رحمان قهرمانپور- کارشناس مسائل بین‌الملل

در خصوص تلاش آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران در شورای امنیت نکته اولی که باید مدنظر داشت این است که لغو این تحریم‌ها شامل خرید تسلیحات متعارف است و در واقع باقی تحریم‌های تسلیحاتی تا سه سال دیگر ادامه خواهد داشت.روسیه به‌عنوان یکی از شرکای فروش تسلیحات به ایران، از همان مقطع برجام و مذاکرات هسته‌ای مخالف تحریم تسلیحاتی بود و فشار زیادی بر آمریکا و اروپا آورد که این بند در توافق هسته‌ای گنجانده نشود. از همین رو بنا بر این شد که این تحریم‌ها تا پنج سال ادامه داشته باشد و در اکتبر ۲۰۲۰ (اواخر مهر ۱۳۹۹) برداشته شوند.در آن مقطع روس‌ها از موضع خود کوتاه آمدند و این موضوع در مقابل کوتاه آمدن طرف اروپایی در مقابل برخی خواست‌های روسیه بود. در شرایط فعلی آنچه آمریکا و شخص «مایک پمپئو» در مورد ادامه تحریم‌های تسلیحاتی ایران می‌گوید، نقض توافقات کلی است که در مقطع مذاکرات هسته‌ای به دست آمده بود.قاعدتاً لغو تحریم‌های تسلیحاتی یکی از مفاد توافق بوده و بعید می‌دانم آمریکا بتواند به راحتی کلیات چنین توافقی را بر هم بزند،من معتقد هستم که آمریکا راه دشواری را دارد ولی این به معنای آن نیست که واشنگتن مطلقاً نمی‌تواند کاری کند.واقعیت آن است که برجام بیش از آنکه یک توافق سفت و سخت حقوقی باشد، یک توافق سیاسی است که پشتوانه آن حقوقی است. کما اینکه خروج آمریکا از برجام هزینه چندانی برای این کشور نداشت. از همین رو ممکن است آمریکا بتواند با تهدید، فشار و ارعاب دیگر کشورها کار خود را به پیش ببرد.اینکه گفته می‌شود آمریکا تصمیم دارد به برجام بازگردد، بحث درستی نیست. اگر گزارشی که روزنامه نیویورک تایمز نوشته صحت داشته باشد، آمریکایی‌ها تلاش دارند تا قطع‌نامه‌ای را به شورای امنیت برده و خواهان متوقف شدن لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران می‌شوند.اگر قطع‌نامه مورد نظر آمریکا رأی نیاورد، واشنگتن به دنبال راه‌حل دیگری می‌رود و آن این است که استدلال می‌کنند که ما همچنان یک دولت مشارکت کننده در برجام هستیم. بنابراین حرفی از بازگشت به برجام نیست و ایالات متحده می‌گوید روس‌ها اگر قطع‌نامه ادامه تحریم‌های تسلیحاتی ایران را وتو کردند، وزارت خارجه آمریکا استدلال خواهد کرد که این کشور همچنان یک دولت مشارکت‌کننده در توافق هسته‌ای است، هر چند عضو برجام نیست.به نظر می‌رسد این کار آمریکایی‌ها بیشتر بازی با واژه‌ها است،آمریکا استدلالی دارد که در وزارت خارجه این کشور پرداخت حقوقی شده است و بر اساس این استدلال، واشنگتن معتقد است که چون این کشور هنوز در بخشی از برجام مانند بازطراحی راکتور اراک و یا تست ایمنی نیروگاه مشارکت و در لغو برخی تحریم‌ها حضور دارد، از همین رو هنوز دولتی است که به‌عنوان مشارکت‌کننده در توافق هسته‌ای محسوب می‌شود.آمریکا از همین استدلال این موضوع را اعلام می‌کند که می‌تواند همچون دیگر اعضای برجام، از مکانیسم ماشه برای بازگشت تحریم‌ها علیه ایران استفاده کند. این یک تفسیر مضیق و نامعلومی از توافق هسته‌ای است و باید بگویم که در متن برجام به صراحت تعاریفی چون عضویت در توافق و همچنین تعهدات کشورها ذکر شده است.آمریکا در حالی که وظایف خود در برجام را انجام نداده است، نمی‌تواند از حقوق مصرحه در توافق هسته‌ای مانند مکانیسم ماشه استفاده کند و این موضوع یک اصل حقوقی است. بر اساس این اصل، دولتی که رسماً عضو یک پیمان یا توافق نباشد، از حقوقی که در توافق ذکر شده نیز نمی‌تواند استفاده کند.آمریکا تلاش می‌کند با این تفسیر به اقدامات سیاسی خود، رنگ و لعاب حقوقی عجیب و غریبی ببخشد.