تغییر الگوی جمعیتی شهرها و روستاها از جمله مواردی است که در همه کشورها روند مشابهی به خود گرفته است. در همه کشورها شاهد افزایش نسبت جمعیت شهرنشین ها هستیم و پیش بینی ها نیز حکایت از آن دارد که این روند همچنان به شکلی فزاینده به رشد خود ادامه خواهد داد. بدیهی است که هرچه بر تراکم جمعیت در شهرها افزوده شود، به همان مقدار تقاضا برای زیرساخت های اساسی، آموزش، شبکه حمل و نقل عمومی و خصوصی، مسکن، تسهیلات بهداشتی و سلامتی، تسهیلات رفاهی، فضای سبز و مواردی از این دست افزایش خواهد یافت. از این رو، افزایش جمعیت شهرنشین ها سیاستگذاران و دولتمردان در سراسر جهان را واداشته است به فکر تامین منابع درآمدی لازم برای برآورده کردن نیازهای این جمعیت رو به رشد باشند.
کشور ما ایران نیز از این تغییر الگوی جمعیتی در امان نمانده است. با نگاهی به یافته های آماری سرشماری سال های مختلف می توان شاهد روند فزاینده رشد جمعیت شهرنشین بود. این تغییرات از نگاه برنامه ریزان و سیاستگذاران کشور در اداوار مختلف پنهان نمانده است و آنها با تمهیدات مختلف کوشیده اند منابع درآمدی پایداری را برای تامین نیازهای اساسی جمعیت های شهرنشین تعریف کنند. «پایداری» این منابع درآمدی بدین معنا است که این منابع از نوسانات مختلفی که از عوامل بیرونی همچون کاهش یا افزایش قیمت نفت، تحریم ها و غیره ناشی می شود، تاثیر نمی پذیرند. البته نباید تصور کرد که افزایش توجه به تامین نیازهای اساسی جمعیت شهرنشین از توجه برنامه ریزان و مسئولان به جمعیت های غیرشهرنشین کاسته است. بلکه آنها کوشیده اند با تعریف درآمدهای پایدار به شکلی که گفته شد زمینه برخورداری عادلانه همه گروه های جمعیتی از زیرساخت های اساسی و امکانات رفاهی را فراهم کنند.
از جمله مهمترین این تمهیدات اختصاص ۳ واحد درصد از ۹ واحد درصد مالیات بر ارزش افزوده به شهرداری ها و دهیاری های سراسر کشور بوده است. بر اساس قانون، در حال حاضر مالیات بر ارزش افزوده با نرخ ۹ درصد از مصرف کنندگان نهایی اخذ می شود که ۳ واحد درصد آن، یعنی چیزی در حدود یک سوم از کل درآمدهای حاصل از این پایه مالیاتی، در اختیار شهرداری ها و دهیاری ها قرار می گیرد تا آن را صرف تامین زیرساخت های اساسی مورد نیاز خود کنند.
مبالغ کلانی که از درآمدهای حاصل از مالیات بر ارزش افزوده به شهرداری ها و دهیاری های سراسر کشور اختصاص می یابد، بارها تیتر رسانه ها شده است. اخباری از این دست درباره مبالغ تخصیص یافته از این منبع درآمدی به شهرداری و دهیاری های استان های مختلف کشور را به وفور می توان در میان اخباری یافت که از زبان مسئولان سازمان امور مالیاتی و یا مدیران کل ادارات امور مالیاتی استان ها در سراسر کشور نقل شده است. با جستجو در آرشیوهای خبری پایگاه اطلاع رسانی سازمان امور مالیاتی و درگاه های ادارات کل امور مالیاتی در استان ها به آسانی می توان از تفصیل این مبالغ آگاه شد.
نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که مالیات بر ارزش افزوده که یکی از مترقی ترین قوانین مالیاتی در دنیا است در این چند سال به صورت آزمایشی در کشور اجرا شده است و در حال حاضر مراحل نهایی خود را برای تبدیل به یک قانون دائمی و پایدار می گذراند. بدیهی است که با دائمی شدن این قانون و تثبیت سهم شهرداری ها و دهیاری ها از منابع درآمدی حاصل از مالیات بر ارزش افزوده، زمینه توسعه شهری و روستایی و تامین زیرساخت های اساسی مورد نیاز گروه های جمعیتی کشور به شیوه ای پایدار فراهم خواهد شد و نوسانات و تکانه های اقتصادی بیرونی تاثیرات متلاطمی بر آن نخواهد داشت.