احسان موحدیان، تحلیلگر مسائل سیاسی
ایران و ارمنستان پیشینه تاریخی چند هزار ساله از روابط دارند که مبتنی بر حسن همجواری و دوستی بوده است. بعد از جدایی ارمنستان در طی جنگ های اول و دوم ایران و روسیه و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال کشور ارمنستان، فرصتی برای آغاز روابط جدید بین ارمنستان و ایران به وجود آمد و بیش از سی سال از شکل گیری روابط دو کشور می گذرد. در اوایل دهه ۹۰ به علت جنگ قره باغ و شکل نگرفتن نظام سیاسی تازه در ارمنستان، امکان تقویت روابط به شکل صحیح وجود نداشت. اما هم اکنون می توان با بررسی نقاط ضعف و قوت گذشته یک بازخوانی انجام داد که موضوع اول پیوستگی و در هم تنیدگی و مشترکات فراوان دو کشور است و با رجوع به تاریخ می توان گفت شاخه ای از اشکانیان در ایران و شاخه ای دیگر در ارمنستان حکومت می کردند، مفاخر ارمنی زیادی در دربار شاهان مختلف ایران حضور داشته اند و از همه مهمتر وجود آرامگاه تادئوس مقدس از حواریون حضرت عیسی در شمال غرب ایران است؛ بنابراین، نزدیکی روابط و پیوندهای تاریخی دو کشور باعث گسترش تعاملات شد، هر چند این روابط در حوزه سیاسی در بالاترین سطح بوده و روابط ایران و ارمنستان نمونه عالی همکاری سازنده و نماد همکاری خوب دو کشور مسلمان و مسیحی است.
عدم شناخت کافی دو کشور از همدیگر، عدم به روزرسانی نیازها و درک متقابل، سرعت ندادن به برنامه ریزی های طرح شده باعث عدم توسعه روابط این دو کشور شد. ایران و ارمنستان شناخت و درک درستی از وضعیت حال یکدیگر ندارند و فقط یک شناخت کلی وجود دارد. تصویری که از ایران در مردم ارمنستان شکل گرفته تحت تاثیر رسانه های غربی است و به دلیل اینکه دو طرف به طور مستقیم در ارتباط نبودند تصورات نادرستی از ایران در مردم ارمنستان شکل گرفت و به طور متقابل برای ارمنستان همین موضوع صدق می کند.پیشنهاداتی که برای بهتر شدن و گسترش روابط ایران و ارمنستان مطرح میشود این است که اولین مورد تقویت کمیسیون های مشترک است و باید در مورد شیوه عملکرد آنها بازنگری شود و نقش تسهیل گر داشته باشند. موضوع بعدی، ایجاد بانک مشترک است. هر دو کشور به سهولت تبادل ارز، برای توسعه فعالیت های اقتصادی خود نیاز دارند و نکته بعدی ایجاد منطقه آزاد مشترک است و حتی بهتر است بخش هایی از این مناطق را طرف مقابل اداره کند و ایده های نو به آن تزریق شود. فعال کردن گروه های پارلمانی دوستی از دیگر موضوعات است که البته هر دو کشور گروه های پارلمانی دوستی دارند اما آنها نقش موثر و پیش برنده نداشتند. یک الگوی جدید همکاری به نام تولید مشترک وجود دارد که می توانیم این روش را با اعمال تغییراتی در هر دو کشور اجرا کنیم. باید توسعه راه ها و راه آهن دو کشور برای فعال سازی کریدور جنوب شمال را مورد توجه قرار دهیم و بهبود کیفیت جاده های ارمنستان و توسعه شبکه ریلی دو طرف را جدی بگیریم، همکاری در حوزه رسانه ای و دیپلماسی عمومی را شکل دهیم و توجه داشته باشیم این رسانه ها هستند که افکار عمومی را می سازند و هر چقدر اخبار و اطلاعات در رسانه های دو کشور دقیق تر باشد جهت گیری افکار عمومی دو کشور هم درست تر خواهد بود. در موضوعات مختلف در حوزه سینما و تلویزیون باید به صورت جدی وارد عمل شویم و تولیدات هنری مشترک داشته باشیم. همچنین به ضرورت برگزاری تورهای تخصصی توجه داشته باشیم چرا که سفر و بازدید تفریحی و رودرو شدن مردم به شکل گیری شناخت دو طرف کمک می کند. حتی از حوزه های کاری یکدیگر بازدید کنیم و با یکدیگر همکاری داشته باشیم. مورد دیگری که حائز اهمیت است، توسعه مراودات ورزشی و تبادل دانش و مربی و برگزاری اردوهای مشترک است و همچنین، افزایش همکاری های دانشگاهی اهمیت دارد و می توان در این حوزه به بورسیه دانشجویان یکدیگر و تبادل استاد، دوره های اموزشی و پروژه های تحقیقی مشترک اشاره کرد. نکته اخر اینکه، دو کشور باید با همکاری روسیه ، هند و گرجستان پیمان نظامی شکل دهند که می تواند در ایستادگی در برابر دشمنان کمک بسیاری کند. این اقدامات باید هدفمند، پیوسته و با همکاری متقابل باشد و برای رسیدن به آینده روشن نیازمند همکاری و هم فکری متقابل هستیم و اولین گام کسب شناخت دقیق از یکدیگر است.