رسول طهماسبی 

معاون سرمایه گذاری شرکت سرمایه گذاری و توسعه کیش 

شرکت های هلدینگ یکی از محرک های اصلی در توسعه و پیشرفت اقتصاد هر کشوری به شمار می آیند شرکت های هلدینگ از ساختارهای سازمانی متعارف در بسیاری از کشورها بوده و نقشی اساسی در اقتصاد هر کشور ایفا می کنند ،تنوع بخشی از طریق توسعه کسب و کار های جدید به همراه تملک شرکت های جدید از اصلی ترین عوامل ایجاد شرکت های چند بخشی و شرکت های هلدینگ است.

شرکت هلدینگ به عنوان یک بنگاه اقتصادی با هدف تملک سهام شرکت های دیگر و فعالیت متنوع به وجود می آیند این شرکت هادارای سبد سرمایه گذاری متشکل از واحد های مستقل هستند و از مزایای سربار اندک ،ستاد مرکزی،سهولت جبران زیان ،توزیع  ریسک و عدم تمرکز برخوردار هستند.

ایجاد شرکت های هلدینگ ،کاراترین شیوه و ابزاری است که می تواند برای کنترل و مدیریت توام دو یا چند واحد که تاکنون مستقل بوده اند به کارگرفته شود.استفاده از ساختار شرکت هلدینگ در بسیاری از کشورهای پیشرفته در حال توسعه متداول است.

در خصوص اهداف هلدینگ ها میتوان دو هدف اصلی را برای آن بر شمرد .هدف اول هلدینگ ها،خلق ارزش بیشتر نسبت به کسب و کارهای مستقل است و هدف ایده آل هلدینگ ها ،خلق ارزش بیشتر نسبت به هلدینگ های رقیب میباشد.البته متناسب با افزایش ظرفیت خلق ارزش در هلدینگ ها ریسک نیز افزایش می یابد.لذا شناسایی و مدیریت بهینه ریسک ها در هلدینگ ها حاِئز اهمیتی فراوان است .

نمونه ای از اهداف که میتوان در ارزیابی موفقیت هلدینگ سازی ها از آنها بهره گرفت را می توان به صورت خلاصه نام برد از جمله : نیل به صرفه جویی عملیاتی ،بهره مند شدن از کارکنان و مدیریتی کارا و موثرتر،متنوع سازی و کاهش ریسک،برخورداری از پشتوانه دارایی و سرمایه بالاتر،بهبود وضعیت نقدینگی وتامین مالی شرکت،به صرفه بودن آن نسبت به توسعه خارجی،توان رقابتی برترو بهره گیری از مکانیزم بازار سرمایه .

بسیاری از شرکت ها ارزش حاصل از کیفیت بالای اطلاعات و کاهش هزینه های هماهنگی را دلایلی برای تمایل به تمرکز در ستاد عنوان داشته و کاهش هزینه و صرفه جویی ناشی از مقیاس را دلایلی برای ارائه خدمات مشترک توسط شرکت مادر یا هلدینگ می دانند ،ایفای نقش های مذکور نیازمند شناخت دقیق فرصت های سرپرستی و طراحی و استقرار رویه های نظام مند برای برنامه ریزی استراتژیک ،نظارت بر عملکرد و ارائه خدمات است .رشد تعداد هلدینگ ها و تاثیر آنها در اثر بخشی شرکت ها و پیچیدگی مدیریت ،اهمیت واکاوی عوامل موثر در تشکیل و راه اندازی و شیوه های مدیریت شرکت هلدینگ و شیوه ارزش آفرینی را آشکار می سازد .

بطور خلاصه ،برخی از مزایای ایجاد هلدینگ ها را میتوان بشرح زیر برشمرد: 

تسهیل در رشد شرکت ها،تسهیل در تامین مالی طرح ها و پروژه ها،تربیت مدیران چند بعدی و حرفه ای،توسعه نوآوری،کاهش رقابت ،انعطاف پذیری تولید،مدیریت متمرکز،ساماندهی آسان تر،تسری حسن شهرت،کاهش ریسک،تفکیک حقوقی،کنترل با مالکیت محدود،هم افزایی در خرید نام برد.

عوامل موثر در تشکیل هلدینگ در ایران

اغلب محققان تشکیل شرکت های هلدینگ را تصمیمی پیچیده و چند بعدی میدانند که با انگیزه های مختلفی تشکیل و راه اندازی می شود ،در ایران درصد بالایی از محصولات و خدمات توسط شرکت های هلدینگ تولید می شوند ولی اینگونه شرکت ها هنوز چندان شناخته شده نمیباشند .عوامل متعددی وجود دارند که میتوانند انگیزه هایی را برای تشکیل شرکت هلدینگ باشند اما با توجه به تفاوت های بنیادین میان شرکت های هلدینگ  می توان عوامل موثر در تشکیل شرکت های هلدینگ را در سه گروه عوامل مدیریتی ،عوامل مالی و عوامل حقوقی طبقه بندی نمود.

از آنجاییکه هلدینگ ستاد فرماندهی شرکت های تابعه می باشد بنابر این باید دارای بینش وسیع از کسب و کار شرکت تابعه باشد تا بتواند شرکت های تحت هدایت خود را در مسیر ارزش آفزینی و هم افزایی به طور کارآمدی هدایت و رهبری نماید .یکی از اساسی ترین مسائل اقتصادی شرکت های هلدینگ ،تخصیص بهینه منابع است و یکی از مهم ترین این منابع سرمایه است ،گرچه سرمایه شرط لازم برای سودآوری اقتصادی است ولی شرط کافی آن نیست . این سرمایه گذاری است که از طریق بازگرداندن آنچه در مرحله تولید هزینه شده قادر است رشد و توسعه اقتصادی را تضمین کند.

در حال حاضر ،حوزه های فعالیت سرمایه گذاری شرکت های موجود در مناطق آزاد محدود می باشد و با توجه به فضای کسب و کار و ظرفیت های موجود در این مناطق می توانند از ساختاری منسجم تر و یکپارچه تر در حوزه اقتصادی  برخوردار باشند که منجر به کاهش هزینه و افزایش درآمد خواهد شد از سوی دیگر با توجه به پراکنندگی و پیچیدگی محیط اقتصادی کنونی شناسایی زمینه بهینه فعالیت به راحتی مقدور نخواهد بود، از همین رو میتوان با تدوین برنامه های استراتژی و طراحی ساختار  هلدینگ های چند رشته ای زمینه خلق ارزش و افزایش ثروت را فراهم نمود و از سوی دیگر می توان امکان حضور شرکت های زیر مجموعه در بازار سرمایه را جهت بهبود شرایط تامین مالی و اوضاع اقتصادی کنونی را فراهم نمود همچنین با استفاده از برنامه های راهبردی ترکیب دارایی ها را متوازن و متنوع کرد و با تربیت نیروی متخصص مورد نیاز برای فعالیت های اقتصادی از طریق بهره مندی از جمعیت جوان مناطق زمینه ایجاد شتغال را فراهم نمود. امید است بتوان با طراحی جامع، تشکیل ، راه اندازی و مدیریت  هلدینگ ها در مناطق آزاد کشور و در سال جهش تولید سهمی پر رنگ در توسعه و اعتلای کشور عزیزمان ایفا نماییم.