فریدون برکشلی-رییس دفتر مطالعات انرژی وین

بازار نفت این نگرانی را دارد که در صورت پیروزی احتمالی دمکرات ها در انتخابات آمریکا، فعالیت تولید شیل، کند شود.نفت شیل هم به پیچیدگی معادلات بازار نفت در شرایط کنونی افزوده است،تا زمانی که شیل محدود به بازار داخلی آمریکا بود، تولید کنندگان نفت خام‌های متعارف را خیلی نگران نمی‌کرد. اما زمانی که شیل، به تولید ۱۰ میلیونی رسید و شروع به دست اندازی به بازارهای سنتی نفت خام‌های متعارف کرد، دیگر مطلقاً قابل تحمل نبود.در واقع پیوند امروزی اوپک و غیر اوپک، مدیون ظهور شیل است. نفت شیل از خط قرمز اوپک و اوپک پلاس تجاوز کرد. در چنین شرایطی پاسخ اوپک پلاس، آغاز جنگ قیمتی بود که بر اساس آن قیمت از مرز ۶۰ دلار آن قدر دور بماند که بخش مهمی از تولید شیل از دسترس خارج شود. در عین حال قیمت آن چنان پایین هم نیاید که تولید کنندگان نفت خام‌های متعارف را با بحران‌های اقتصادی و مالی جدی روبرو سازد.باید بررسی کرد که تحت شرایط کنونی بازار، میزان مصرف چقدر است. چه میزان از نفتی که بازار جهانی عرضه می‌شود، واقعاً مصرف می‌شود و چه میزان ذخیره سازی می‌شود. اوپک نسبت به سطح ذخایر، حساسیت بالایی دارد. بنابراین هدف مهم اوپک پایین آوردن متوسط سطح ذخایر در سطح متوسط پنج ساله گذشته است.اطلاعات دبیر خانه اوپک، حکایت از آن دارد که متوسط سطح ذخیره سازی ها، اندکی کاهش یافته است،اوپک پلاس مدتی است که رصد و پیگیری شرایط بازار بین المللی را به صورت اجلاس‌های وزارتی ماهانه برگزار می‌کند. چنین اقدامی در تاریخ اوپک، فقط در دهه ۱۹۸۰ میلادی، مدت کوتاهی در اوایل دهه ۱۹۹۰ در جریان بود که اوپک با بحران‌ها و تلاطم‌های سخت سیاسی مواجه بود.قیمت‌های پایین از یکسو وکاهش هزینه حمل و نقل دریایی از سوی دیگر، برخی از کشورهای مصرف کننده را به خرید بیشتر نفت ترغیب کرده است. این رویه در چین و کشورهای منطقه آ. سه. آن بیش از بقیه کشورهاست.در عین حال هم گزارشات دبیرخانه اوپک، به دو موضوع توجه کرده است؛ اول اینکه، کاهش جهانی تقاضا، کمتر از آن سطحی است که در ابتدای شیوع کرونا، برآورد شده بود. به این ترتیب که در سه ماهه اول ۲۰۲۰ میلادی، برآوردها از کاهش تقاضا در سطح ۳۰-۲۵ میلیون بشکه در روز، دور می‌زد. برآوردهای کنونی، بر روی کاهش تقاضا در سطح ۱۲-۱۵ میلیون بشکه در روز متمرکز است. دوم اینکه، بازگشت اقتصاد و زندگی به شرایط نسبتاً عادی، سریع‌تر از ارزیابی‌های اولیه اتفاق افتاده است. اگر چه هنوز هم برآوردهای قطعی دشوار است، اما شرایط در کانون‌های عمده مصرف نفت، مانند چین، آسیای جنوب شرقی، اروپا و تا حدی هم آمریکا، امیدواری برای بازگشت تدریجی به شرایط نسبتاً عادی را تقویت کرده است.عامل مهم دیگری که کمتر به آن توجه می‌شود، آینده انتخابات آمریکا و بازگشت بحث امنیت عرضه است، ترامپ در استراتژی انرژی و خودکفایی آن، مسیری را ادامه داد که سال‌ها قبل دیک چینی، معاون بوش پسر، طراحی کرده بود. خود کفایی انرژی به هر قیمتی و به هر هزینه‌ای.تولید نفت شیل با هزینه و آسیب‌های پرهزینه و بعضاً غیر قابل جبران زیست محیطی همراه است. در حقیقت آنچه که امروز از تولید و عرضه شیل حاصل می‌شود، به ناچار در سال‌های بعد صرف اصلاح و جبران خسارات ناشی از فرایند کراکینگ می‌شود.بازار این نگرانی را دارد که در صورت پیروزی احتمالی دمکرات‌ها، فعالیت تولید شیل، کند شود.احتمال اینکه در طول ماه‌های باقیمانده ۲۰۲۰، قیمت جهانی نفت بتواند، رقم ۵۰ دلار در هر بشکه را رد کند، کم است. اوپک و غیر اوپک، در بیرون راندن شیل از بازار هم راستا هستند. البته این بدان معنا نیست که اوپک پلاس بخواهد یا حتی بتواند نفت شیل را از صحنه صنعت جهانی نفت خارج کند.این جنگ سهمیه‌ها را ما در دهه ۱۹۸۰ هم با نفت تازه وارد نروژ در بازار داشتیم. شیل هم باید بتواند تا به قاعده بازی کند. سهم بازار برای نفتی‌ها مثل حق حاکمیت ملی است. جنگ بر سر سهم بازار واقعی و جدی است. در درون اوپک، یک جنگ سهمیه مابین عربستان و عراق خواهد بود و یک جنگ سهمیه دیگر بین اوپک و غیر اوپک.