بانکداری ایرانی- بانک سینا یکی از بانک‌هایی است که در سال ۹۵ و ۹۶ به عنوان شفاف‌ترین بانک بورسی ایران انتخاب شده بود. این بانک در سال‌های اخیر گام‌های مثبتی را در جهت ارتقاء بهره‌وری و کارایی برداشته ‌است. این بانک با داشتن نسبت مطالبات ۷ درصدی یکی از بانک‌های به اصطلاح تمیز و بهداشتی ایران است. در واکنش به این عملکرد قیمت سهام بانک برخلاف دیگر نمادهای بورسی بیش از ۱۰ برابر رشد کرده ‌است. این در حالی است که کمتر بانکی به این نسبت رشد داشته ‌است. برای بررسی بیشتر وضعیت بانک به سراغ محمدرضا ساروخانی، عضو هیات مدیره بانک سینا رفتیم تا وضعیت بانک را بیشتر موشکافی کنیم.
*** برای آغاز بحث در خصوص پروژه های بانک که به بهره برداری رسیده یا در حال اجراست توضیحاتی ارائه بفرمایید.
در سالهای اخیر، بانک سینا برای عملکرد بهتر، بهره‌وری بیشتر و کارایی بالاتر دست به اقدامات زیرساختی زیادی زده است. یکی از پروژه‌هایی که در این سال‌ها اجرا کرده توسعه فعالیت‌های ارزی بود که به واسطه آن در دوران قبل از تحریم درآمدزایی خوبی را در این زمینه شاهد بودیم. این در حالی است که در گذشته این بخش در صورت‌های مالی بانک جایگاه خاصی نداشت، بر این اساس، تعدادی از شعب را به نام واحدهای (قطب های) ارزی در تهران و مراکز استان‌ها تاسیس کردیم که در مجموع ۲۰ واحد ارزی راه اندازی شد که ۵۰ درصد شعب بانک‌ به این قطب‌های ارزی متصل شدند. طبق این ساختار اگر شعبه ای درخواست فعالیت ارزی خاصی داشته باشد مشخص است که باید به کدام یک از این واحدها مراجعه کند؛ یکی از دلایل الگوی به کار رفته این است که اولا تربیت نیروی ارزی برای کلیه شعب ما مقدور نبود اما برای ۲۰ واحد ارزی توانستیم نیروی انسانی متخصصی را تربیت کنیم. ثانیا؛ مشتریان متقاضی فعالیت ارزی به واحدهای ارزی دسترسی داشتند. در کنار آن، برای مدیران و معاونین شعب نیز دوره‌های آموزشی برگزار شد تا در این فضا تخصص مورد نیاز را کسب کنند. در نهایت از یک شرکت خارجی هم نرم‌افزار جامع ارزی خریدیم که نمونه ایرانی آن وجود ندارد و پشتیبانی آن به نحو عالی انجام می شود. این نرم افزار فرآیندهای ثبت مالی و انتشار اطلاعات ارزی را بصورت اتوماتیک انجام می دهد و این قابلیت را دارد که روی میز مشتری قرار گرفته و مشتری در دفتر خودش درخواست گشایش اعتبار اسنادی، صدور حواله ارزی، ضمانت نامه ارزی بکند که البته به شرط آن است که پایه اطلاعات فرد در بانک موجود باشد.
**** چه تاثیری بر عملکرد بانک گذاشت؟
این رویه تاثیر زیادی به عملکرد بانک گذاشت تا جایی که درآمد ناشی از آن یک چهارم EPS بانک را تشکیل می داد و انقلابی در عملکرد بانک بود که البته امروز به دلیل شرایط بین الملل و تحمیل تحریم های ظالمانه امریکا، کمی این شرایط تغییر کرده است.
