سید محمد تقی پورمقیم ـ کارشناس بازار سرمایه

در آستانه درج نمادهای استقلال و پرسپولیس در بازار فرابورس، در این نوشتار سعی داریم تا ساختار مالکیتی ، درآمدی و ارزش سهام این دو باشگاه را با باشگاه های تراز اول جهانی مقایسه نماییم.

از منظر درآمدی ، باشگاه های بارسلونا، رئال مادرید و بایرن مونیخ با درآمدی بالغ بر ۷۰۰میلیون دلار در سال پردرآمدترین باشگاه های فوتبال جهان بشمار می روند. منابع درآمدی این باشگاه ها از سه بخش عمده فعالیت های حق پخش رسانه ای با سهم حدود ۴۰ درصد، فعالیت های تجاری مرتبط با نام تجاری باشگاه نظیر اعطای امتیاز نام باشگاه برای فعالیت های اقتصادی، فروشگاه و خرید و فروش بازیکن با سهم ۴۰ درصد و سایر درآمدها ناشی از فعالیت های روز مسابقه نظیر بلیت فروشی و فروش لوازم با آرم باشگاه، حق پارکینگ، محصولات فرهنگی باشگاه ها و مواردی از این قبیل حاصل می شود.

طبق صورتهای مالی ارائه شده ، درآمد باشگاه های استقلال و پرسپولیس در سال مالی گذشته به ترتیب ۱۲۷ و ۱۸۲ میلیارد تومان بوده است. در باشگاه استقلال درآمد تبلیغات با ۷۵درصد و درآمد حاصل از حضور در لیگ قهرمانان آسیا با ۱۶ درصد بیشترین سهم در درآمد باشگاه در سال گذشته داشته اند . در باشگاه پرسپولیس درآمد در لیگ قهرمانان آسیا با ۵۰ درصد، درآمد حاصل از برند و علائم تجاری با ۲۷ درصد و درآمد حاصل از آکادمی و مدارس فوتبال با ۱۰ درصد در رتبه بعدی سهم درآمدی قرار دارند. در مقام مقایسه، باشگاههای استقلال و پرسپولیس از حدود نیمی از درآمدی که می توانند از طریق دریافت حق پخش رسانه ای و درآمد روز مسابقه کسب نمایند، محروم می باشند. در زمینه حق پخش میتوان با اصلاح قوانین بالادستی و در برنامه ای ۵ ساله بتدریج حق پخش تلویزیونی به این دو باشگاه را تا رسیدن به میزان استاندارد پرداخت شود و یا از طریق اپلیکیشن ها یا سایت های اینترنتی خصوصی این امر را محقق نمود. در زمینه درآمد روز مسابقه هم اخیرا اقداماتی در زمینه تبلیغات محیطی مسابقات صورت گرفته است اما همچنان در زمینه بلیت فروشی زیرساختهای لازم وجود ندارد . همچنین بدلیل قوانین ضعیف در مورد کپی رایت، درآمد حاصل از برند باشگاه ها بعنوان بخشی از درآمد پایدار آنها حاصل نمی شود.

از منظر ساختار مالکیتی، مالکیت برخی از باشگاه های مطرح دنیا نظیر بایرن مونیخ، بارسلونا و رئال مادرید در اختیار هواداران می باشد اما از لحاظ ماهیتی این مالکیت در باشگاههای اسپانیایی بصورت تعاونی است و هواداران از طریق مجمعی که تشکیل می دهند، رئیس باشگاه را انتخاب می کنند . در باشگاه بایرن مونیخ، باشگاه به صورت سهامی محدود مدیریت می شود و سازمان لیگ آلمان با وضع قوانینی نظیر ۵۰ بعلاوه یک، مانع از این می شود که یک سرمایه گذار، سهامدار عمده باشگاه شود و اکثریت حق رای را به این ترتیب در اختیار اعضای باشگاه قرار می دهد. در دیگر باشگاه های مطرح که عمدتا در لیگ انگلیس فعالیت می کنند، مالکیت عمده در اختیار اشخاص قرار دارد. البته در راستای شفافیت مالکیت و مقابله با فسادهای احتمالی، اتحادیه فوتبال انگلستان، تست مالکین و مدیران را عملیاتی نموده است که طی آن افرادی که در ارتباط با باشگاه هستند، در مواردی نظیر عدم منع قانونی جهت تصدی سمت، عدم برخورداری از نفوذ یا منفعت در باشگاه فوتبال دیگر، عدم ورشکستگی، عدم محرومیت توسط نهادهای حرفه ای و مواردی از این دست، مورد بررسی قرار می گیرند.

در مورد باشگاههای استقلال و پرسپولیس، بنظر می رسد که تشکیل شرکت سهامی عام و عرضه آن در بازار پایه فرابورس قدم اولیه مناسبی جهت ارتقای ساختار مالکیتی این دو باشگاه باشد که در ادامه با عرضه بلوکی کرسی های مدیریتی به نهادها یا اشخاصی که اهلیت لازم را در زمینه های مدیریتی، اقتصادی و ورزشی دارا باشند، تکمیل می گردد. همچنین انتشار صورتهای مالی این دو باشگاه سبب می گردد تا مدیران این باشگاهها درصدد رفع و کاهش بندهای حسابرسی اقدام نمایند . در کنار اینکه مدیریت باشگاه به صورت واقعی به بخش خصوصی واگذار می گردد، نیاز است تا ساختارهای درآمدی این دو باشگاه خصوصا در زمینه حق پخش تلویزیونی و حق کپی رایت نشان و برند باشگاه، مورد پی گیری واقع گردد. سرمایه فعلی دو باشگاه در حدود ۷۰۰ میلیارد تومان و از طریق واگذاری مجموعه های ورزشی به این دو باشگاه تامین شده است. از دیگرسو، زیان انباشته حدود ۳۰درصد سرمایه این دو باشگاه می باشد. بنابراین جهت تامین درآمد پایدار و همچنین عدم شمولیت در ماده ۱۴۱ قانون تجارت در سالهای آتی، تغییر ساختار درآمدی این دو باشگاه ضروری می باشد.

در زمینه ارزشگذاری دو باشگاه ، حدود ۷۰ درصد از ارزش درنظر گرفته شده برای این دو باشگاه ناشی از ارزش برند آنها می باشد. مقایسه ضریب قیمت به درامد باشگاه های مطرح دنیا نشان می دهد که این نسبت برای آنها در حدود ۶ واحد است اما با ارزش درنظر گرفته شده برای دو باشگاه استقلال ( ۲۷۹۰میلیارد تومان) و پرسپولیس ( ۳۲۱۰ میلیارد تومان) ، این نسبت برای این دو باشگاه در حدود ۲۰ واحد بدست می آید . از آنجائیکه درآمدهای دو باشگاه مخصوصا در زمینه حق پخش محقق نشده است، نمی توان ضریب فعلی را ملاک عمل قرار داد.