مهدی صالحی طاهری ـ خبرنگار

فقر مطلق یکی از معضلات بزرگ اجتماعی است که در جوامع مختلف، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، وجود دارد. این معضل به شکلی خاص به گروه‌های خاصی از افراد آسیب می‌زند و یکی از این گروه‌ها مستاجران هستند. با توجه به رشد نگران‌کننده اجاره‌بهای مسکن و عدم ارائه خدمات مناسب به این قشر از جامعه، می‌توان گفت که مستاجران روز به روز در حال نزدیک شدن به فقر مطلق هستند. این مقاله به بررسی دلایل این وضعیت و پیامدهای آن پرداخته و در نهایت پیشنهاداتی برای بهبود وضعیت مستاجران ارائه می‌دهد.
یکی از دلایل عمده‌ای که مستاجران را به سمت فقر مطلق هدایت می‌کند، افزایش همزمان اجاره‌بها و نرخ‌های تورم است. با افزایش نرخ تورم، قیمت کالاها و خدمات دیگر نیز بالا می‌رود و این موضوع به‌ویژه برای افرادی که در طبقات پایین‌تر اجتماعی قرار دارند، عواقب وخیمی دارد. به‌طور خاص، مستاجران که دارای درآمدهای ثابت یا غیر پایدار هستند، با مشکل تأمین هزینه‌های زندگی مواجه می‌شوند. آن‌ها به ناچار بخش عمده‌ای از درآمد خود را صرف اجاره‌خانه می‌کنند و در نتیجه منابع مالی محدودی برای خرید غذا، پوشاک و خدمات بهداشتی دارند.
علاوه بر این، نبود ثبات شغلی و ناپایداری در بازار کار نیز به افزایش مشکلات مستاجران دامن می‌زند. بسیاری از مستاجران به‌ویژه در شرایط عدم امنیت شغلی، تحت فشارهای مالی قرار دارند. این مسئله به‌ویژه در شرایط اقتصادی ناپایدار و بحران‌های ناشی از رکود اقتصادی بیشتر مشهود است. وقتی که یک فرد شغل خود را از دست می‌دهد، قدرت خرید او به سرعت کاهش می‌یابد و این موضوع می‌تواند منجر به از دست دادن محل سکونت شود.
از سویی دیگر، به دلیل عدم وجود خط‌مشی‌های مؤثر اجتماعی و اقتصادی برای حمایت از مستاجران، بسیاری از آن‌ها در مواقع بحرانی هیچ‌کدام از منابع حمایت اقتصادی را در دسترس ندارند. به‌عنوان مثال، در بسیاری از کشورها، برنامه‌های حمایت از خانواده‌های کم‌درآمد یا یارانه‌های مسکن به‌طور مؤثری به مستاجران منتقل نمی‌شود. این فقدان حمایت اقتصادی در کنار افزایش بی‌رویه اجاره‌بها، موجب شده است که مستاجران بیشتری به ورطه فقر مطلق نزدیک شوند.
پیامدهای فقر مطلق بر مستاجران نه‌تنها اقتصادی، بلکه اجتماعی و روان‌شناختی نیز هست. افراد درگیر با فقر مطلق معمولاً به شرایط نابرابری و بی‌عدالتی اجتماعی دچار می‌شوند. این وضعیت می‌تواند باعث بروز احساس انزوا و شکست در جامعه شود. احساس عدم تعلق به جامعه می‌تواند منجر به کاهش اعتماد به نفس و سلامت روحی افراد شود. تحقیقاتی نشان داده‌اند که افراد در شرایط فقر مطلق بیشتر در معرض مشکلات روان‌شناختی، از جمله افسردگی و اضطراب، قرار دارند.
با توجه به این شرایط، نیاز به اتخاذ تدابیر مؤثر برای بهبود وضعیت مستاجران به شدت احساس می‌شود. یکی از راهکارهای پیشنهادی تامین مسکن با اجاره‌بهای زیر هزینه می‌باشد. دولت‌ها می‌توانند با ارائه یارانه‌های مستقیم به مستاجران یا تخصیص واحدهای مسکونی با هزینه کم، زمینه را برای بهبود شرایط زندگی این قشر فراهم کنند. همچنین، تسهیل دسترسی به وام‌های بدون بهره و یا با نرخ بهره پایین برای خانواده‌های کم‌درآمد نیز می‌تواند به بهبود وضعیت آن‌ها کمک کند.
علاوه بر این، ایجاد برنامه‌های آموزش شغلی و اشتغال‌زایی می‌تواند به گروه‌های آسیب‌پذیر کمک کند تا مهارت‌های لازم را برای ورود به بازار کار و افزایش درآمد کسب کنند. برنامه‌های حمایتی در این زمینه می‌تواند به کاهش ناپایداری شغلی و افزایش درآمد مستاجران کمک کند.
در نهایت، برای حل معضل فقر مطلق مستاجران، نیاز به تغییرات فرهنگی و جامعه‌شناختی نیز می‌باشد. باید درک بهتری از مشکلات مستاجران در جامعه ایجاد شود و نیاز به حمایت گسترده اجتماعی از این قشر و به رسمیت شناختن حقوق آن‌ها مورد توجه قرار گیرد. ایجاد آگاهی و تغییر نگرش نسبت به مستاجران به‌ویژه در جوامع شهری کمک می‌کند تا آن‌ها احساس کنند که بخشی از جامعه هستند و مورد توجه قرار دارند.
بنابراین، برای جلوگیری از حرکت مستاجران به سمت فقر مطلق، نیاز است که اقدامات سریع و موثری اتخاذ شود. عدم توجه به این مشکل می‌تواند تبعات جدی برای جامعه، از جمله افزایش نابرابری، جرم و جنایت، و کاهش کیفیت زندگی در سطح جامعه به‌دنبال داشته باشد. در نتیجه، باید با همکاری نهادهای دولتی، سازمان‌های غیردولتی و جامعه، برای ایجاد راهکارهای موثر و پایدار در زمینه مسکن و اشتغال مستاجران اقدام نمود.