هرسال در آخرین روزهای نخستین ماه تابستان، فصل داغ مجامع شرکت‎های بورسی است. تیر ماه امسال اما روزهایی متفاوت رقم خورده است. هیولای کرونا همچنان قربانی می‌گیرد. دلار در بازار آزاد می‌تازد، قیمت سهام شرکت‌ها در بورس سر به فلک کشیده است و لشکر بیم و امید در بازارها در جدالی سهمگین برابر هم صف آرایی کرده اند. در چنین روزهایی اما خبر‌هایی که از برج سپهر بانک صادرات ایران  به گوش می‌رسد بر خلاف سال‌های  گذشته  نور  امید را در دل سهامداران این بانک، پر فروغ کرده است. اکثریت صاحبان سهام “وبصادر” با وجود محدودیت‌های کرونایی گرد هم آمدند تا در مجمع عمومی سالانه این بانک بورسی، عملکرد یک سال گذشته را  با ترازوی صورت‌های مالی بسنجند  و نقشه راه  آینده را به مدد دور اندیشی راهبران آن ترسیم کنند. گزارش این جلسه چند ساعته را در چند جمله می‌توان خلاصه کرد.”بانک صادرات ایران  از سنگلاخ  زیان‌دهی عبور کرده، به منطقه سوددهی رسیده و با وجود چالش‌های موجود در مسیری پایدار گام بر می‌دارد.”

سال‌های پرچالش

به گزارش روابط عمومی بانک صادرات ایران به نقل از روزنامه دنیای اقتصاد، پیش از پرداختن به عملکرد بانک صادرات ایران در سال مالی منتهی به پایان اسفند ماه سال ۹۸ که گزارش آن در مجمع  بانک صادرات ایران قرائت شد خالی از لطف نیست نگاهی به وضعیت دشوار این بانک در سال‌های نه چندان دور بیندازیم. بانک صادرات ایران در دوره‌ای  تا سال ۱۳۹۶ به دلایل مختلف درگیر ریسک‌های سیستماتیک و غیر سیستماتیک شده بود. ریسک‌های سیستماتیک این بانک ناشی از وضعیت داخلی بود‌. ریسک‌های غیر سیستماتیک هم ناشی از وضعیت حاکم بر اقتصاد کلان، رکود اقتصادی و تحریم‌های بین المللی می‌شد. مجموع این ریسک‌ها بانک صادرات ایران را با شرایط نامساعدی مواجه کرده بود که نتیجه‌ای جز افزایش مطالبات معوق، زیان عملیاتی گسترده و زیان انباشته  نداشت. در بهمن ماه سال ۹۶ با تغییر مدیریت بانک، تحرک قابل توجهی برای تغییر وضعیت آغاز شد. مدیریت جدید با چالش‌های بسیاری روبرو بود و حتی شایعه ورشکستگی  بانک صادرات ایران هم به گوش می‌رسید به طوری‌که مدیرعامل جدید هر از چند گاهی ناچار به تکذیب آن می‌شد. حجت اله صیدی  در حاشیه برگزاری مجمع عمومی این بانک در پایان سال ۹۶ در حالی که  تنها یک ماه از حضور او در بانک صادرات ایران می‌گذشت، با رد ادعای ورشکستگی این بانک تاکید کرده بود به کار بردن این واژه برای بزرگترین بانک بورسی با بیش از ۲۴۰۰ شعبه و باجه و ۱۵۰۰ هزار میلیارد تومان دارایی و ۲۲ شعبه و سرپرستی بین المللی همچنین ۴۵ میلیون کارت صادر شده و از همه مهم‌تر برند معتبر، انطباقی با واقعیت ندارد. با این حال صیدی تاکید کرده بود که وجود دارایی‌های ارزشمند و ظرفیت‌های بالقوه به معنی نبود چالش‌های بزرگ در این بانک نیست. در هر حال مدیران ارشد بانک صادرات ایران و در راس آن مدیرعامل این بانک بلافاصله برنامه‌ای سه مرحله‌ای را برای کاهش زیان‌‎دهی، توقف آن و به سود رساندن بانک صادرات ایران  تدوین و به مرحله اجرا گذاشتند. روزهای سختی پیش‌روی مدیران و کارکنان بانک صادرات ایران بود اما عزمی استوار هم برای غلبه بر چالش‌ها شکل گرفته بود. بدهی دولت به بانک صادرات ایران به مرز ۲۱ هزار میلیارد تومان رسیده بود.۸ هزار میلیارد تومان طلب مشکوک‌الوصول در صورت‌های مالی بانک نقش بسته بود که چند برابر سرمایه ثبتی “وبصادر ” بود. ٢٠ ماه نماد بانک در بورس بازگشایی نشده بود و  با وجود زیان انباشته حدود ۱۵۰۰ میلیارد تومانی، حدود ۲۵ تومان زیان به ازای هر سهم متوجه سهامداران شده بود. برآوردها نشان میداد که در صورت بازگشایی نماد بانک صادرات ایران قیمت هر سهم از ۱۰۰ تومان روز بسته شدن نماد به ۴۰ تومان سقوط می‌کرد‌. در چنین شرایطی کاری کارستان باید صورت می‌گرفت تا حیاتی دوباره به کالبد این بانک بورسی دمیده می‌شد.

