سعید پورعلی

معاون اجتماعی و فرهنگی سازمان منطقه آزاد کیش

جزیره کیش به عنوان یکی از مناطق آزاد تجاری- صنعتی کشور طی چند دهه گذشته دستخوش تغییرات و نوسانات متعددی بوده است. در این راستا، برنامه های معاونت فرهنگی اجتماعی سازمان با تمرکز بر هدف سوم نقشه راه کلان مناطق آزاد تجاری- صنعتی کشور در افق ۱۴۰۴ یعنی “کمک به توانمند سازی فرهنگی اجتماعی و اقتصادی جوامع محلی” ، اهداف پیش بینی شده در منشور راهبردی امور فرهنگی، اجتماعی و هدف هشتم برنامه راهبردی سه ساله منطقه (۱۳۹۸-۱۴۰۰) تدوین و اجرا می‌شود.

مهم‌ترین اهداف مدنظر در این اسناد احیای هنر ، ارتقاء کیفیت زندگی شهروندی، بهبود بهداشت روحی و روانی، افزایش شاخص های امنیت محیطی، کاهش آسیب‌های اجتماعی با بهره مندی از ابزار فرهنگ و هنر، اصلاح و استقرار نهادهای آموزشی و پژوهشی، فعال سازی اقتصاد فرهنگ و هنر، افزایش هم گرایی منطقه‌ای، ملی و اسلامی، پاسداشت ارزش های مشترک قومی، منطقه‌ای ، ملی و دینی، ترویج فرهنگ توسعه دریاپایه با تقویت امنیت اجتماعی و ایجاد نظامات ساحلی نشینی با بهره مندی از برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی است .

جزیره کیش در سطح “ملی و بین المللی” به منطقه ای برای انتقال فناوری های پیشرفته و انتقال آخرین دستاوردها، توسعه کسب و کارهای نو و استقرار استارتاپ ها و شرکت های دانش بنیان، تبدیل شده است. در عین حال باید گفت شرایط و وضعیت این جزیره در حوزه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، امنیتی الگویی برای مناطق است.

بر اساس ابلاغ سیاست های جمعیتی در چارچوب توسعه پایدار، مناطق آزاد به ویژه کیش مکان مناسبی برای زیست و سکونت مردم است. جمعیت کیش با مساحت ۹۱٫۵ کیلومتری جزیره  در اواخر دهه ۵۰، حدود ۵ هزار نفر بود و اکنون به میزان ۴۴ هزار نفر افزایش یافته است. بومی ها ۱۵ درصد جمعیت کیش را شامل می شوند. در حال حاضر، نرخ اشتغال در جزیره کیش بیش از ۹۶ درصد است و از این نظر در حوزه اشتغال زایی در سطح کشور پیشگام است.

همچنین ۴۱ مدرسه در جزیره کیش فعال هستند که همگی با بودجه ای که سازمان اختصاص داده است، ساخته و در اختیار آموزش و پرورش قرار داده شده است. همچنین با استقرار ۷ دانشگاه در جزیره کیش؛ نزدیک به ۸۰درصد آنان در ساختمان هایی که سازمان منطقه آزاد کیش در نظر گرفته است مستقر هستند. با رویکرد و تاکیدات مدیرعامل محترم، با سایر دانشگاههای اصلی و مادر و اصلی توافق همکاری برای اجرای طرح های تازه صورت گرفته و این مجموعه ها نیز در کیش حضور خواهند یافت تا این منطقه به یکی از قطب های علمی منطقه و خاورمیانه تبدیل شود.

پیش بینی می شود جمعیت کیش به عنوان یک منطقه گردشگر پذیر و جزیره ای که در قالب منطقه آزاد فعالیت می کند بر اساس طرح جامع در ۵ سال آینده به ۸۵ هزار نفر بالغ شود.

برای تحقق نقشه راه کلان مناطق آزاد، منشور راهبردی امور فرهنگی – اجتماعی و  برنامه راهبردی سه ساله (۱۳۹۸-۱۴۰۰) طی چند سال اخیر راهبردهای ذیل را دنبال کرده است:

• ایجاد نشاط فرهنگی و اجتماعی در جزیره،  توانمندسازی موسسات خصوصی اهالی فرهنگ و هنر مندان برای مشارکت در فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی در قالب برون سپاری، ایجاد بستر فعالیت انجمن ها و گروه های مدنی، برگزاری رویدادهای منطقه‌ای و ملی با هدف تثبیت جایگاه کیش به عنوان پیشانی مناطق آزاد بر مبنای تقویم رویدادهای هفتگی، ماهیانه، فصلی و سالیانه، توسعه رواداری اجتماعی و ایجاد نزدیکی میان بدنه بومی و خرده فرهنگ های متنوع جزیره، احیا و حفظ فرهنگ بومی جزیره با تمرکز بر تاریخ و هویت کیش، توسعه زیرساخت‌های فرهنگی اجتماعی و آموزشی و مهارت های فردی و اجتماعی بخشی از عناوین راهبردهای درنظرگرفته شده است.
• افزایش سرمایه های اجتماعی از طریق الگوسازی آموزش توسعه مشارکت بین فعالان فرهنگی و اجتماعی، ارتقاء فرهنگ عمومی و غرور جامعه محلی، توجه به سنت‌ها و ارزش‌های بومی ، قومی و محلی، بهره‌مندی از ظرفیت مدارس، دانشگاهها و جامعه سازمان یافته( NGO ) ، ایجاد زمینه حضور نخبگان اجتماعی، فرهنگی و فرهیختگان مولد علم و هنر در منطقه، رشد صنایع خلاق فرهنگی و دانش بنیان فرهنگی و تعامل و ارتباط سازنده با موسسات و نهادهای ملی و بین المللی فرهنگی – اجتماعی از دیگر راهبردهای مد نظر است که با اقدامات متعدد در مسیر تحقق قرار دارد.

