مهدی کریمی تفرشی
رسیدن بـه نــرخ رشد سالانه ۲۲ درصدی صادرات غیرنفتی از اهداف اصلی برنامه ششم توسعه صادراتی محسوب می‌شود. از جمله مهم‌ترین بازارهای منطقه برای صادرات موادغذایی ‌ایران سه کشور روسیه، عراق و عمان است.اولین و بزرگ‌ترین واردکننده محصولات صنایع غذایی‌ ایران، عراق است که در بسیاری از محصولات غذایی صادراتی‌ ایران جایگاه نخست را دارا است .تقاضای واردات عراق همواره چشمگیر بوده و پیوسته واردکننده خالص بزرگ موادغذایی در منطقه بوده است و ‌ایران نیز توانسته سهم مهمی از موادغذایی‌ این کشور را تامین کند و جزو شرکای تجاری طبیعی‌ ایران شناخته می‌شود دومین جایگاه را افغانستان دارد به‌طوری که همواره جزو چهار کشور نخست برای صادرات یکایک محصولات گروه مربوط به صنعت غذا قرار دارد. سومین جایگاه از آن روسیه است.مراودات تجاری ایران و عراق در مرز مهران از روز دوشنبه هفته گذشته از طرف عراق دچار اختلال شده است. این موضوع سبب شده است کامیون‌های تجاری که از روزهای گذشته در مهران مستقر هستند، نتوانند بارهای خود را خالی کنند و همچنان در پایانه صدف نرسیده به مرز مهران به امید بازگشایی این گذرگاه بمانند.به نقل از گمرک، حدود ۸ روز بود که رانندگان کامیون ایرانی و عراقی در دو طرف مستقر و منتظر تصمیمات کشور عراق بودند. به دلیل بسته شدن مرز مهران، هزار دستگاه کامیون صادراتی در این مرز متوقف مانده بود که تاکنون ۲۰ دستگاه وارد شده‌اند و سرعت کار نیز عادی است.به گفته رییس سابق اتاق مشترک بازرگانی ایران و ترکیه روزانه حدود ۴۰۰ کامیون در مرز بازرگان رد و بدل می‌شود و این تعداد می‌تواند به حدود ۵۰۰ کامیون برسد. درهای ورود و خروج مرز بازرگان از طرف دولت ترکیه از روز یکشنبه بسته شده و بنابر گفته سخنگوی گمرک، دلیل بسته شدن این مرز تدابیری برای سلامت اتباع ترکیه بوده است که البته با این کار خود کشور ترکیه نیز بسیار متضرر خواهد شد.آنچه مسلم است باید تدابیر ایمنی در مرزها اندیشیده شود و هر دو طرف کنترل‌های ویژه روزانه داشته باشند.درپی شیوع ویروس کرونا در ایران، برخی از کشورهای همسایه مرزها را بستند و صادرات غیرنفتی دچار مشکل شده است. واردات و صادرات محصولات بستگی به طولانی بودن حضور ویروس کرونا دارد. اما قطعا این موضوع تبعاتی در اقتصاد ایران خواهد داشت. همانطور که در چین ملاحظه شد اقتصاد چین در عرض یک ماه در آستانه فلج شدن قرار گرفت و مراودات تجاری این کشور قدرتمند اقتصادی متوقف شد. صادرات کالاهای روسی به چین با توجه به شیوع ویروس کرونا، بیش از یک چهارم کاهش یافت و تنها صادرات و واردات کالاهای عمده ادامه دارد.به گفته نایب‌رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین، در حال حاضر واردات  یک‌هزار و  ۴۰۰قلم کالا از چین و دیگر کشورها ممنوع است و پیش از این ممنوعیت هم فقط ۱۰ تا ۱۵ درصد واردات کشور، مصرفی بوده و بالای ۸۰ درصد را کالاهای واسطه‌ای و مرتبط با خطوط تولید تشکیل می‌دادند.چین زمانی متوجه بحران کرونا شد که این ویروس بشدت شیوع پیدا کرده بود. اینکه چقدر مدیریت و تدبیر مسئولین در ایران در جلوگیری از شیوع این ویروس در کشور به موقع و اساسی باشد در جلوگیری از بروز یک بحران اقتصادی در کشور می تواند موثر باشد.  در شرایطی که در برنامه بودجه سال آینده اتکاء اصلی بودجه بر اقتصاد غیرنفتی پایه ریزی شده است باید برنامه ریزی دقیق و حساب شده ای از سوی دولت برای جلوگیری از ضربه به صادرات غیرنفتی در شرایط بروز بحران هایی مانند شیوع ویروس کرونا اندیشیده شود.از طرف دیگر بازارهای نفت وابسته به تقاضای چین برای نفت هستند. تقاضای نفت مهم‌ترین عامل تغییر قیمت آن در ۲۰۱۹ بود. کاهش تقاضا از طرف دومین مصرف‌کننده بزرگ نفت در جهان نیز میتواند تاثیر شگرفی بر اقتصاد دنیا و از جمله ایران بگذارد.مقابله جدی با شیوع این بیماری و تدابیر شدید ایمنی که بر سرعت روند جلوگیری از شیوع بیماری بیافزاید و اطلاع رسانی دقیق و شفاف یه مردم باید در دستور کار فوری دولت و مسئولین قرار گیرد. آنچه مسلم است کمک به حفظ آرامش در جامعه و کنترل بحران در شرایط فعلی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.