گام‌های سه‌گانه

در بهمن ماه سال ۹۶ مدیران بانک صادرات ایران  برنامه‌ای سه مرحله‌ای را تدوین و به اجرا گذاشتند. نخستین گام این برنامه اصلاحی، تبدیل روند افزایشی زیان به روندی کاهشی بود. زمان این برنامه ۶ماه تعیین شد. در مرحله دوم می‌بایست تا پایان سال ۹۷” وبصادر” در سود و زیان به نقطه سربسری می‌رسید و در نهایت در گام سوم که زمان آن سال ۹۸ تعیین شده بود، ورود بانک صادرات ایران به منطقه سودآوری و فراهم آوردن مقدمات پایدارسازی سودآوری بانک و ارتقاء عملیات آن در سال‌های پیش رو بود. تحقق این برنامه‌ها در گرو افزایش ارزش دارایی ها، بهبود کیفیت آنها، افزایش سهم بازار بانک و دستیابی به سود عملیاتی بود. اقداماتی که در میان شگفتی فعالان بازار سرمایه و کارشناسان اقتصادی به مرور تحقق یافت و همین امر موجب شد تا ارزش  سهام بانک صادرات ایران با جهشی قابل توجه و غافلگیرکننده مواجه شود. این اقدامات امید صاحبان سهام “وبصادر” را برای وعده جهش بزرگ بانک صادرات ایران  در سال  ۹۹دوچندان کرده و می‌رود تا به تثبیت جایگاه این بانک به عنوان یکی از بزرگترین و برترین بانک‌های کشور جامه عمل بپوشاند.

دلایل موفقیت برنامه‌ها

از دلایل مهم تحقق اهداف بانک صادرات ایران  نخست باید به ظرفیت‌های ذاتی این بانک اشاره کرد. بانک صادرات ایران با قدمتی دیرینه دارای شبکه گسترده‌ای از شعب است که به راحتی می‌تواند یک خدمت بانکی را در کوتاه‌ترین زمان در سطح کشور ارائه دهد. این شبکه مویرگی یکی از بزرگترین مزیت‌های این بانک است. گسترش بانکداری الکترونیک در بانک صادرات ایران هم  دلیل دیگری برای افزایش درآمدهای غیر مشاع این بانک محسوب می‌شود. در‌آمدی که سود آن نصیب سهامداران می‌شود و رضایت سپرده گذاران و مشتریان بانک را در بر دارد. کاهش هزینه‌های عملیاتی و کاهش هزینه پول با افزایش سپرده‌های ارزان قیمت و کاهش سپرده‌های گرانقیمت هم از دلایل دیگر موفقیت برنامه‌های ” وبصادر” به شمار می‌رود. خروج تدریجی بانک از بنگاهداری نیز از دیگر دلایل موفقیت بانک صادرات ایران  است که وعده تداوم آن در سال ۹۹ هم داده شده است.

