سیدمرتضی افقه، اقتصاددان
کیوسک خبر ـ محمدرضا فرزین پس از گذشت ۵۰ روز از تکیه زدن بر کرسی ریاست کلی بانک مرکزی در مصاحبه تلویزیونی دوباره وعده داد که قیمت دلار را کاهشی می‌کند و با راه اندازی مرکز مبادله ارز و طلا در هفته‌های آینده، تقاضای ارزی مردم را کاهش می‌دهد. هرچند رئیس بانک مرکزی تلاش کرد با خبردرمانی بازار دلار را کنترل کند، اما پس از پایان دهه فجر در روز ۲۴ بهمن ۱۴۰۱ قیمت دلار کوتاه نیامد و همچنان ۴۵ هزار و ۸۰۰ تومان معامله می‌شود. حال در این شرایط چطور وعده ریزش قیمت دلار ازسوی رئیس کل بانک مرکزی عملی خواهد شد؟در صورتی که شرایط فعلی تا پایان سال برقرار باشد دلار ۵۰ هزار تومانی هم محتمل است. به نظر می‌رسد روند قیمت دلار تا پایان سال افزایشی است، از آنجا که هیچ تغییری در مسائل سیاسی به خصوص برجام رخ نداده است و از طرفی رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرد که بخشی از ارز‌های آزادشده (با این فرض که این ادعا درست است) وارد سامانه نیما شده، ولی قیمت دلار هنوز در کانال ۴۶ هزار تومانی است و نشان می‌دهد قیمت دلار همچنان به روند افزایشی خود ادامه خواهد داد.با توجه به این که به تعطیلات عید نزدیک میشویم و مسافرت‌های خارجی در ایام پایان سال افزایش می‌یابد معمولا تقاضای دلار و ارز در این ایام زیاد است؛ بنابراین در صورت پایداری شرایط حال حاضر و افزایش تقاضای دلار و ارز در پایان سال، دلار ۵۰ هزار تومانی تا شب عید ۱۴۰۲ قابل پیش بینی است. معتقدم که بانک مرکزی برخلاف ادعایش هنوز در بازار دلار و ارز منفعل است، زیرا همین که آقای فرزین در لابه لای سخنانش، اقرار می‌کند که عده‌ای قیمت دلار در ایران را بالا می‌برند و قیمت سازی می‌کنند، اقرار به یک ناتوانی است و نشان می‌دهد این افراد یا صرافی‌ها توانسته اند بر قیمت دلار در تهران اثرگذار باشند. برخلاف ادعای رئیس کل بانک مرکزی که می‌گوید قیمت دلار ریزش می‌کند، هیچ نشانه‌ای از احتمال کاهش قیمت دلار در دست نیست. از طرفی اگر سخنان فرزین مبنی بر اینکه بخشی از منابع ارزی آزادشده در سامانه نیما عرضه شده است، صحت داشته باشد نشان می‌دهد با وجود تزریق این میزان ارز، بانک مرکزی نتوانسته قیمت دلار را کاهش دهد و حتی ثابت نگه دارد.رئیس کل بانک مرکزی تصور می‌کند با گفتاردرمانی می‌تواند بر قیمت دلار تاثیر بگذارد، ولی تا زمانی که سرمایه اجتماعیِ از دست رفته به دلیل خُلف وعده‌هایی که دولتمردان انجام داده اند برنگردد، این نوع صحبت کردن تاثیرگذار نیست. البته رئیس کل بانک مرکزی راه دیگری نیز ندارد، زیرا تمام راه‌هایی که در اختیارش بود را به شکل اقدامات کنونی در حال پیمودن است از جمله آن‌ها راه اندازی مرکز مبادله ارز و طلا و ثبات قیمت دلار ۲۸۵۰۰ تومانی در سامانه نیماست. اگر قیمت دلار در مرکز مبادله ارز و طلا به قیمت بازار آزاد باشد که بانک مرکزی هنری نکرده، زیرا دلار به این قیمت به راحتی در بازار آزاد در دسترس است و اگر به قیمت ۴۳ هزار و ۹۰۰ تومانی صرافی‌ها باشد که احتمال ایجاد رانت ارزی است و مردم به راحتی می‌توانند آن را از این سامانه بخرند و در بازار آزاد بفروشند. هنر این است که دلار مورد نیاز مردم نیز به قیمت ۲۸۵۰۰ تومان به دست آن‌ها برسد؛ اما مادامی که بانک مرکزی دلار را به قیمت بازار آزاد بفروشد که هنر نیست. اثر روانی تغییر رئیس کل بانک مرکزی تخلیه شده و اینک شاهد بازگشت قیمت دلار به روند طبیعی خود هستیم؛ لذا متغیر فعال موثر بر قیمت دلار مربوط به بیرون از بانک مرکزی و عوامل غیر اقتصادی مثل برجام و بدبینی نسبت به آینده، تورم و هجوم مردم برای خرید دلار برای تبدیل ریال به دلار است که موجب گرانی دلار و ارز شده است.