*** آیا این شرایط سیاسی بر وضعیت درآمدزایی بانک اثر منفی گذشته است؟
این مساله را در نظر داشته باشید که بانک‌ها دو نوع درآمد دارند که به درآمدهای بهره‌ای و درآمدهای غیر بهره‌ای در اصطلاح بانکداری معروف هستند. درآمدهای بهره‌ای، حاشیه سود کمی دارد و حتی گاهی اصلا حاشیه سود ندارد. به عنوان نمونه در شرایط فعلی قیمت تمام شده پول حدود ۱۹ درصد است در مقابل نرخ موثر تسهیلات هم ممکن است همین میزان باشد. چون نرخ سود بین بانکی کاهش پیدا کرده از محل درآمد بهره‌ای چیزی عاید بانک‌ها نمی‌شود، اما برای بانک‌ها درآمدهای غیر بهره‌ای و کارمزدی اهمیت دارد. در بخش درآمدهای کارمزدی یکی کارمزدهای اصلی مربوط به خدمات بین الملل است بخش دیگر آن نیز ضمانت نامه های ریالی است. پروژه دیگری که برای این منظور کار کردیم توسعه ضمانت‌نامه‌های ریالی بود. در گذشته، درآمد بانک از محل ضمانت نامه ریالی بسیار کم بود، زیرا حجم آن در حدود ۷۰۰ میلیارد تومان بود و بر همین اساس تمرکز روی جذب مشتریان حقوقی هدف کار قرار گرفت. برای جذب مشتریان حقوقی کارهای زیادی انجام دادیم. از خود بنیاد شروع کردیم و جلسات مستمر و خوبی با زیرمجموعه های بنیاد برگزار کردیم و قابلیت های بانک را برای صدور ضمانت نامه های ریالی معرفی کردیم. از طرف دیگر در شعب هم طرحی را راه اندازی کردیم تا بصورت هفتگی اطلاعات جذب مشتریان شرکتی را اعلام کنند. نتیجه این رخداد این بود که مانده ضمانت نامه های بانک طی ۳ سال از ۷۰۰ میلیارد تومان به بیش از چهار هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان افزایش یافت. نکته جالب توجه اینکه کارمزد متعلقه بخش عمده ای از سودخالص بانک را به خود اختصاص می دهد. در واقع سود خالص سال ۹۸ که حدود ۱۷۰ میلیارد تومان است بخش اعظم آن یعنی حدود ۷۰ میلیارد تومان آن از این محل است چرا که این ضمانت نامه ها ربطی به تحریم نداشته و به راحتی قابل توسعه بوده و ریسکهای بین المللی آن را تهدید نمی کند.
*** با این وجود آیا بانک سینا در خارج از ایران دارای شعبه ای است؟
معمولا بانک ها خود دارای شعب خارجی نیستند بلکه از کارگزار خارجی استفاده می کنند. پروژه ای را در سال‌های اخیر پیگیری کردیم تا طی آن شعبه ای در مونیخ آلمان راه اندازی کنیم و تفاهم نامه ای که بین بنیاد مستضعفان با رییس ایالت باواریای آلمان امضا شده بود اساس این تصمیم گیری شد. بانک مرکزی آلمان هم اعلام کرد که باید یک شرکت مالی معتبر بین المللی بانک سینا را تایید کند که شرکت «کی پی ام جی» که هم فعال در حوزه حسابرسی است و هم در سطح بین المللی بسیار معتبر است پس از طی ۲ سال کار مشترک، بانک سینا را تایید کرد چرا که بانک سینا تمام اقدامات مورد نیاز و تهیه مستندات در حوزه های کسب و کار، حسابرسی، ریسک، تطبیق، پولشویی و غیره را بصورت کامل تهیه و آماده نمود و در نهایت بعد از دوسال جلسه مداوم که هر دوهفته برگزار می شد شرکت KPMG بانک سینا را از لحاظ استانداردهای بانکداری در طراز اروپا تایید و به بانک مرکزی آلمان معرفی نمود. متعاقبا با بخش نظارت بانک مرکزی آلمان هم جلسه ای داشتیم لیکن فعلا به دلیل مسائل تحریم کار به تعویق افتاده است.
*** آیا خود بانک سینا هم ارزیابی بر فرآیند اجرایی خود دارد؟
پروژه ی دیگری که روی آن کار کردیم، پروژه ارزیابی عملکرد به نام کارت امتیازی متوازن ((Balance Score card یا BSC است. این مدل ارزیابی در جهان مرسوم بوده و از ۵۰۰ شرکت برتر دنیا لااقل ۲۰۰ شرکت از این روش بهره می برند. فرایند آماده سازی این پروژه دوسال در بانک سینا زمان برد اقدامات نرم افزاری ان را انجام دادیم و کل ۲۵۷ شعبه بانک با این مدل تحت ارزیابی ماهیانه، فصلی شش ماهه و سالیانه قرار می‌گیرند. عوامل این ارزیابی زیاد است و تمام موارد هر شعبه اعم از مصارف، منابع، سودآوری، منابع انسانی، آموزش، بهره وری، کارایی، آیتم های متعددی است که باعث واقعی شدن ارزیابی شعب می شود.