عملکرد بانک صادرات ایران به روایت آمار

آثار برنامه‌های گام به گام بانک صادرات ایران را می‌توان در گزارش عملکرد این بانک در سال ۹۸ مشاهده کرد. گزارشی که پیش از برگزاری مجمع هم بر روی سایت کدال قرار گرفت. بر اساس این گزارش بانک صادرات ایران  در سال گذشته به ازای هر سهم ۱۴ ریال سود محقق کرده در صورتی که در دوره مشابه سال قبل از آن یعنی پایان سال ۹۷ زیانی ۱۵۹ ریالی را برای هر سهم به ثبت رسانده بود. در سال ۹۸ بانک صادرات ایران در مجموع سودی معادل ۲۵۰ میلیارد تومان را محقق کرده که نسبت به سال ۹۷ رشدی معادل ۱۰۸.۹ درصد را نشان میدهد. زیان ” وبصادر”در عملکرد سال ۹۷ بیش از ۲.۷ هزار میلیارد تومان اعلام شده بود. جمع درآمد تسهیلات پرداختی و سود سپرده‌های سرمایه‌گذاری این بانک در پایان سال گذشته به ۲۱.۳ و ۱۶.۷ هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن که به ترتیب ۱۶.۷ و ۱۴.۷ هزار میلیارد تومان بوده حکایت از افزایش درآمدها و سود پرداختی به سپرده‌‍‌های سرمایه‌گذاری دارد. همچنین گزارش عملکرد بانک صادرات ایران در سال ۹۸ نشان می‌دهد در‌آمد شرکت اصلی در این مدت ۲۸.۶ هزار میلیارد تومان و در‌آمد تلفیقی ۳۳.۱هزار میلیارد تومان بوده که به ترتیب  نسبت به سال ۹۷ معادل ۲۷ و ۳۳ درصد رشد را نشان می‌دهد.سود خالص شرکت اصلی هم در  سال گذشته بیش از ۲۵۰ میلیارد تومان و تلفیقی ۲۴۲.۵ میلیارد تومان گزارش شده که  نسبت به سال ۹۷ قابل مقایسه نیست چرا که در سال یاد شده شرکت اصلی و تلفیقی بیش از ۲.۷ و ۲.۳ هزار میلیارد تومان زیان داشته اند. جمع کل سپرده‌های بانک صادرات ایران  در سال ۹۷ مبلغ ۱۷۰.۲ هزار میلیارد تومان گزارش شده بود که در سال ۹۸ با رشد ۳۶.۳درصدی به ۲۳۲هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. جمع کل مانده تسهیلات پرداختی بانک صادرات ایران در سال ۹۸ معادل ۱۵۵هزار میلیارد تومان بوده در حالی که این رقم در سال ۹۷ ۱۱۸ هزار میلیارد تومان گزارش شده بود. این افزایش رشدی بیش از ۳۰درصد را نشان می دهد.

خروج از بنگاهداری

بانک صادرات ایران در سال ۹۸ با هدف بازگرداندن دارایی‌های منجمد به چرخه تسهیلات‌دهی و خروج از بنگاهداری‌، کلیه شرکت‌های با موضوع فعالیت غیر‌بانکی را به هلدینگ سرمایه‌گذاری گروه مالی سپهر صادرات واگذار کرد .همزمان با این اقدام‌، شرکت‌های با موضوع فعالیت بانکی بانک صادرات ایران  با هماهنگی واحد سرمایه‌گذاری و معاونت شعب و بانکداری جامع اقدام به ارائه مشاوره‌های مالی و سرمایه‌گذاری به متقاضیان کردند و خدماتی را در قالب سوپرمارکت مالی ارائه دادند. اقدامی که در سالهای اخیر در بانکداری بین المللی رواج بسیاری یافته است.

برنامه های سال ۹۹

بنا بر برنامه های اعلام شده، بانک صادرات ایران در سال ۹۹ قصد دارد افزایش سرمایه ۴۳ درصدی خود را محقق کند و سرمایه این بانک را از ۱۷ هزار میلیارد تومان به ۲۵ هزار میلیارد تومان برساند. این اقدام “وبصادر” را در جایگاه نخستین  بانک بورسی از لحاظ سرمایه قرار می‌دهد. همچنین بانک صادرات ایران  در سال ۹۹ به منظور تامین منافع  سپرده‌گذاران و سهامداران، ساز و کار اجرایی حاکمیت شرکتی و افزایش سودآوری شرکت‌های زیر مجموعه خود را به عنوان دو راهبرد اصلی در برنامه کلان و نقشه راه خویش در دستور کار قرار داده است. این بانک همچنین با توجه به اهمیت بازار سرمایه در ایران و نقش آن در بهبود شاخص‌های کلان اقتصادی قصد دارد در نیمه اول سال ۹۹ بخشی از سهام هلدینگ سرمایه‌گذاری گروه مالی سپهر و قدر السهم این بانک در شرکت تامین سرمایه سپهر را تا پایان سال جاری از طریق فرابورس عرضه کند. سود حاصل از فروش این شرکت‌‍‌ها میتواند در تحقق برنامه افزایش سود پایدار “وبصادر” نقش قابل توجهی را ایفا نماید.