امروزه تحولات گسترده اقتصادی، مالی و تجاری، بنگاه های اقتصادی را ناگزیر ساخته به روش های کارآمدتر و سریع تر تامین مالی بیندیشند. چنین رویکردی سبب شده نقش ارایه ‌دهندگان خدمات مالی از تامین کننده صرف منابع مالی به عنوان مشاور و شرکای تجاری بنگاه های اقتصادی و تجاری تغییر یابد و بخش عمده ای از وظایف مدیریتی جریان های مالی کسب و کارهای زنجیره ای در تعامل با ارائه‌دهندگان خدمات مالی تعریف شود تا با توجه به ظرفیت ها و قابلیت های بانک ها و موسسات مالی به نحو مطلوب‌تری به اجرا گذاشته شوند. با عنایت به این مهم، روابط عمومی بانک صنعت و معدن با توجه به اهمیت این شیوه تسهیلات دهی و مدیریت جریان مالی در طول زنجیره تامین با عبدالرضا ولی الهی معاونت اعتبارات و راهبری شعب این بانک به گفتگو نشسته که در ادامه می آید:
۱- تامین مالی زنجیره تامین چیست؟
موضوع تامین مالی زنجیره تامین، پس از بحران اقتصادی جهانی سال ۲۰۰۸ و برای حل مشکلات و از میان برداشتن چالش‌های اقتصادی و مالی آن مطرح شد. در آن زمان بحرانی برای تأمین نقدینگی بنگاه ها و همزمان تامین کالای مورد نیاز وجود داشت؛ در واقع لازم بود جریان فیزیکی کالاها و مواد اولیه و زنجیره پرداخت مالی همزمان به انجام برسد. در این شرایط از یک طرف تامین کننده مالی باید ریسک های خود را پوشش می داد و اطمینان پیدا می کرد که منابع تخصیص‌داده‌ شده باز می گردد و در همان محل موردنظر نیز مصرف می شود و از طرفی در شرایط بحران اقتصادی سود بنگاه‌های اقتصادی قطعی نبود و ممکن بود اهداف ناشی از تامین مالی محقق نگردد. در آن شرایط این روش تامین مالی توانست همزمان نیازهای بنگاه‌های اقتصادی شامل تامین مواد اولیه، نقدینگی لازم و فروش محصولات نهایی را برآورده سازد.
در واقع تامین مالی زنجیره تامین (Supply chain finance) به معنای فراهم کردن نقدینگی جهت انجام فرایندهای مختلف تولید است. این روش مزیت هایی برای بنگاه های زنجیره های تامین به همراه دارد، اما مشکلات و پیچیدگی هایی نیز برای مؤسسات مالی و بانک ها به جهت مدیریت نقدینگی و سرمایه در گردش بنگاه ها و شرکای آنان به وجود آورده چراکه نقش آنان را از تامین کننده صرف منابع مالی به عنوان مشاور و شرکای تجاری بنگاه های اقتصادی و تجاری تغییر داده است.
جریان نقدینگی مانند خونی است که در شریانهای بنگاه های اقتصادی و تولیدی جریان دارد و بنابراین نقش بانک ها و مؤسسات مالی را در حفظ و توسعه فعالیت آنان بیش از پیش مطرح می سازد و لازم است با تحولاتی که در طول زمان در همه زمینه های اقتصادی مطرح می شود بحث تامین مالی نیز با شیوه های نوین و بهینه تری دنبال شود.
۲- در خصوص اهمیت تامین مالی زنجیره تامین توضیح بفرمایید؟
امروزه نقش مدیریت مالی و مدیریت ریسک در موفقیت بانک ها و مؤسسات مالی جایگاه ویژه ای دارد و آنان می کوشند تا با انواع پیش بینی ها و روش ها از این ریسک ها اجتناب نمایند. مدیریت ریسک برای شرکت های کوچک و متوسط نیز که تحمل ریسک کمتری نسبت به شرکت های بزرگ و با مقیاس جهانی دارند نیز بسیار حایز اهمیت می باشد؛ این شرکت های کوچک و متوسط توان مالی کمتری دارند و برای تامین مالی با مشکلات متعددی مواجه اند.
SCF به عنوان یک نوآوری مالی جدید، شامل خدماتی است که فقط موسسات مالی حرفه ا ی قادر به تامین آن می باشند و هیچ موسسه ای که حتی منابع مالی قوی در اختیار دارد قادر به ارائه این خدمات نمی باشند.
زنجیره تامین مالی دارای مزایای متعددی است به عنوان مثال برای بانک ها باعث کاهش ریسک عملیاتی بانک به دلیل اطمینان بیشتر مصرف صحیح تسهیلات و امکان انتقال ریسک اعتبار از شرکتهای کوچک و متوسط دارای ریسک زیاد به شرکتهای بزرگ دارای وضعیت مالی مناسب می شود.
