به گزارش کیوسک خبر به نقل از روابط عمومی پژوهشکده بیمه، نتایج گزارش پژوهشی «بهادارسازی بیمه زندگی» امروز چهارشنبه ۲۱ مهرماه ۱۴۰۰ طی نشستی با حضور برخی از اعضای هیات عامل و مدیران ارشد بیمه مرکزی و اعضای کمیته راهبری مطالعات توسعه بیمه‌های زندگی پژوهشکده بیمه ارائه شد.
اوراق بهادار یکی از ابزارهای مهم مدیریت ریسک مالی در شرکت‌های بیمه ای است و موجب ارتباط مستقیم بین صنعت بیمه و بازار سرمایه می‌شود. در این میان، بیمه زندگی به دلیل ماهیت بلند مدت آن و ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری، در بین انواع رشته‌های بیمه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. صنعت بیمه به منظور بهره‌گیری از مزایای بیمه‌های زندگی و اجتناب از اثر سوء فاصله زمانی طولانی بین پرداخت حق‌بیمه و ایفای تعهدات، ابزارها و راهکارهای مختلفی را به کار گرفته است که از جمله آن می‌توان به اوراق بهادار بیمه‌های زندگی اشاره کرد که در حال حاضر در جهان به طور گسترده‌ای در حال استفاده هستند.
با توجه به اهمیت این موضوع، پژوهشکده بیمه اقدام به اجرای مطالعه پژوهشی با عنوان «بهادارسازی بیمه‌های زندگی» نموده و نتایج آن در نشست مجازی با حضور مدیران ارشد پژوهشکده بیمه و بیمه مرکزی و با مشارکت مجازی جمعی از علاقه‌مندان ارائه شد. این پژوهش که توسط علیرضا خزایی، دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه شهیدبهشتی و با همکاری دکتر میترا قنبرزاده، عضو هیات علمی و مدیر گروه پژوهشی بیمه‌های اشخاص پژوهشکده بیمه انجام شده است، ضمن بررسی برخی جوانب بهادارسازی بیمه‌های زندگی، ویژگی‌های مختلف آن نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این مطالعه همچنین پتانسیل‌های موجود برای اوراق بهادارسازی بیمه‌های زندگی و راهکارهایی جهت تقویت به‌کارگیری آن ارائه شده است.
بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر، انتشار اوراق بهادار بیمه‌های زندگی، یکی از ابزارهای مالی به منظور افزایش نقدینگی شرکت‌های بیمه است که با تبدیل دارایی‌های غیرنقد و وام‌های بلندمدت به منابع تامین مالی، سرمایه‌گذاران را قادر می‌سازد تا مدیریت ریسک خود را بهبود بخشند و به بازده‌های ریسک تعدیل‌شده بهتر و نقدینگی بیشتر دست یابند. اوراق بهادارسازی بیمه‌های زندگی، ریسک‌های تعهدشده توسط شرکت‌های بیمه را به بازار سرمایه انتقال می‌دهد و ابزار مناسبی در مدیریت سرمایه‌گذاری وجوه تجهیز شده از طریق بیمه‌های زندگی در اختیار بیمه‌گران قرار می‌دهد که در نهایت به افزایش بازدهی بیمه‌های زندگی و افزایش تقاضای آن منجر خواهد شد.
علاقه‌مندان جهت مشاهده و دریافت متن کامل گزارش «بهادارسازی بیمه‌های زندگی» می‌توانند به وب‌سایت پژوهشکده بیمه و یا به نشانی https://www.irc.ac.ir/fa-IR/Irc/4946/Articles/view/14643/1493/ مراجعه نمایند.

