جعفر قادری-اقتصاددان

تحقق شعار جهش تولید مستلزم همکاری و هماهنگی بین همه دستگاه‌های نظام است و نمی‌توان گفت که تحقق این شعار برعهده یک یا چند دستگاه است و یا قوه مجریه، یا قوه مقننه و قوه قضائیه به تنهایی مسئولیتی دارند. طبیعی است که اگر شعار جهش تولید به عنوان یک باور و اعتقاد عمومی در جامعه شکل بگیرد و همه در راستای تحقق این شعار حرکت کنند، به این شعار جامه عمل پوشانده خواهد شد، والا کار یک نهاد و دو نهاد نیست.نکته دیگری که در اینجا لازم است به آن اشاره شود، توجه به توانمندی‌ها و ظرفیت‌های داخلی است. اگر ما به توانمندی‌های خارجی اعتقاد داشته باشیم و تکیه‌مان به ظرفیت‌ها و توانمندی‌ها از خارج باشد و با این تکیه‌ها و کمک گرفتن‌ها از خارج بخواهیم جهش تولید را در داخل محقق کنیم، قطعا چنین انتظار و توقعی عملیاتی نیست و بسیاری از ظرفیت‌های داخلی با این روش بلااستفاده می‌مانند و نمی‌توان از این ظرفیت‌ها استفاده کرد. لازمه تحقق جهش تولید این است که به سراغ واردات نرویم و سعی کنیم نیازهایمان را در داخل کشور تأمین کنیم و برای این منظور لازم است مسئولان نسبت به توانمندی‌های داخلی باور و اعتقاد داشته باشند. موضوع دیگری که در این باره می‌توان به آن اشاره کرد این است که با این فضای محدود و بسته و تحریم‌های داخلی و به بیان بهتر، خودتحریم‌ها و عدم سهولت کسب و کار در داخل کشور کار خاصی را برای جهش تولید نمی‌توان انجام داد و اینکه رئیس‌جمهور ما خودش بیاید گله کند از بسته بودن فضای اداری و معضلات پیچیده در این حوزه شکوه و گلایه کند، عذر بدتر از گناه است. باید تمام تلاش مجموعه دولت این باشد که از ظرفیت شورای عالی اداری، هیأت مقررات‌زدایی و ظرفیت نهادها و دستگاه‌های دیگر استفاده کند تا فضای کسب و کار تسهیل شود. نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد این است که با روش‌ها و ساختارهای سنتی در حوزه تولید اتفاق خاصی در کشور نمی‌افتد. باید زمینه رشد و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور فراهم شود و این شرکت‌ها بتوانند فاصله و شکافی که بین ما و کشورهای پیشرفته وجود دارد، خلأهای فنی و تکنولوژی را پر کنند. ما اگر بخواهیم با استفاده از دانش فنی موجود در داخل کشور شعار سال را محقق کنیم به جایی نمی‌رسیم و امکان رقابت را در صحنه بین‌المللی نداریم. نکته قابل توجه دیگر این است که ما باید از ظرفیت کشورهای همسایه به خوبی استفاده کنیم، اگرچه این کشورها در انتقال دانش فنی نمی‌توانند به ما کمکی کنند، اما بازار خوبی برای صادرات کالاهای ما می‌توانند باشند و ظرفیت این کشورها برای صادرات محصولات‌مان می‌توانیم استفاده کنیم.ما باید به حوزه‌هایی ورود و سرمایه‌گذاری داشته باشیم که امکان ارتقای بهره‌وری در آن را داریم و می‌توانیم در آن حوزه‌ها موفق باشیم. حوزه‌هایی مثل نفت و گاز، پتروشیمی، معادن، گردشگری، بهداشت و درمان، صنایع تبدیلی و بعضی اوضاع دیگر که ما در آن توانمندی داریم، باید مورد توجه قرار گیرد و ما شاهد پیشرفت‌ در آن باشیم. موضوع بعدی این است که جهش تولید باید مبتنی بر توانمندی‌ها، ظرفیت‌ها و مزیت‌های نسبی باشد. اینکه ما در حوزه‌هایی ورود کنیم که مزیت نسبی نداریم، مطمئنا اتفاق خاصی در کشور نخواهد افتاد و در واقع ما با این کار منابع‌مان را هدر می‌دهیم. نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشیم این است که توسعه تولید و جهش تولید با خام فروشی محقق نمی‌شود. ما باید از خام‌فروشی جدا شویم و حلقه‌های مفقوده تولید را تکمیل کنیم و اینکه ما بیائیم در صنایع بالادستی و میان‌دستی نفت سرمایه‌گذاری کنیم، اما در بخش‌های پائین‌دستی کار خاصی انجام ندهیم، وابستگی‌ها همچنان ادامه دارد و در واقع کار خاصی انجام نشده است و این کار آسیب‌پذیری اقتصاد ما را روزبه‌روز بیشتر می‌کند. ما باید سرمایه‌گذاری‌هایی را که در بخش‌های مختلف انجام داده‌ایم را تکمیل کنیم و حلقه‌های مفقوده را پیدا کنیم و در بخش‌هایی که سرمایه‌گذاری انجام نشده، سرمایه‌گذاری داشته باشیم تا کار در این زمینه تکمیل شود. نکته دیگری که باید به آن اشاره شود، توجه به صرفه‌جویی‌های ناشی از مقیاس است. در بعضی از حوزه‌ها نیاز به سرمایه‌گذاری‌های کلان وجود دارد تا تولید انجام شود و برای سرمایه‌گذاریمان تولید به همراه داشته باشد و بتوانیم با کاهش هزینه‌های متوسط، قدرت رقابتی تولیداتمان را ارتقا دهیم، باید به این موضوع توجه داشته باشیم که وارد سرمایه‌گذاری‌های ریز و خرد نشویم، اما در بعضی حوزه‌ها که سرمایه‌گذاری‌های کلان توجیه ندارد و ما باید به سمت سرمایه‌گذاری‌های کوچک و متوسط حرکت کنیم، باید نوع صنایع را در بحث سرمایه‌گذاری مدنظر داشته باشیم. اگر ما می‌خواهیم از تولید حمایت جدی داشته باشیم، باید به طور قاطع با قاچاق کالا به کشور برخورد کنیم. متأسفانه بخش عمده‌ای از قاچاق که وارد کشور می‌شود از مرزهای رسمی صورت می‌گیرد و باید کنترل‌های جدی‌تری متوجه گمرک باشد و سامانه‌های کنترلی بیشتری بر گمرک نظارت کنند و روزنه‌ها و روش‌های قاچاق کالا کاملاً بسته شود.