علی سعدوندی، اقتصاددان

سیاست قیمت‌گذاری دستوری در ایران فاجعه به بار آورده و ما تازه در ابتدای یک بحران بزرگ هستیم. دولت به‌جای تسهیل‌گری، با اعمال سیاست‌های فسادآور تعزیرات، عملاً به تحریم‌های خارجی کمک کرده است.» او نسبت به بحران‌های جدی این و سیاست در آینده هشدار داد و گفت: «اگر از فردا دستور توقف این سیاست‌ها صادر شود، باز هم دیر است. قیمت‌گذاری دستوری در هیچ جای دنیا موفق نبوده است؛ این سیاست در ایران نیز فاجعه به بار آورده و ما تازه در ابتدای یک بحران بزرگ هستیم. ارز در حال رشد است، زیرا بازارهای جایگزین که بخش واقعی اقتصاد محسوب می‌شوند، دچار آسیب شده‌اند. بررسی وضعیت سود و زیان شرکت‌های تولیدی نشان می‌دهد شرایط به مراتب وخیم‌تر از گذشته است و حتی در زمان جنگ نیز چنین وضعیتی سابقه نداشته است. این سیاست‌ها انگیزه سرمایه‌گذاری را در بخش واقعی اقتصاد از بین برده است. در شرایطی که کشور هم با تحریم‌ها مواجه است و هم شرایط ژئوپلیتیک سخت‌تر شده، دولت به‌جای تسهیل‌گری، با اعمال سیاست‌های فسادآور تعزیرات، عملاً به تحریم‌های خارجی کمک کرده است. در طول دو سال گذشته، تأثیر این سیاست‌ها بیش از تحریم‌ها به اقتصاد ایران آسیب زده است. این در حالی است که حجم زیادی از پول سیال در جامعه وجود دارد که می‌توانست به سمت بازار بورس هدایت شود. اما به دلیل آسیب به سودآوری شرکت‌ها ناشی از قیمت‌گذاری دستوری، این اتفاق رخ نداده است. در آینده، دولت هیچ ابزاری برای کنترل بحران اقتصادی نخواهد داشت. از ابتدای دهه ۱۳۹۰، نرخ رشد تشکیل سرمایه منفی شد و هر سال نسبت به سال قبل سرمایه‌گذاری کمتری انجام شد. امسال چهارمین سالی است که خالص تشکیل سرمایه منفی شده، به این معنا که استهلاک بیشتر از سرمایه‌گذاری بوده است. این همان سناریویی است که در اتحاد جماهیر شوروی سابق رخ داد و ما نیز متأسفانه آن را اجرا کرده‌ایم. در حال حاضر بیش از ۱۸۰ کشور جهان توانسته‌اند تورم را کنترل کنند، اما سیاست‌های ایران دقیقاً عکس روش‌های موفق بوده است. دولت می‌توانست از ۵۰۰ شرکت صنعتی تعهد بگیرد که در قبال آزادسازی قیمت‌ها، سرمایه‌گذاری کنند، تولیدات خود را افزایش دهند یا بخشی از تولید مازاد خود را صادر کنند. حتی اگر از فردا دستور توقف این سیاست‌ها صادر شود، باز هم دیر است. اما دولت‌ها همچنان این رویه را ادامه می‌دهند و نتیجه آن بحران جدی در آینده خواهد بود. امنیت اقتصادی ایران به‌واسطه این سیاست‌ها به مراتب وخیم‌تر از گذشته شده است. دولتمردان باید از سرنوشت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی درس بگیرند و هرچه سریع‌تر این سیاست‌ها را متوقف کنند. در غیر این صورت، وضعیت اقتصادی ایران روزبه‌روز غمبارتر خواهد شد. در حال حاضر این سوال مطرح است که چرا دولت‌ها به‌جای تشویق سرمایه‌گذاری، شرایطی ایجاد کردند که شرکت‌ها مجبور به کاهش سرمایه‌گذاری و اخراج کارگران شوند؟ چرا سه دولت متفاوت همین رویه را در پیش گرفتند و به نتیجه مشابه رسیدند؟