سه شنبه ۲۲ خرداد، خبری منتشر شد که در حاشیه نشست وزیران امور خارجه کشورهای عضو بریکس در نیژنی نووگورود روسیه، علی باقری کنی، سرپرست وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران گفت‌وگویی با خبرگزاری روس داشته و در بخشی از آن اظهار کرده است: ایران و روسیه دو کشور همسایه و برخوردار از روابط تاریخی و ریشه‌دار هستند و در طول سال‌های گذشته عرصه های روابط بین ایران و روسیه گسترش زیادی داشته است و تهدیدهای مشترک علیه دو کشور، فرصت های مشترکی را فراروی تهران و مسکو قرار داده است. او با اشاره به روابط ایران و روسیه، این روابط را مبتنی بر رویکرد و منافع بلند مدت دو کشور خوانده و عنوان کرده است که این روابط بر اساس منافع متقابل در آینده نیز تداوم خواهد یافت.

شهرام شریعتی، فعال بخش خصوصی، پیش از این در گفت‌وگو با نقش اقتصاد به این موضوع پرداخت و اظهار کرد: یک موضوعی که در ۲-۳ سال گذشته در اخبار و رویدادهای خبری به کرات مشاهده کرده و مرور می‌کنیم بحث روابط ایران و روسیه است. وقتی که با تاجران و بازرگانان ایرانی و روسی که بین ایران و روسیه در حال کار کردن هستند صحبت کرده موضوع خیلی واضحی را مشاهده می‌کنیم و آن هم این است که هنوز بعد از ۲-۳ سال تجارت بزرگی بین بخش خصوصی ایران و روسیه اتفاق نیفتاده است؛ به طوری که در تراز تجاری ایران و روسیه با وجود این حجم از روابط سیاسی که در اخبار می‌شنویم ولی تأثیر بسزایی در اقتصاد مشاهده نمی‌کنیم و این یک واقعیت ریشه‌ای دارد که متأسفانه کسی به آن نمی‌پردازد.

این فعال بخش خصوصی تصریح کرد: با توجه به سال‌ها سفر تجاری به روسیه، چیزی را متوجه شدم و این است که مردم ایران و روسیه و در این میان، تأکید می‌کنم مردم یا تجار و بازرگانان ایرانی اعتماد لازم به روسیه را ندارند و این موضوع را بعد از یکی دو سال، مخصوصاً در سال گذشته تجار روسی هم، متوجه شده‌ و فهمیده‌اند که بازرگانان ایرانی بیشتر برای بررسی تجارت روسیه وارد این کشور می‌شوند و مواردی که تحت عنوان اقلام کشاورزی و صنعتی مدنظر هستند باعث ایجاد تجارت بزرگی نشده‌اند.

در چند مورد، کالاهای کشاورزی ایرانی از روسیه برگشت خوردند و روس‌ها بهانه استانداردهای خاصی را آوردند که به نظر می‌رسد این استانداردهای خاص اصلاً در روسیه وجود ندارد و این مشکلی بود که برای بازرگانان کشاورزی ایرانی ایجاد کردند و در صنعت، معدن، پتروشیمی‌های کوچک و در کشاورزی شاهد تجارت بزرگی نیستیم و اگر هم، اتفاق افتاده واقعیت این است که بین دولت‌ها مبادلات مالی انجام شده است که آن هم، به خاطر تحریم‌های بانکی هر دو کشور بیشتر به صورت تهاتر یا امتیازدهی بوده‌اند و این جای نگرانی دارد.

شریعتی مطرح کرد: آن چیزی که مربوط به روابط دولتی است این که امتیازدهی‌ها باید مشخصاً در مجلس تعیین تکلیف شوند و به صورت عمومی در اختیار مردم قرار بگیرند در حالی که معلوم نیست این تبادلات مالی و تجاری که بین دولت‌ها صورت گرفته است پول آن‌ها به چه صورت پرداخت شده؛ اصلاً آیا پرداخت شده است یا خیر؟ آیا امتیازی داده شده یا داده نشده است؟ به همین خاطر، همه این موارد باید تعیین تکلیف شوند.

او عنوان کرد: بنده به عنوان یک بخش خصوصی، به طور مشخص مشکل تغییر ندادن تراز تجاری در بخش خصوصی را به صورت معنی‌دار با شک و شبهه بررسی می‌کنم که بدین معنی است؛ نه روس‌ها می‌خواهند با ایران کار کرده و نه ایرانی‌ها قصد دارند که با روس‌ها کار کنند. به نظر می‌رسد و پیش‌بینی بنده این است که در یک سال آینده، وقایع خیلی بزرگی بین روابط ایران و روسیه شکل بگیرد و بر اساس فایل صوتی که مدتی پیش و قبل از آن، از وزیر خارجه ایران پخش شد شاید روس‌ها موافق بحث خروج ایران از برجام در این مقطع باشند یا در توافق ایران با کشورهای اروپایی و آمریکا کارشکنی کنند و اتفاقات یکی دو سال اخیر نشان می دهند که مردم ایران تمایلی به سمت شرق ندارند و بنده، این موضوع را در جلسات مختلف با دوستان روسی مطرح کردم و گفتم اگر تا یک سال آینده، بین بخش خصوصی ایران و روسیه اتفاق خاصی نیفتد به نظر می‌رسد که تمایل مردم ایران به سمت غرب بیشتر باشد و این می‌تواند برخلاف نظر دولت باشد.

