مهدی صالحی طاهری ـ خبرنگار
کیوسک خبر ـ در دهه‌های اخیر، سرمایه‌گذاری مولد به عنوان یکی از مؤلفه‌های اساسی رشد اقتصادی و توسعه پایدار، به چالش‌هایی جدی برخورد کرده است. افت سرمایه‌گذاری مولد می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر اقتصاد کلان، اشتغال، و رفاه عمومی داشته باشد.
یکی از اصلی‌ترین دلایل افت سرمایه‌گذاری مولد، نبود ثبات اقتصادی و سیاسی است. سرمایه‌گذاران به دنبال محیطی هستند که در آن بتوانند با اطمینان نسبت به آینده، منابع مالی خود را تخصیص دهند. تغییرات مداوم در سیاست‌های اقتصادی، بی‌ثباتی‌های ارزی، و نوسانات شدید قیمت‌ها همگی می‌توانند باعث تردید سرمایه‌گذاران شوند. علاوه بر این، تغییرات مکرر در قوانین و مقررات می‌تواند موجب سردرگمی و افزایش هزینه‌های تطبیق برای کسب‌وکارها شود.
عدم دسترسی کافی به منابع مالی، از دیگر دلایل کاهش سرمایه‌گذاری مولد است. نظام‌های بانکی ضعیف و ناتوان از ارائه تسهیلات مالی به کسب‌وکارها، می‌تواند باعث کاهش توانایی شرکت‌ها در انجام سرمایه‌گذاری‌های جدید شود. از طرف دیگر، نرخ‌های بهره بالا و هزینه‌های مالی نیز می‌تواند سرمایه‌گذاران را از انجام پروژه‌های مولد منصرف کند. در چنین شرایطی، کسب‌وکارها به جای سرمایه‌گذاری در تولید و توسعه، به دنبال فعالیت‌های کوتاه‌مدت و با ریسک کمتر می‌روند.
دولت‌ها نقش کلیدی در تشویق و تسهیل سرمایه‌گذاری‌های مولد دارند. با این حال، ناکارآمدی دولت در اجرای سیاست‌های حمایتی مناسب، می‌تواند موجب کاهش انگیزه سرمایه‌گذاران شود. فساد اداری، بوروکراسی پیچیده، و تأخیر در اجرای پروژه‌های زیرساختی از جمله عواملی هستند که باعث می‌شوند سرمایه‌گذاران از ورود به بازارهای جدید یا گسترش فعالیت‌های خود خودداری کنند. همچنین، نبود سیاست‌های مالیاتی تشویقی و مشوق‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری در صنایع مولد، می‌تواند موجب تمرکز سرمایه‌ها در بخش‌های غیرمولد مانند املاک و مستغلات شود.
زیرساخت‌ها به عنوان پایه‌ای برای هر گونه فعالیت اقتصادی، نقش اساسی در جذب سرمایه‌گذاری مولد دارند. کمبود زیرساخت‌های لازم مانند حمل و نقل، انرژی، و ارتباطات، می‌تواند هزینه‌های تولید را افزایش داده و رقابت‌پذیری را کاهش دهد. در کشورهایی که زیرساخت‌ها به اندازه کافی توسعه نیافته‌اند، سرمایه‌گذاران اغلب تمایلی به سرمایه‌گذاری در صنایع مولد ندارند و ترجیح می‌دهند در بخش‌های دیگر سرمایه‌گذاری کنند.
نیروی کار ماهر و آموزش‌دیده یکی دیگر از عوامل کلیدی در جذب و حفظ سرمایه‌گذاری‌های مولد است. در کشورهایی که سیستم‌های آموزشی ناکارآمد هستند و نیروی کار مهارت‌های لازم برای کار در صنایع پیشرفته را ندارد، سرمایه‌گذاری در این صنایع با چالش‌های جدی مواجه می‌شود. این موضوع می‌تواند منجر به انتقال سرمایه‌ها به کشورهایی با نیروی کار ماهرتر شود و در نتیجه، افت سرمایه‌گذاری مولد در کشور مبدا رخ دهد.
جهانی‌سازی و افزایش رقابت بین‌المللی نیز از دیگر عواملی است که می‌تواند منجر به کاهش سرمایه‌گذاری مولد شود. شرکت‌های چندملیتی به دنبال محیط‌های اقتصادی با هزینه‌های کمتر و سودآوری بیشتر هستند و اگر کشوری نتواند شرایط مناسبی برای جذب این شرکت‌ها فراهم کند، سرمایه‌ها به سرعت به سایر کشورها منتقل می‌شوند. علاوه بر این، فشارهای رقابتی ممکن است باعث شود که شرکت‌ها به جای سرمایه‌گذاری در نوآوری و توسعه، به دنبال کاهش هزینه‌ها و بهینه‌سازی فعالیت‌های خود باشند که این امر در درازمدت می‌تواند موجب افت سرمایه‌گذاری‌های مولد شود.
پیشرفت‌های سریع تکنولوژیکی نیز می‌تواند باعث کاهش سرمایه‌گذاری‌های مولد شود. در حالی که تکنولوژی‌های جدید می‌توانند فرصت‌های جدیدی برای سرمایه‌گذاری ایجاد کنند، اما تغییرات سریع و ناپایدار در تکنولوژی می‌تواند موجب شود که سرمایه‌گذاران نسبت به بازدهی سرمایه‌گذاری‌های خود دچار تردید شوند. عدم اطمینان از پایداری تکنولوژی‌های جدید و هزینه‌های بالای تطبیق با آن‌ها، می‌تواند سرمایه‌گذاران را از ورود به پروژه‌های مولد منصرف کند.
افت سرمایه‌گذاری مولد یک پدیده چندبعدی است که تحت تأثیر عوامل مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و تکنولوژیکی قرار دارد. برای مقابله با این افت، نیاز به تدوین و اجرای سیاست‌های کلان اقتصادی با هدف ایجاد ثبات، بهبود زیرساخت‌ها، آموزش نیروی کار، و تسهیل دسترسی به منابع مالی است. دولت‌ها و سیاست‌گذاران باید با درک دقیق از این عوامل و تعامل سازنده با بخش خصوصی، شرایط مناسب برای جذب و حفظ سرمایه‌گذاری‌های مولد را فراهم کنند. تنها با این رویکرد است که می‌توان به رشد پایدار اقتصادی و توسعه بلندمدت دست یافت.