بهادارسازی بیمه‌های زندگی
برگرفته از گزارش پژوهشی «بهادارسازی بیمه‌های زندگی»
مجری گزارش: علیرضا خزایی (دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه شهیدبهشتی)
همکار اصلی: دکتر میترا قنبرزاده (عضو هیات علمی و مدیر گروه پژوهشی بیمه‌های اشخاص پژوهشکده بیمه)
بخش اول

 بهادارسازی بیمه‌ زندگی ابزاری جدید برای عمق بخشیدن به بازار سهام و بیمه است که از طریق آن، با استفاده از اوراق بهادار بیمه‌ای، کارکردهای مختلفی برای بیمه‌گر در بخش تامین مالی و انتقال ریسک و برای بیمه‌گذار در بخش بهره‌مندی از مزایای سرمایه‌گذاری و بازار ثانویه بیمه‌های زندگی (خرید و فروش بیمه‌نامه با استفاده از اوراق بهادار قابل معامله) دارد.

1. اوراق بهادار بیمه
   انتشار اوراق بهادار یکی از ابزارهای مالی برای افزایش نقدینگی شرکت‌هاست که دارایی‌های غیرنقد و وام‌های بلندمدت را به منابع تامین مالی تبدیل می‌کند. اوراق بهادارسازی در صنعت بیمه از سال ۱۹۷۰ وجود داشته است. نخستین اوراق بهاداری که شامل بیمه‌گران بود در سال ۱۹۸۸ انتشار یافت که به فروش حق‌سودهای حاصل از بیمه‌نامه‌های زندگی و مستمری‌ها مربوط می‌شد. از جمله کارکردهای مهم و ویژه بهادارسازی اوراق بیمه می‌توان به انتقال ریسک بیمه‌گری به بازار سرمایه، تامین مالی از طریق اوراق بهادار برای بیمه‌گر و مبادله بیمه‌نامه در بستر این اوراق برای بیمه‌گذار اشاره کرد.
2. مزایای اوراق بهادار بیمه

• افزایش سودآوری ناشر اوراق
• افزایش بازده حقوق صاحبان سهام شرکت‌های بیمه زندگی
• کاهش نیاز به نگهداری سرمایه شرکت‌های بیمه و افزایش توانایی آن‌ها برای ورود به کسب‌و‌کار جدید
• امکان خرید و فروش اوراق بهادار بیمه‌ای در بازار سرمایه
• تبدیل جریان نقدی بیمه شده توسط بیمه‌گر به اوراق بهادار مالی قابل معامله
• انتقال ریسک مورد تعهد بیمه‌گر به بازار سرمایه برای بیمه‌گران اتکایی
• افزایش توان نگهداری داخلی ریسک در شرایط تحریم
• بازدهی بالاتر نسبت به سهام و اوراق بهادار با رتبه‌های مالی مشابه به‌ویژه در اوراق قرضه حوادث فاجعه‌آمیز
• همبستگی اندک با اوراق بهادار متعارف
• برخورداری از وثیقه کافی و محافظت از بانی در برابر ریسک اعتباری
• پیچیدگی کمتر و شفافیت بیشتر نسبت به اوراق بهادار با پشتوانه دارایی

مزایا و کاربرد اوراق بهادار بیمه‌های زندگی
برگرفته از گزارش پژوهشی «بهادارسازی بیمه‌های زندگی»
مجری گزارش: علیرضا خزایی (دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه شهیدبهشتی)
همکار اصلی: دکتر میترا قنبرزاده (عضو هیات علمی و مدیر گروه پژوهشی بیمه‌های اشخاص پژوهشکده بیمه)
بخش دوم

3. عوامل تاثیرگذار بر رشد فرایند اوراق بهادار بیمه

• ساختار صنعت بیمه: وقوع روندهایی نظیر ادغام‌ها، اکتساب‌ها و تلفیق‌ها و احتمال تبدیل شدن شرکت‌های بیمه به سهامی عام (در ایران، شرکت‌های بیمه سهامی عام هستند)
• تحولات بازار سرمایه: بلوغ و پیشروی سرمایه‌گذاران و بازارهای سرمایه
• تجربه فجایع و بلایای طبیعی: تضعیف سرمایه بیمه‌گران اتکایی و عدم کارایی ابزارهای متداولِ بهبود وضعیت سرمایه در مواجهه با بلایای طبیعی