اما اگر بررسی کنیم و ببینیم در دور بعدی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا شود، بر اساس این‌که او روابط بسیار خوبی با پوتین دارد قطعاً این مشکلات برای تجار و بازرگانان بخش خصوصی ایران خیلی جدی‌تر خواهند شد و واضح‌تر بگویم که حتی این را بخشی از استراتژی آمریکا و روسیه می‌دانم برای این که چین را از بازارهای دنیا حذف کنند؛ بنابراین می‌توان گفت بازار روسیه برای آینده بازار و تجار ایران مقصد صادراتی مناسبی نیست و یا بالعکس.

این فعال بخش خصوصی گفت: با درنظر گرفتن همه جهات و نگاه به دیدگاه اقتصاددان‌های روسی درمورد ایران، به نظر می‌رسد که همه در حال محک زدن یکدیگر هستند.
مدتی پیش در یکی از رسانه‌های روسی، یک اقتصاددان روسی بیان کرده بود این یک عقد موقت بین تجارت ایران و روسیه است و قرار نیست این اتفاق به صورت دائمی بیفتد و از لحاظ استراتژی تاریخی نیز، نشان داده‌اند ایران و شوروی، امپراتوری تزارها و حتی روسیه امروزی، شرکای قابل اطمینانی برای یکدیگر نیستند و این را باید قبول کرد که ایران به عنوان بخشی از خاورمیانه تمایل بیشتری به غرب دارد؛ هرچند که این موضوع را مخفی کند ولی واقعیت این است که ایران منتظر موقعیتی است برای این که بازارهای غرب را بدست آورده و این بازارها را به داخل کشور بیاورد و در این میان، می‌توان به مسائل سیاسی اشاره کرد که بنده قصد ورود به این مباحث را ندارم و اگرچه بحث ما مرتبط با مسائل اقتصادی است ولیکن می‌دانیم دنیا در شرایطی قرار دارد که اقتصاد از سیاست جدا نیست و این سیاست است که راهکارها و راهبردهای اصلی اقتصادی کشورها را مشخص می‌کند و حتماً باید تجارت دو سه سال گذشته ایران و روسیه را بررسی کنیم تا ببینیم تا چه اندازه در بخش خصوصی رشد کرده است؟ چون بخش دولتی آمار مشخصی ندارد که این شامل نفت و گاز و پتروشیمی و مسائل نظامی است که عموماً شفاف نیستند و این برای بخش خصوصی کشور و حتی تجار روسی یک زنگ خطر است. چون به نظر می‌آید روی یک تخته شناور و اقیانوس سرمایه‌گذاری می‌کنند و چشم‌انداز مثبتی بین روابط ایران و روسیه متصور نیستیم.

شریعتی ادامه داد: واقعیت این است که روسیه را باید بعد از انتخابات آمریکا شناخت و در حقیقت، بعد از انتخابات است که روسیه واقعی خودش را نشان می‌دهد و درواقع، دموکرات‌ها حمایت آنچنانی از روسیه نکردند؛ جدا از این که این مسئله جزء سیاست‌های کلان بوده است یا خیر؟ اما اگر جمهوری‌خواهان به ویژه دونالد ترامپ سر کار بیایند نگاه روسیه به دنیا کاملاً متفاوت خواهد بود و روابط روسیه با غرب و شرق تفاوت خواهد کرد.

این فعال بخش خصوصی گفت: اگرچه روسیه کشور پرجمعیتی نیست ولی به دلیل وسعتش و نفوذی که روی کشورهای CIS و مجمع عمومی سازمان ملل متحد دارد خواه ناخواه می‌تواند کشور مهم‌تری باشد ولی این که کدامیک از سناریوها را درنظر بگیریم و ایران و روسیه و آمریکا دارای روابط خاصی در پشت پرده برای مبارزه با چین و اعراب هستند یا خیر؟ زمان نشان خواهد داد و ما از آن اطلاعی نداریم ولی آن‌چه که به طور مشخص و عیان روی صفحه میز بازی دیده خواهد شد رابطه ایران با روسیه بعد از انتخابات آمریکا خواهد بود.

شریعتی یادآور شد: بعد از دونالد ترامپ چهره جدیدی از روسیه و حتی دنیا خواهیم دید و واقعیت این است که از جنگ جهانی اول و دوم که ایران به نوعی، از آلمان‌ها حمایت کرد و رابطه ایران و روسیه رنگ و بوی خوشی را به خود ندید، می‌توان گفت روسیه همیشه خواسته است که ایران را به چشم یک مستعمره ببیند؛ حال در این روزها، آیا روسیه و ایران با هم، شریک استراتژیکی خواهند بود یا خیر؟ و پاسخش این است به اتفاقاتی برمی‌گردد که امسال و حتی اواخر دهه سوم قرن بیست و یکم در آمریکا رخ خواهد داد و آن زمان مشخص می‌شود که ایران و روسیه چه روزهایی را با یکدیگر خواهند داشت.