در این دوره، یعنی از سال ۱۳۹۷ تا کنون، محورهای مهم توسعه فرهنگی – اجتماعی در دو بخش اجرایی فرهنگی،آموزشی،هنری و بخش اجرایی اجتماعی به عناوین و سرفصلهای متنوع و فراگیری پیگیری شده است.

در بخش نخست که شامل امور فرهنگی، آموزشی و هنری می گردد، تشکیل خانه مطبوعات، ، توسعه فعالیت‌های رسانه‌ای مطبوعاتی، برگزاری دوره‌های آموزشی برای اصحاب رسانه با حضور شخصیت‌های نام‌آشنای دانشگاهی و رسانه‌ای کشور، افزایش موسسات فرهنگی، مطبوعاتی و هنری، توسعه فعالیت دانشگاه ها و پردیس دانشگاه های سطح الف کشور، توسعه روابط بین نهادهای فرهنگی – هنری ملی و بین‌المللی از طریق تاسیس دفترهمکاری با اکو، تولید مستمر پادکست با محتوای فرهنگی، هنری و اجتماعی، شکل‌گیری انجمن های فرهنگی و هنری، برون‌سپاری رویدادهای هنری و فرهنگی به بخش خصوصی با هدف پایداری موسسات ثبت شده در جزیره، تدوین شیوه نامه تاسیس انجمن های هنری، برگزاری رویدادهای نمایشگاهی فاخر مانند نمایشگاه بزرگ کتاب، برگزاری جشنواره های متعدد در حوزه فیلم ،تئاتر، داستان ،موسیقی، قرآن وعکس، برگزاری کارگاه های فرهنگی- هنری با هدف کشف استعداد ها تحقق یافته است.

علاوه بر موارد ذکر شده، ارتقای سطح خدمات آموزشی و هنری در فرهنگ سراها ، حمایت از تشکیل سازمان‌های مردم نهاد در حوزه‌های فرهنگی ،آموزشی و هنری، افزایش زیرساخت ها و فضای آموزشی، حمایت از حوزه آموزش و پرورش  با هدف ارتقای کیفی که مورد اهتمام سازمان است، حمایت از صنایع فرهنگی و خلاق و شرکت های دانش بنیان فرهنگی، تقویت بین المللی سازی آموزش عالی، فراهم نمودن تسهیلات لازم برای حضور و فعالیت برند های آموزشی ملی و بین المللی و مدارس دو زبانه، تقویت ساختار های پژوهشی و مطالعاتی حوزه فرهنگی و اجتماعی با همکاری دانشگاه ها و موسسه علوم و فنون، تقویت فرهنگ بومی جزیره کیش با برگزاری رویداد های کیش پژوهی و همکاری با موزه مردم شناسی، خانه بومیان کیش و حمایت از موسیقی بومیان نیز به عنوان سرفصل فعالیت ها بطور جدی دنبال شده و این روند همجنان ادامه دارد.

انجام پژوهش های اجتماعی و فرهنگی در چارچوب همکاری با دفتر طرح های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات، مرکز افکارسنجی دانشجویان و دانشگاه های سطح الف کشور نیز اقدام مهم دیگری است که در دستور کار معاونت قرار دارد.

در بخش  اجرایی اجتماعی نیز اقدامات و برنامه های بسیار زیادی را برای تقویت ابن بعد مهم به انجام رسانده ایم که برخی از آنها شامل تدوین شیوه نامه و تاسیس پارلمان زنان برای جلب مشارکت های سازمان یافته زنان و ارتقای کیفی، تدوین شیوه نامه وتشکیل شورای پدافند غیرعامل، تدوین شیوه نامه و تشکیل شورای اجتماعی برای ایجاد هماهنگی بین نهادهای امدادی و حمایتی در راستای کاهش آسیب های اجتماعی، تدوین شیوه نامه و تشکیل شورای فضای مجازی، تدوین شیوه نامه های تاسیس سازمان‌های مردم‌نهاد و تاسیس شورای صدور مجوز است.

حمایت مالی از بهزیستی، کمیته امداد ،هلال احمر، نیروی انتظامی، هیات مذهبی و نهادهای دینی، آموزش های مجازی و غیر حضوری، حمایت از مراکز مشاوره و توسعه فعالیت های آنان، حمایت از ساخت برنامه های تلویزیونی با محوریت سلامت و آگاهی عمومی، برگزاری دوره های آموزشی برای ثبت تشکل های مردم نهاد، برگزاری کارگاه های سلامت روان، برگزاری دوره های آموزشی فنی- حرفه ای و دوره های آموزش مرتبط با رفتارهای پرخطر و آسیب های اجتماعی و اجرای کارگاه های کارآفرینی نیز از دیگر اقدامات صورت گرفته با هدف اعتلای کیش است.

اجرای دوره های کوتاه مدت پدافند غیرعامل در قالب ضمن خدمت کارکنان دستگاه اجرایی و مدیریت، ارتقاء شاخص های امنیت اجتماعی و محیطی، استفاده از توان و ظرفیت های مردمی برای پاسخ گویی سریع و به موقع به حوادث و سوانح منطقه، صدور مجوزفعالیت برای ۶ سازمان مردم‌نهاد، توزیع بسته های حمایتی برای اقشار آسیب پذیر ناشی از کرونا، تجلیل از بانوان کارآفرین جزیره و توسعه و افزایش مدارس مروج سلامت نیز از دیگر برنامه ها و تلاشهای صورت گرفته است.