3. مزایای بهادارسازی بیمه‌های زندگی برای بیمه‌گران و شرکت‌های بیمه اتکایی:

• نقدینگی دارایی‌های نامشهود از طریق بهادارسازی ارزش نهفته
• تأمین شدن الزامات سرمایه‌ای قانونی از طریق بهادارسازی
• بهادارسازی مرگ‌ومیر و انتقال ریسک حوادث فاجعه‌آمیز

3. آثار و مزایای به‌کارگیری اوراق بهادار بیمه زندگی:
   الف. کاهش ریسک نقدینگی: از طریق تبدیل دارایی‌های غیرنقد و وام‌های بلندمدت به منابع تامین مالی، بهبود مدیریت ریسک، افزایش بازده ریسک تعدیل‌شده، کاهش هزینه‌های بنگاه و افزایش نقدینگی
   ب. افزایش بازدهی و تقاضای بیمه‌های زندگی: از طریق بهبود مدیریت ریسک، بهبود بازده‌های ریسک تعدیل‌شده، افزایش نقدینگی، انتقال ریسک‌های تعهد شده به بازار سرمایه، افزایش جذابیت بیمه‌های زندگی، دستیابی به ابزاری مناسب در مدیریت سرمایه‌گذاری وجود، افزایش بازدهی یبمه‌های زندگی و افزایش تقاضای آن
4. زیرساخت‌های لازم جهت به‌کارگیری اوراق بهادار زندگی:

• ایجاد زمینه توسعه دانش مالی و فنی با توجه به پیچیدگی موجود در فرآیند و ساختار اوراق بهادار بیمه زندگی؛
• انجام پژوهش‌های کاربردی و دقیق در خصوص بومی‌سازی مدل‌ها و انتشارهای مختلف؛
• توسعه بازار سرمایه و بورس اوراق بهادار؛
• فراهم نمودن زیرساخت‌ها و چارچوب‌های حقوقی و قانونی.

3. کاربرد انواع اوراق بهادار بیمه‌های زندگی

• معاملات کسب‌و‌کار ارزش در جریان: تامین مالی بر پایه ارزش اقتصادی (سود) نهفته در پرتفوی بیمه نامه‌های زندگی است و انتقال ریسک بسته به ساختار اتخاذ شده می‌تواند نقش برجسته‌ای در این معاملات داشته باشد.
• معاملات مرگ‌و‌میر: شامل انتقال ریسک بیمه‌گذاری که کوتاه‌تر از حد انتظار عمر کند. این معاملات می توانند اکسپوژر مرگ و ریسک روند مرگ‌ومیر شدید (به عنوان مثال پاندمی) و ریسک روند مرگ‌و‌میر طولانی مدت را در برگیرند.
• مستمری ثانویه: زیرمجموعه‌ای از ریسک مرگ‌و‌میر در انگلستان که قابلیت مبادله در بازار ثانویه بیمه‌های زندگی را دارد و از اوراق بهادار استفاده کرده است.
• معاملات شیوع بیماری: شامل انتقال ریسک مربوط به بیماری، از کارافتادگی یا هزینه‌های پزشکی است.
• معاملات فسخ/بازخرید: شامل انتقال ریسک مالی است و یک بیمه‌گر در صورتی با آن روبه‌رو می‌شود که تعداد بیشتری از بیمه‌شدگان بیمه‌نامه‌های خود را بازخرید و یا پرداخت حق‌بیمه خود را قطع کنند.
• معاملات طول عمر: انتقال ریسک طول عمر در یک صندوق بازنشستگی یا قرارداد مستمری را شامل می‌شود که مستمری‌بگیران یا بازنشستگان بیش از حد انتظار زندگی می‌کنند.
• بازار ثانویه بیمههای زندگی: زیرمجموعهای از ریسک طول عمر و یک بازار ثانویه در ایالات متحده است و خرید قراردادهای بیمه زندگی که توسط بیمه گذاران اصلی فروخته شده است را شامل می‌شود.