*** یکی از رخدادهای مالی مهم در سال ۹۸ این بود که سرمایه گذاری بانک سینا در امور سهام حدود ۶۶ درصد رشد پیدا کرده است. چرا؟
یکی از کارهای استراتژیک بانک این بود که پورتفوی خودش را اصلاح کرد. بانک پورتفویی داشت که در دل ترازنامه بانک مدیریت می شد و برای اینکه شفاف بشود لازم بود در قالب یک شخصیت حقوقی اداره شود و باید بانک شخصیت حقوقی به همین منظور ایجاد می نمود. که همزمان شرکت مالی سرمایه گذاری سینا شرکت مدیریت سرمایه گذاری کوثر بهمن را بابت بدهی خود به بانک واگذار کرد و کل پورتفوی خود را داخل این شرکت منتقل کردیم و مدیریت آن متمرکز شد. سال ۹۵ این اتفاق افتاد ۹۶ هنوز بورس شرایط رشدی نداشت ولی با این وجود عملکرد خوبی داشت در سال ۹۷ و ۹۸ هم وضعیت به مراتب بهتری داشت و بخش بالایی از سود بانک از این محل تامین شده است.
**** قرار بود که شرکت سرمایه گذاری بهمن کوثر واگذار شود به کجا رسید؟
با توجه به اینکه بانک مرکزی روی میزان سرمایه گذاری بانک ها حساسیت ویژه ای دارد از ابتدای سال ۹۸ طرح واگذاری سهام شرکت مدیریت سرمایه گذاری کوثر بهمن را کلید زدیم تا در بورس عرضه شود و شرکت مورد پذیرش بورس قرار گرفت و کارهای آن در حال اجراست و در انتظار عرضه سهام ۲۰ درصدی شرکت در بورس می باشد.
**** آیا رشد ۱۰ برابری قیمت سهام بانک کمی دور از ذهن نبود؟
خیر.
بانک دارایی خوبی به نام «اعتماد مبین» دارد که شرکتی حاکمیتی است و به سادگی قابل واگذاری نیست و برای واگذاری سهام آن باید طبق اساسنامه شرکت تایید هیات مدیره شرکت اخذ شود که تاکنون چندین بار برای واگذاری آن اقدام شده اما هیات مدیره شرکت آن را تایید نکرده است. دارایی اعتماد مبین در سال های اخیر خیلی افزایش یافته است. این شرکت سهام مخابرات، همراه اول را دارد که دارایی هرکدام به حداقل ده برابر افزایش پیداکرده است. با توجه به اینکه ارزش شرکتها در بورس در حال حاضر بر اساس دارایی آن ها قیمت گذاری می شود لذا این وضعیت برای بانک سینا ویژه است.
*** در مورد وصول مطالبات بانک چه کردید؟
یکی از رخدادهای خوب در بانک سینا نسبت مطالبات به مصارف بانک است که حدود ۷درصد است که نشان دهنده این است که بانک در وصول مطالبات دقیق عمل کرده و به اصطلاح بانکداری بهداشت اعتباری را رعایت کرده است.
**** وضعیت کفایت سرمایه بانک چگونه است؟
کفایت سرمایه بانک بانک هشت درصد است که براساس قانون خوب است . بانک درصدد است که افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی را اجرایی کند که شرایط بانک به مراتب مستحکمتر خواهد شد.
**** در خصوص مسئولیت اجتماعی چه اقداماتی انجام شده است؟
یکی از کارهایی که در سال های اخیر با مشارکت بنیاد مستضعفان و معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست جمهوری انجام شده، توسعه اشتغال زایی در مناطق محروم بوده است که بر اساس مسئولیت اجتماعی بانک این تصمیم اتخاذ شد و بانک نقش مهمی در این زمینه ایفا کرد که به دنبال آن طرح های زیادی تامین مالی شدند و بانک هم در این زمینه برنامه ریزی گسترده ای داشته است تا در زمینه اعطای تسهیلات و مصرف آن در محل پروژه، نظارت داشته باشد.