حسین راغفر-اقتصاددان

در بانک های دولتی موضوع بنگاه های زودبازده فشار وارد کرد اما بانک های خصوصی فشاری نداشتند و تکلیفی برعهده آنها گذاشته نشد.بانک ها هیچ نوع همکاری با واحدهای تولیدی نمی کنند،حجم اعتباراتی که تا سال قبل به بخش تولید داده شده ۱۵ درصد از کل اعتبارات شان بوده و سایر منابع را به فعالیت های غیرمولد اختصاص دادند.اعتبارات بانکی را به فعالیت های نامولد داده اند که ایجاد تورم می کند و این پیامد مخربی برای اقتصاد دارد در حالی که هیچ نظارتی هم برعملکردشان از سوی بانک مرکزی نیست.یک بانک که به تازگی وارد بورس شده در فعالیت سفته بازی شرکت کرده است به این شکل که در بازار بورس آمده و سکه را ۷۰۰ هزار تومان بیشتر از قیمت اصلی خریداری می کند. این بانک مشغول فعالیت های سوداگرانه بود که مورد اعتراض فعالان بازار سکه و طلا قرار گرفت.تخلف بانک ها فاحش است، بسیاری از فعالیت هایشان را در بخش مسکن، سکه، ارز و …. انجام می دهند و در بسیاری موارد با زد و بند با بانک مرکزی این کار را انجام می دهند.همین الان اعتباراتی که بانک ها به بخش تولید می دهند با هزینه نرخ بهره بالاست به طوری که واحد تولید کننده نمی تواند هزینه بهره ۳۰ درصدی را بدهد اما در همسایگی ایران، کشور ترکیه با نرخ ۴ درصدی به تولید کننده وام می دهد. در این شرایط نمی توان فعالیت تولیدی توأم با رقابت انجام داد در حالی که برنامه ای در بانک مرکزی برای این حمایت وجود ندارد.ساختار اقتصاد پر مساله ما این مشکلات را به وجود آورده اگر از منظر بانک به مشکلات نگاه کنیم بخشی از حرف بانکی ها که طرح مشکل شان را می کنند درست است. اما وقتی بانک با پول مردم وارد خرید و با ورود به فروش زمین، سکه و ارز و به تازگی سهام مشکل را بیشتر می کند.مشکل در سیستم بانکی به دلیل نبود نظارت است،این مشکل به الان هم بر نمی گردد بلکه مربوط به سال ۱۳۴۵ است که رئیس کل بانک مرکزی وقت می گوید نمی توانیم به بانک های موجود –منظور بانکهای دولتی آن زمان- نظارت کنیم چه برسه به اینکه بانک خصوصی افتتاح کنیم.در دولت دهم چند بانک خصوصی ایجاد شد اگر اینها منتفع نیستند چرا بانک های خصوصی افتتاح شد،اقتصادی که تعطیل است چطور بانک خصوصی تاسیس کردند؟ چرا تأسیس بانک خصوصی در این کشور متقاضی دارد؟همان طور که اشاره کردم مثال دیگر از مشکلات در سیستم بانکی مربوط به همین بانکی است که وارد بورس شده و در بازار سهام سکه را ۷ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان می خرد، در حالی که بانک مرکزی آن را تنبیه نکرده و جلوی معامله حقوقی ها در بازار سرمایه گرفت.ریشه مشکلات مان را اگر به ۵۰ سال قبل برگردیم متوجه می شویم. ریشه این مشکلات به دلیل سلطه سرمایه های تجاری یعنی صاحبان سرمایه تجاری است که منویات شان در مراجع تصمیم گیری شنیده می شود. البته تجارتی که در خدمت تولید باشد خوب است اما تجارتی که در خدمت سرمایه گذاری های غیر تولیدی است، خیر!در سال ۲۰۱۵ تویوتا که بزرگترین تولید کننده خودروست ۲۰۰ میلیارد دلارفروش کرد اما سود شرکت یک درصد از این درآمد بود که نشان می دهد آنها برای تولید، فعالیت می کنند، گفت: مشکل اصلی این است که باید ساختار تولید درست شود، همچنین باید نقش مالیات درست شود اینکه از فعالیت غیرمولد مالیاتی اخذ نمی شود وحاصلی ندارد جزء اینکه فشار بر تولید وارد می شود.طی دو ماه اخیر ۵۰۰ هزار میلیارد تومان در بازار سهام درآمد ایجاد شده است که به اندازه کل بودجه کشور در سال جاری است اما از محل این درآمد مالیاتی پرداخت نمی شود.