علی نجفی‌توانا – حقوقدان
کیوسک خبر – در حادثه هولناک مربوط به قتل بابک خرمدین در یکی، دو روز گذشته اخبار و اطلاعات مختلفی از منابع متفاوت در این خصوص منتشر شده. با وصف اظهارنظر دادستان سرپرست دایره جنایی دادسرای تهران، نیروهای انتظامی و همسایگان، کماکان ما با حقایق ماجرا و چگونگی وقوع قتل زندگی خصوصی بابک، چرایی قتل، نقش والدین در وقوع این حادثه به طور مشخص اطلاعات دقیقی نداریم. در ادامه این ماجرای هولناک، ادعایی از طرف والدین به‌ویژه پدر بابک مطرح شده است که او غیر از قتل اخیر، آرزو دختر و داماد خود را به قتل رسانده است. در این زمینه مستند یا اطلاعات راستی‌آزمایی شده ارائه نشده است. هیچ اشاره‌ای به سوابق روحی و روانی این والدین در دست نیست. از زندگی خصوصی و شخصیت بابک اطلاعات جزئی و ناقصی داریم. اما قطع نظر از این سوابق نمی‌توان صرفا حول محور اظهارات این پدر و مادر به قضاوت نشست. چراکه در مورد دادن داروی خواب‌آور یا بیهوشی معلوم نیست که مرتکب، مادر بوده است یا پدر و یا بعد از دادن دارو، واردکننده صدمات و جراحات با چاقو چه کسی بوده است؟ جمع‌آوری اطلاعات در این خصوص مشخص می‌کند که قاتل و مباشر قتل چه کسی است و شخصی که مبادرت به همراهی و مساعدت کرده است، چه فردی بوده است. مباشر قتل و معاون دارای مجازات متفاوت است. از بعد حقوقی در ادامه باید گفت قوانین کشور ما با برداشتی که فقها از منابع فقهی دارند براساس این اصل فقهی «انت ومالک لابیک» پدر در صورت اثبات قتل قابل قصاص نیست ولی مادر اگر مباشرت کرده باشد، جانی تلقی و قصاص خواهد شد. این نوع قتل که با خونسردی ارتکاب می‌شود، مشمول بند الف ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی است. چراکه با پیش‌بینی قبلی و سبق تصمیم و در نتیجه قتل از نوع عمدی مستحق قصاص است. اما طبق ماده ۳۰۱ و ۳۰۹ قانون مجازات پدر قابل قصاص نیست مگر اینکه مرتکب جرم یعنی کسی که در گرفتن جان و سلب حیات از بابک اقدام کرده باشد، مادر باشد یا به تنهایی یا با کمک پدر، مادر قابل قصاص است. ولی پدر همانند قتل رومینا به مجازات تعزیری یعنی حبس محکوم خواهد شد و البته از ارث هم محروم می‌شود. اگر هر دو در مباشرت در قتل ایفای نقش کرده باشنداما در پرتوی داده‌های جرم‌شناسی و شاخه‌های آن باید گفت این قتل ظاهرا از نوع قتل‌های اختلافی- تعارض‌آمیز بوده و از نوع قتل‌های اتفاقی یا تعارض‌آمیز نیست. اما شیوه قتل به‌ویژه مثله کردن قربانی نشان می‌دهد که مرتکب قتل حالت روحی و روانی مناسبی نداشته و اگر مادر یا پدر یا هر دو ابتکار عمل را در دست داشته باشند، نفر بعدی یعنی مادر ممکن است تحت تاثیر پدر یا ترس از پدر با او همکاری کرده باشد. آنچه در رسانه‌ها گفته شده و با نقل قول از مقامات انتظامی و قضائی است چنین بیان گردیده است که والدین مبتلا به جنون نبوده‌اند. متاسفانه در کشور ما مانند بسیاری از موارد پدیده های اجتماعی و مسائل سیاسی و اقتصادی و فرهنگی همیشه بین صفر تا صد یا صفر تلقی می‌شود یا صد. به عبارت روشن‌تر، یا انسان‌ها مجنون‌اند و دیوانه یا عاقل. این درحالی است که در خود قانون مجازات اسلامی بحث اختلال در روان و روح شخص پیش‌بینی شده اما نهایتا فقط جنون را مانع مسئولیت کیفری دانسته‌اند. آنچه مسلم است درخصوص والدین بابک ما با دیوانگی و جنون در حالت عادی مواجه نیستیم اما قطعا بدانید وقوع چنین حوادثی، شیوه قتل و مثله کردن فرزند که دارای ۴۷ سال سن می‌باشد، نشانه سلامت روان و روح قاتل یا قاتلین نیست. ما متاسفانه در کشور به دلیل وجود التهابات طبیعی ناشی از جنگ و درگیری‌های مربوط به تحریم و مشکلات اقتصادی با نوعی التهاب تصنعی به دلیل نوع برخورد با مردم و برخورد جناح‌ها با یکدیگر می‌باشیم که تجلی این شرایط موجب ایجاد اختلال روحی و روانی در اکثریت مردم گشته است. وجود حالاتی مانند افسردگی، دلواپسی، دلشوره، التهاب، به دلیل مسائل اقتصادی،اجتماعی، فرهنگی و سیاسی آستانه مقاومت مردم را به حدی تقلیل داده که با اولین بروز اختلاف، سکانس‌های خشونت از خشونت کلامی به خشونت فیزیکی طی می‌شود و ما شاهد ضرب و جرح، قتل‌ها از نوع تعارض‌آمیز و یا تعرض‌آمیز و اتفاقی هستیم. به جای آموختن صبر به مردم و مدیریت بحران رفتار، متاسفانه جناح‌ها ارزشی را برای مردم باقی نگذاشته‌اند و شما با نمونه‌هایی از این نوع بداخلاقی‌ها در انتخاب ریاست‌جمهوری که هنوز شروع نشده است مواجه می‌باشید. به گونه‌ای که افرادی که تا دیروز با یک جریان فکری و در یک خط قرار داشتند، امروز با افشای اطلاعات مربوط به خانواده، گذشته، مسائل اقتصادی و خصوصی‌ترین مسائل فردی هیچ ارزشی برای مخاطبان قائل نمی‌شوند، جز پیروزی در انتخابات به هر قیمت. تصور نکنیم که این نوع حوادث تاثیرگذار نخواهد بود. توضیح درخصوص این فاکتورها مستلزم یک بحث جامعه‌شناسی و جرم‌شناسی مستقلی است اما بدانید که جامعه با نوعی خشونت خاموش در حال رشد مواجه شده و تجلی آن در قتل‌های اتفاقی یا با تصمیم قبلی است. طبیعتا برای ارزیابی علمی دقیق‌تر و قضاوت حقوقی مناسب‌ترباید منتظر ماند تا اطلاعات جزئی‌تری از سوابق زندگی مرحوم بابک و والدین، نوع روابط و علت وجود اختلاف به‌دست آید.