بابک صدرایی، کارشناس صنعت خودرو
کیوسک خبر ـ خودرو هم مانند هر کالای مصرفی دیگر مشمول تورم می‌شود. اما علت اینکه بازار سیاه در خودرو شکل گرفته و تفاوت قیمت‌های فاحش بین قیمت کارخانه و بازار وجود دارد این است که خودرو سیستم توزیع مناسبی ندارد و برای عرضه آن دست‌اندازهای زیادی مانند نداشتن پلاک فعال، شرکت در قرعه‌کشی و … وجود دارد. این عوامل محدودکننده باعث می‌شود که خودرو ۲۰۰ میلیونی در کارخانه با قیمت ۸۰۰ میلیون در بازار عرضه شود. حال اگر قیمت کارخانه به ۲۵۰ میلیون تومان برسد نیز شکاف حل نمی‌شود زیرا شرایط تثبیت‌کننده نیست. به طور مثال اگر قیمت کارخانه یک اتومبیل ۶۰۰ میلیون تومان تعیین می‌شد و با شرایط تحویل یک ماهه و بدون محدودیت به متقاضیان اعطا می‌شد، حباب قیمتی بازار شکسته می‌شد و قیمت کارخانه و بازار نزدیک به هم شکل می‌گرفت. مانند روالی که چندین سال گذشته هم در بازار مرسوم بود. در قیمت خودرو دو فاکتور مهم باید در نظر گرفته شود: مورد اول اینکه قیمت خودرو منوط به قیمت ارز است. اگر قیمت ارز بالا برود بازار خودرو ملتهب می‌شود و مردم سرمایه‌های خود را برای حفظ ارزش پول به این بازار روانه می‌کنند. مورد دوم این است که زمانی می‌توان قیمت خودرو را مناسب کرد که سیستم تولید نه بلکه سیستم عرضه درست باشد. درواقع سیستم منصفانه عرضه خودرو بدون محدودیت‌های حال حاضر باید موجود باشد. قیمت خودرو در کارخانه واقعی نیست، مثلاً با دلار ۵۰ هزار تومانی و اقتصاد متورم ایران دور از ذهن است که خودرو ۲۰۷ قیمت ۳۵۰ میلیون داشته باشد. اگر واقعاً قیمت درست است پس سازوکار فروش آن هم باید به طور عادلانه برای همه باز باشد. تولید به مقدار کافی وجود دارد و تقاضا در ایران یک تقاضای غیر قابل پیش‌بینی است، در سال ۹۶ با دلار زیر چهار هزار تومان، مقدار یک میلیون و ۶۰۰ هزار دستگاه خودرو تولید شد و تقاضا هم به مقدار کافی بود و قیمت کارخانه و بازار هم تفاوت چندانی نداشت و درواقع عرضه و تقاضا در تعادل بودند. قیمت‌های امروزه نشان می‌دهد که در هیچ برهه‌ای چنین اختلاف قیمتی بین کارخانه و بازار وجود نداشته است. فرض کنید اگر سال گذشته حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه تولید می‌کردیم، امسال به عدد یک میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه برسیم؛ اما به احتمال زیاد بازار با این قیمت‌ها کشش نخواهد داشت، می‌توان حتی تولید را بیشتر از گذشته کرد اما سیستم عرضه‌ای که الان وجود دارد و در کار خودروساز دخالت می‌کند و محدودیت ایجاد می‌کند فقط باعث تقویت بازار سیاه می‌شود. بازارها از شرایط کلان اقتصادی و شرایط داخلی کشور تأثیر می‌گیرند، بازار یک اصل توافقی است و نمی‌توان آن را کنترل کرد، به طور مثال توافق شده که خودرو ۲۰۷ سقف شیشه‌ای با قیمت یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان فروخته شود و فردی هم بابت آن پول داده است. در بازار نمی‌توان دخالت کرد و زمانی شرایط آن درست می‌شود که مکانیزم‌های اجرایی در قیمت‌گذاری، تولید و عرضه درست باشد. وقتی بازار با کارخانه اختلاف قیمت پیدا می‌کند یعنی مشکلی در عرضه، تولید یا در شرایط ثبات اقتصادی وجود دارد که این مشکل در بازار منعکس می‌شود و بازار نهایت سوءاستفاده را از آن می‌کند.