرات و نرخ حواله درهم، سایه اخبار منفی بر سر قیمت دلار و افزایش تنش‌ها میان ایران و آمریکا، دو بال پرواز برای دلار در تهران بود. تجربه جهش قیمت دلار در ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۱ نشان داده تکانه‌های ارزی زمانی در بازار رخ می‌دهد که به طور مشخص اخبار سیاسی منفی بر بازار سایه بیفکند. عصر پنجشنبه گذشته خبری منتشر شد که بلافاصله بازار دلار و ارز تهران را تحت تاثیر قرار داد و قیمت دلار در بازار غیررسمی را وارد کانال ۵۳ هزار تومانی کرد. خبر توقیف نفتکش از سوی ایران و بلافاصله عکس العمل آمریکا مبنی بر توقیف محموله در حالی جدیدترین تنش میان واشنگتن و تهران است که معامله گران معتقدند این خبر‌ها بر سطح تنش ایران و آمریکا خواهد افزود و موجب رشد دلار به دلیل اخبار منفی سیاسی خواهد شد و اینگونه نیز شد. اکنون بازار دلار و ارز در آستانه حساس خود قرار دارد. متغیر فعال در بازار دلار و ارز در شرایط فعلی متغیر سیاسی است، تنشی که ما با غرب و آمریکا و اخیرا اسرائیل و آذربایجان داریم به شدت روی بازار‌های دلار و ارز، طلا و سکه و… تاثیرگذار است. هر خبری در ارتباط با افزایش تنش میان ایران و دیگر کشور‌ها برسد روی بازار‌ها اثر می‌گذارد، بازار دلار در آستانه حساس خود قرار دارد و با کمترین خبر تنش زا که کارگزاران اقتصادی را نسبت به آینده بدبین کند، بلافاصله واکنش شدید نشان می‌دهد. خبر توقیف کشتی، آن هم در منطقه خلیج فارس و دریای عمان که یک منطقه بسیار حساس است و جایگاه بسیار حساسی در اقتصاد جهانی دارد و برای آمریکا هم به شدت حساس است، زمینه التهابات ذهنی را ایجاد کرده و بلافاصله خود را در بازار‌های دلار و ارز، سکه و طلا و سایر دارایی‌های ارزشمند نشان داده است. اگر این تنش جای دیگری (نه در دریای عمان) بود، کمتر از این بر بازار‌ها اثر می‌گذاشت، خلیج فارس و دریای عمان یک نقطه بسیار حساس و تاثیرگذار در اقتصاد جهانی است؛ بنابراین این اتفاق در بازار دلار طبیعی است. اگر تنش‌های این اتفاق سیاسی- نظامی که در دریای عمان افتاده بالا بگیرد، تردید نکنید که قیمت دلار هم بلافاصله تبعیت خواهد کرد؛ ولی اگر آتش این تنش خاموش و آرامش ایجاد شود، افزایش قیمت متوقف خواهد شد. کاهش قیمت دلار مشروط به خاموش شدن آتش تنش‌های سیاسی است، همیشه در چنین شرایطی به سراغ رئیس کل بانک مرکزی خواهند رفت تا آتش التهابات قیمتی را خاموش کند هر چند ابزار چندانی در اختیار رئیس کل بانک مرکزی برای جلوگیری از افزایش قیمت دلار نیست. ابزاری که در اختیار اوست، کنترل و محدود کردن تقاضاست که تاکنون بانک مرکزی تا جایی که توانسته، تقاضای داخلی دلار و ارز را محدود کرده است. از طرفی بانک مرکزی به اندازه کافی ارز ندارد که بتواند با عرضه بیشتر ارز بازار را مدیریت و افزایش قیمت را متوقف کند یا کاهش بدهد.