از طرف دیگر این شیوه برای تامین کنندگان(فروشندگان) امکان دریافت زود هنگام مطالبات و بهبود نقدینگی و بهبود چرخه تبدیل وجه نقد، امکان کاهش و یا حذف ارایه وثایق به بانکها، بهبود ترازنامه تامین کنندگان(میزان اسناد دریافتنی با تنزیل اسناد نزد بانک می تواند کاهش می یابد) را فراهم می آورد.
افزون بر آن زنجیره تامین مالی برای شرکتهای صنعتی(خریداران) امکان افزایش حجم بیشتر سفارشات با توجه به بهبود وضعیت اعتباری نزد تامین کنندگان به وجود می آورد.
در مجموع می توان گفت زنجیره تامین مالی به اقتصادی‌تر شدن فعالیت‌ها منجر می‌شود چراکه به تامین‌کننده مالی کمک می‌کند تا تامین مالی بهتر و کم‌هزینه‌تری داشته باشد و بازگشت این منابع تضمین شود و به بنگاه‌های اقتصادی نیز کمک می‌کند تا تامین مالی آنها تسهیل و تسریع شود زیرا می توانند مواد اولیه خود را درون همین پلتفرم تامین کنند و در همان جا هم محصول خود را به فروش برسانند و این بهینه شدن زنجیره‌های تامین مالی در نهایت به بهینه شدن فعالیت بنگاه‌های اقتصادی و در نتیجه افزایش کیفیت محصولات آنها منجر می‌شود.
۳-انواع مختلف تامین مالی به این روش را تشریح نمایید؟
یک روش تامین مالی از طریق اسناد پرداختنی است که شامل فاکتورینگ معکوس و تخفیف پویا است؛ روش دیگر از طریق اسناد دریافتنی است که شامل خرید دین، تنزیل مطالبات ، فاکتورینگ و فورفیتینگ است. سایر شیوه های تامین مالی نیز شامل تامین مالی سفارش خرید، تامین مالی موجودی و تامین مالی توزیع کنندگان است.
۴-بانک صنعت و معدن چه اقداماتی را در این خصوص به انجام رسانده است؟
بانک صنعت و معدن، اولین بانک در بین بانک های کشور بود که تامین مالی به شیوه تامین مالی زنجیره ای را در دستور کار خود قرار داد و در این راستا، تفاهم نامه ای مبنی بر تامین مالی زنجیره ای و استعلام صورتحساب الکترونیکی با حضور رییس کل بانک مرکزی، وزیر صنعت، معدن و تجارت و مدیرعامل این بانک به امضا رسیده است.
علاوه بر آن با توجه به سیاست های ابلاغی وزارت صنعت، معدن و تجارت در راستای تامین مالی زنجیره ای شرکت ها در بخش صنعت به عنوان یکی از راهبردهای اصلی تامین مالی اولین تفاهم نامه همکاری به منظور تامین مالی زنجیره ای تامین کنندگان گروه خودروسازی سایپا به مبلغ ۱۰۰۰میلیارد ریال (بدون افزایش حد اعتباری فعلی) برای دو زنجیره منعقد شد و مرحله اول تامین مالی به مبلغ ۵۰۰ میلیارد ریال در تاریخ ۱ دی ۱۴۰۰ انجام شد.
مرحله دوم به مبلغ ۵۰۰ میلیارد ریال با گروه سایپا در حال برنامه ریزی است.
همچنین با امعان به دستورالعمل های ابلاغی بانک مرکزی ج.ا.ا در آینده نزدیک با استفاده از ابزار برات الکترونیک و سایر ابزارها، امکان استفاده تامین زنجیره ای به صورت گسترده تر فراهم خواهد شد.
۵-به عنوان جمع‌بندی و سخن آخر اگر مطلبی دارید عنوان بفرمایید؟
از منظر کاهش مخاطرات تامین مالی، افزایش سرعت و صحت اعتبارسنجی، می‌توان از روش تامین مالی زنجیره تامین بهره برد و ضمنا استفاده از این شیوه می‌تواند به افزایش رضایت مشتریان بانک و ارایه دهندگان خدمات مالی منجر شود.
با این روش دغدغه بانک درباره خروج منابع کاهش پیدا می‌کند همچنین اسناد دریافتنی بنگاه تامین‌مالی‌شده ریسک تامین مالی را کاهش می‌دهد چراکه کالا و محصول بنگاه‌های اقتصادی به درون چرخه باز می‌گردد.