طاهره نطقی طاهری ـ مدیر مسئول

با افزایش سن ازدواج و تاخیر در اقدام برای بارداری، ناباروری به یکی از چالش‌های مهم جامعه تبدیل شده است. بهترین سن باروری در زنان بین ۱۸ تا ۳۵ سال است، اما با پیشرفت فناوری‌های پزشکی، فریز تخمک به عنوان راهکاری مؤثر برای حفظ باروری در سنین بالاتر مطرح شده است.
ناباروری در زنان یکی از مسائل مهم بهداشتی و اجتماعی است که تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله افزایش سن، سبک زندگی ناسالم، و بیماری‌های خاص قرار می‌گیرد. افزایش سن ازدواج و تاخیر در اقدام برای بارداری پس از ازدواج، از شایع‌ترین دلایل ناباروری در زنان محسوب می‌شود. به گفته متخصصان، بهترین سن باروری در زنان بین ۱۸ تا ۳۵ سال است، چرا که در این بازه سنی، کیفیت و تعداد تخمک‌ها در بالاترین سطح خود قرار دارد. با این حال، بسیاری از زنان به دلایل مختلفی مانند تحصیل، اشتغال، یا عدم آمادگی روانی، بارداری را به تعویق می‌اندازند، که این موضوع می‌تواند شانس باروری آن‌ها را کاهش دهد.

ناباروری در زنان می‌تواند ناشی از عوامل متعددی باشد که شامل مشکلات ساختاری در سیستم تولید مثل مانند اختلالات رحمی، لوله‌های فالوپ مسدود شده، یا مشکلات تخمدانی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) است. علاوه بر این، بیماری‌هایی مانند آندومتریوز، دیابت، و اختلالات هورمونی نیز می‌توانند بر باروری تأثیر منفی بگذارند. سبک زندگی ناسالم، مصرف سیگار، الکل، و مواد مخدر نیز از جمله عواملی هستند که می‌توانند به کاهش کیفیت تخمک‌ها و در نتیجه ناباروری منجر شوند.

در برخی موارد نیز، علت ناباروری ناشناخته باقی می‌ماند. به این معنا که پس از انجام تمامی آزمایش‌ها و بررسی‌ها، هیچ مشکل خاصی در فرد تشخیص داده نمی‌شود، اما بارداری به طور طبیعی اتفاق نمی‌افتد. این موضوع نشان می‌دهد که ناباروری می‌تواند پیچیده و چندعاملی باشد.

برای تشخیص ناباروری، پزشکان معمولاً با گرفتن شرح‌حال کامل از بیمار شروع می‌کنند. سابقه قاعدگی‌های نامنظم، عفونت‌های مکرر لگنی، یا جراحی‌های قبلی در ناحیه شکم و لگن می‌توانند سرنخ‌های مهمی برای تشخیص باشند. پس از آن، معاینات فیزیکی، آزمایشات هورمونی، و سونوگرافی برای ارزیابی وضعیت تخمدان‌ها و رحم انجام می‌شود. یکی از آزمایش‌های کلیدی در این زمینه، آزمایش AMH (هورمون آنتی‌مولرین) است که میزان ذخیره تخمدانی را نشان می‌دهد.

با افزایش سن، نه تنها تعداد تخمک‌ها، بلکه کیفیت آن‌ها نیز کاهش می‌یابد. این موضوع به ویژه برای زنان بالای ۳۵ سال نگران‌کننده است، چرا که شانس باروری به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. در چنین شرایطی، فریز تخمک به عنوان یک راهکار مؤثر برای حفظ باروری مطرح شده است. این روش به زنان اجازه می‌دهد تا در سنین جوان‌تر، تخمک‌های خود را فریز کرده و در آینده، زمانی که آمادگی بارداری دارند، از آن‌ها استفاده کنند.

دکتر محمدحسین نصراصفهانی، رئیس پژوهشکده زیست فناوری رویان جهاددانشگاهی در اصفهان، در این باره توضیح می‌دهد: «بانوان ۳۰ ساله که در شرایط ازدواج نیستند، می‌توانند با انجام آزمایش AMH، میزان ذخیره تخمکی خود را ارزیابی کنند. اگر نتایج این آزمایش نشان‌دهنده ذخیره تخمکی خوبی باشد، توصیه می‌شود که در ۳۲ سالگی این آزمایش را مجدد انجام دهند تا در صورت نیاز، درباره انجماد تخمک تصمیم‌گیری کنند.»

فرآیند فریز تخمک شامل چند مرحله است. ابتدا، با استفاده از داروهای تحریک تخمک‌گذاری، رشد فولیکول‌ها تسریع می‌شود. سپس، با کمک سونوگرافی داخلی و تحت بیهوشی، تخمک‌ها از تخمدان‌ها استخراج می‌شوند. پس از استخراج، تخمک‌ها در محیط‌های ویژه انجمادی قرار می‌گیرند و با استفاده از روش «انجماد شیشه‌ای» در دمای منفی ۱۹۶ درجه سانتی‌گراد فریز می‌شوند. این روش به حفظ کیفیت تخمک‌ها کمک می‌کند و امکان استفاده از آن‌ها در آینده را فراهم می‌سازد.

با این حال، باید توجه داشت که فریز تخمک به معنای تضمین بارداری در آینده نیست. تحقیقات نشان می‌دهد که از هر ۱۵ تخمک فریز شده، تنها یک تخمک به تولد نوزاد منجر می‌شود. این موضوع به کیفیت ژنتیکی تخمک‌ها و شرایط بدنی فرد بستگی دارد. به گفته دکتر نصراصفهانی، شانس هر تخمک برای زنده به دنیا آمدن حدود ۶ درصد است و این شانس در صورت فریز کردن تخمک‌ها به ۴ تا ۵ درصد کاهش می‌یابد. بنابراین، برای افزایش احتمال موفقیت، معمولاً به ۲۰ تا ۲۵ تخمک نیاز است.

با توجه به افزایش سن ازدواج و تاخیر در اقدام برای بارداری، فریز تخمک به عنوان یک راهکار پیشگیرانه برای حفظ باروری در زنان بالای ۳۰ سال مطرح شده است. این روش به زنان اجازه می‌دهد تا در سنین جوان‌تر، تخمک‌های خود را فریز کرده و در آینده از آن‌ها استفاده کنند. با این حال، باید توجه داشت که فریز تخمک به معنای تضمین بارداری نیست و شانس موفقیت آن به عوامل مختلفی از جمله کیفیت تخمک‌ها و شرایط بدنی فرد بستگی دارد. در نهایت، مشاوره با متخصصان و انجام آزمایش‌های لازم می‌تواند به زنان کمک کند تا بهترین تصمیم را برای حفظ باروری خود بگیرند.