نئوبانک ها در ایران و جهان با چالش‌هایی مواجهه هستند؟ آیا این شکل از فعالیت بانک‌ها صرفا یک تب ایجاد شده پس از همه‌گیری ویروس کروناست یا آینده را باید از آن این نوع بانک‌ دانست؟

صحبت از نئو بانک‌ها در ایران تقریبا با یک دهه تاخیر در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته شکل گرفت. ۴ سالی می شود که نئو بانک‌های ایرانی کم کم در حال متولد شدن هستند و این درحالی است که اولین نئو بانک در کشور آمریکا از حدود سال ۲۰۰۷ آغاز به کار کرد.
اما نکته‌ای که ممکن است ذهن فعالان حوزه پولی و بانکی را به خود درگیر کرده باشد این است که آیا آینده برای نئوبانک‌هاست یا بانک‌های سنتی با توسعه بازوهای فناورانه خود، امکان بقای بیشتری را برای خود فراهم می‌کنند؟

در این مطلب ابتدا به نئوبانک‌ها می‌پردازیم و پس از آن، چالش‌های پیش روی نئوبانک‌ها را بررسی می‌کنیم.

نئوبانک چیست؟
نئوبانک به زبان ساده، بانکی است که خدمات آنلاین ارائه می‌دهد و در نتیجه هیچ شعبه حضوری و فیزیکی ندارد. اما در تعریفی جامع‌تر این بانک‌ها پلتفرم‌های آنلاینی هستند که با ارائه خدمات آنلاین، غیر حضوری و سریع در بستر تلفن‌های هوشمند از طریق خدمات هوشمندی مانند تشخص هویت آنلاین و خدمات سریع، نسل جدیدی از مشتریان بانکی را جذب خود کرده‌اند.

آنچه درباره نئوبانک‌ها اهمیت دارد، سرعت همه‌گیری آن در کشورهای توسعه یافته جهان است. تحقیقات بین المللی نشان می‌دهد،‌ هم اکنون رقمی در حدود ۶۰ میلیون مشتری در آمریکای شمالی و اروپا از طریق موسسات مالی صرفا آنلاین خدمات بانکی خود را دریافت می‌کنند و این عدد تا سال ۲۰۲۴ از ۱۴۵ میلیون مشتری عبور خواهد کرد.

اما نکته مهم درباره نئو بانک‌ها این است که نباید بانکداری دیجیتالی بر بستر موبایل که اساس شکل‌گیری نئوبانک‌هاست را با سرویس‌های الکترونیکی که بانک‌های سنتی ارائه می‌دهد، اشتباه گرفت.
نئو بانک‌ها در واقع سکوهایی هستند که بین شرکت‌های فناور، مخاطبان شبکه بانکی و بانک‌های سنتی قرار می‌گیرند و شعبه‌های آنلاین بانک‌های مطرح و سنتی نیستند. بلکه آنها دارای هویت مشخص با ابزارهای فناورانه مختص به خود هستند.

چشم انداز رشد نئوبانک‌ ها
بررسی‌های آینده پژوهان نشان می‌دهد ۳ تا ۵ سال آینده برای رشد و انطباق نئوبانک‌ها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. داده‌ها نشان می دهند در حال حاضر ۲۳ میلیون مشتری نئوبانک‌ها در کشور آمریکا وجود دارد که این عدد تا سال ۲۰۲۵ به عددی بین ۴۷ تا ۵۰ میلیون کاربر خواهد رسید.

در سرتاسر جهان براساس گزارش‌های بلومبرگ اقتصاد نئوبانک‌ها در سال ۲۰۲۸ از مرز ۷۲۰ میلیارد دلار می‌گذرد که بیانگر رشد سالانه حدود ۵۰ درصد است.
اما آیا این چشم انداز روشن خالی از چالش‌هاست؟

نئوبانک‌ ها چه چالش‌هایی را پیش روی خود دارند؟
۱. قوانین دست و پا گیر برای نئو بانک‌ها
این چالش یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که باعث کندی روند تولد نئو بانک‌ها در کشوری مانند آمریکا در مقایسه با نئوبانک‌های اروپایی است. قوانین و مقررات داخلی و بین‌المللی،‌ به خصوص قوانین مبارزه با پولشویی و عدم تامین مالی تروریست که باعث می‌شود هر نئوبانک به محض ورود به بازار مجبور به رعایت این مقررات شود.

۲. انطباق با دریافت خدمات دیجیتال
یکی از چالش‌های مهم پیش روی نئوبانک‌ها حتی در کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی میزان آمادگی و انطباق کاربران با دریافت خدمات دیجیتال است. به بیانی ساده‌تر چه ضمانتی وجود دارد که بخش زیادی از کاربران شبکه بانکی، سبک کار با برنامه‌های هوشمند را بلد باشند؟
نتیجه یک تحیقیق در کشور آمریکا نشان می‌دهد تنها ۳ درصد از جمعیت ۶۰ تا ۷۰ ساله آمریکایی در یک نئو بانک حساب باز کرده‌اند.

باید توجه داشت فاکتور میزان پذیرش فناوری در هر جامعه‌ای بالاتر رود، به تبع نئو بانک‌ها نیز امکان فعالیت بهتری را خواهند داشت.

۳. هزینه بالای جذب مشتری
در بسیاری از کشورها هنوز رابطه مشتری و بانک‌های سنتی رابطه بسیار قوی و گسست ناپذیری است. این مساله باعث شده نئو بانک‌ها بسیار بیشتر و با کیفیت بالاتر بتوانند بر اصول بازاریابی شرکتی نوین تمرکز کنند. با این حال براساس بررسی‌های صورت گرفته در آمریکا جدا کردن یک مشتری از یک رابطه موجود با بانکی سنتی و انتقال او به رابطه‌ای جدید با یک نئو بانک بسیار دشوار بود و در برخی گروه‌های جمعیتی درصد شانس پایین‌تر دارد.

نئو بانک فردا یک نئو بانک واقعی
اما یکی از نئوبانک‌های ایرانی، که در سال‌های اخیر در فضای شبکه پولی و بانکی کشور متولد شده است، نئو بانک فرداست. نئو بانکی که با همکاری مشترک شرکت های‌وب به عنوان یک شرکت ارائه دهنده خدمات فناورانه و بانک ایران زمین آغاز به کار کرد و همین مساله نقطه تمایز فردا بانک با سایر نئو بانک‌های ایرانی است.