هوش مصنوعی با بهره‌گیری از تحلیل‌های داده‌ای و الگوریتم‌های پیشرفته، توانسته تحولی عظیم در صنعت برق ایجاد کند. از شناسایی نقاط ضعف شبکه تا بهینه‌سازی انتقال انرژی و پیش‌بینی تقاضای برق، این فناوری نه‌تنها هزینه‌ها را کاهش می‌دهد بلکه به پایداری محیط‌زیست نیز کمک شایانی می‌کند.
به گزارش کیوسک‌خبر، صنعت برق همواره با چالش‌های زیادی روبه‌رو بوده است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها کاهش تلفات انرژی است. تلفات انرژی در فرآیندهای تولید، انتقال و توزیع می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی از جمله فرسودگی تجهیزات، ناهماهنگی در شبکه و حتی سرقت انرژی به وقوع بپیوندد. در این میان، هوش مصنوعی با ارائه راهکارهای نوین و دقیق توانسته است تحولی عظیم در این صنعت ایجاد کند. این فناوری با استفاده از تحلیل‌های داده‌ای، پیش‌بینی تقاضا و بهینه‌سازی مصرف، نقش کلیدی در کاهش تلفات انرژی ایفا می‌کند.
یکی از ویژگی‌های بارز هوش مصنوعی در صنعت برق، شناسایی نقاط پرمصرف و پرخطر در شبکه برق است. به‌عنوان مثال، در پروژه‌ای که توسط شرکت GE Grid Solutions در ایالات متحده انجام شد، از هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده از شبکه برق استفاده شد تا نقاطی که به دلیل اضافه‌بار یا تجهیزات ناکارآمد بیشترین تلفات را دارند شناسایی شوند. این اقدام باعث کاهش ۱۵ درصدی تلفات انرژی شد.
در کنار شناسایی نقاط پرخطر، هوش مصنوعی به بهینه‌سازی انتقال برق نیز کمک می‌کند. یکی از مشکلات اصلی در خطوط انتقال، تلفات ناشی از مقاومت الکتریکی و ناهماهنگی در توزیع بار است. هوش مصنوعی با شبیه‌سازی جریان برق در این خطوط، به تنظیم بهینه ولتاژ و جریان کمک می‌کند. در هند، شرکت Tata Power از این فناوری برای بهینه‌سازی انتقال برق در مناطق دورافتاده استفاده کرد و توانست تلفات انرژی را تا ۲۰ درصد کاهش دهد.
هوش مصنوعی همچنین در پیش‌بینی تقاضای انرژی نقش مهمی ایفا می‌کند. این فناوری می‌تواند با تحلیل داده‌های تاریخی، وضعیت آب‌وهوا و الگوهای مصرف، تقاضای انرژی را پیش‌بینی کرده و بر اساس آن تولید و توزیع برق بهینه‌سازی شود. شرکت National Grid در بریتانیا از این روش بهره برد و توانست با هماهنگ‌سازی تولید و مصرف انرژی، تلفات را به میزان چشمگیری کاهش دهد.
نگهداری پیش‌بینانه تجهیزات نیز یکی دیگر از کاربردهای مهم هوش مصنوعی در صنعت برق است. خرابی تجهیزات مانند ترانسفورماتورها و خطوط انتقال می‌تواند باعث تلفات زیادی در شبکه شود. با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی، خرابی‌های احتمالی پیش‌بینی شده و از وقوع مشکلات بزرگ‌تر جلوگیری می‌شود. به‌عنوان مثال، شرکت State Grid Corporation در چین با استفاده از هوش مصنوعی توانسته است خرابی‌های ترانسفورماتورهای برق را پیش از وقوع شناسایی کند و هزینه‌های ناشی از تعمیرات اضطراری را کاهش دهد.
توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر یکی دیگر از زمینه‌هایی است که هوش مصنوعی در آن تاثیر زیادی دارد. این فناوری با مدیریت هوشمند تولید و ذخیره انرژی، کمک می‌کند تا تلفات ناشی از ناهماهنگی بین تولید و مصرف کاهش یابد. در آلمان، پروژه‌ای با استفاده از هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی تولید و ذخیره انرژی بادی اجرا شد و توانست تلفات انرژی در مزارع بادی را تا ۱۰ درصد کاهش دهد.
یکی دیگر از کاربردهای جذاب هوش مصنوعی در صنعت برق، شناسایی سرقت انرژی است. سرقت انرژی یکی از عوامل اصلی تلفات در شبکه‌های برق است. هوش مصنوعی با تحلیل داده‌های مصرف و شناسایی الگوهای غیرعادی، به کشف این موارد کمک می‌کند. در برزیل، شرکت Eletrobras از این فناوری برای شناسایی سرقت انرژی در مناطق پرخطر استفاده کرد و توانست در سال اول اجرا، ۹۰ درصد از موارد سرقت را شناسایی کند.
در نهایت، هوش مصنوعی در نگهداری تجهیزات صنعت برق نقش اساسی دارد. از پیش‌بینی خرابی‌ها گرفته تا بهینه‌سازی عملکرد و کاهش هزینه‌ها، این فناوری می‌تواند بهره‌وری و ایمنی شبکه‌های برق را افزایش دهد. استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته برای تحلیل داده‌های عملکرد تجهیزات، شناسایی الگوهای غیرمعمول و حتی نظارت مداوم بر سلامت تجهیزات باعث کاهش قابل‌توجه هزینه‌ها و افزایش ایمنی کارکنان می‌شود.
در مجموع، هوش مصنوعی با شناسایی نقاط ضعف، بهینه‌سازی فرآیندهای انتقال و تولید انرژی، پیش‌بینی تقاضا و نگهداری پیش‌بینانه تجهیزات، به یک ابزار کارآمد در صنعت برق تبدیل شده است. این فناوری می‌تواند به کاهش چشمگیر تلفات انرژی، صرفه‌جویی اقتصادی و بهبود وضعیت زیست‌محیطی کمک کند.
گزارش: امیر‌محمد صالحی