نقاط قوت و ضعف به‌کارگیری اوراق بهادار در بیمه‌های زندگی
برگرفته از گزارش پژوهشی «بهادارسازی بیمه‌های زندگی»
مجری گزارش: علیرضا خزایی (دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه شهیدبهشتی)
همکار اصلی: دکتر میترا قنبرزاده (عضو هیات علمی و مدیر گروه پژوهشی بیمه‌های اشخاص پژوهشکده بیمه)
بخش سوم

8. نقاط قوت به‌کارگیری اوراق بهادار در بیمه‌های زندگی

• بازار درحال رشد، بهبود نقدینگی، شکاف نرخ محدود، ارزان بودن
• اوراق معتبر و پذیرش توسط بازارهای سرمایه
• قابلیت استفاده در نقد کردن دارایی‌های غیرمشهود، تامین مالی الزامات سرمایه‌ای قانونی، انتقال ریسک حوادث فاجعه‌آمیز مثل مرگ‌و‌میر(همچنین طول عمر و افزایش بیماری‌ها)
• بهبود بخشی کارایی سرمایه
• رفتار قانونی و مالیاتی مطلوب
• ایجاد تمهیدات مربوطه و ظرفیت معمول اضافی

8. نقاط ضعف به‌کارگیری اوراق بهادار در بیمه‌های زندگی

• اغلب این روش‌ها به جای اینکه ابزاری برای انتقال ریسک باشند، ابزاری برای تأمین مالی هستند، اگر چه مقداری از ریسک را نیز منتقل می‌کنند.
• برای ریسک حوادث فاجعه‌آمیز، مرگ‌ومیر و طول عمر بسیار گران‌قیمت هستند.

8. فرصت‌های به‌کارگیری اوراق بهادار در بیمه‌های زندگی

• مدیریت شدت ریسک مرگ‌و‌میر و کاهش نیاز به سرمایه
• مصون‌سازی ریسک مواجهه با بلایای همه‌گیر
• کاهش الزامات ریسک/سرمایه حساب‌های تصفیه شده

8. تهدیدهای به‌کارگیری اوراق بهادار در بیمه‌های زندگی

• ریسک تنظیم مقررات
• افزایش هزینه بیمه در صورت اشباع بازار
• افزایش ریسک بازار ضعیف در هنگام استفاده از اوراق بهادارسازی در جهت قیمت‌گذاری فزاینده
• ایجاد رقبای جدید توسط برخی شرکت‌ها(مثلا ورود بانک‌ها)
• امکان وجود همبستگی پیش‌بینی نشده بین ریسک پایه با بازارهای سهام

تجربه کشورهای مختلف در خصوص بهادارسازی بیمه‌های زندگی
برگرفته از گزارش پژوهشی «بهادارسازی بیمه‌های زندگی»
مجری گزارش: علیرضا خزایی (دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه شهیدبهشتی)
همکار اصلی: دکتر میترا قنبرزاده (عضو هیات علمی و مدیر گروه پژوهشی بیمه‌های اشخاص پژوهشکده بیمه)
بخش چهارم

12. تجربه‌کشورهای‌مختلف‌در‌خصوص‌بهادارسازی‌بیمه‌‌های‌زندگی

 اوراق بهادار پرتفوی بیمه‌های زندگی فرصتی را برای شرکت‌های بیمه زندگی فراهم می‌کند تا سرمایه خود را جمع آوری کنند، کمتر در معرض ریسک قرار بگیرند، مسائل نظارتی را مدیریت کنند و از کسب‌وکار خود ارزش کسب کنند. در سال های اخیر، تعداد معاملات اوراق بهادار بیمه زندگی در کشورهای جهان با روند افزایشی همراه بوده است.

• ایالات‌متحده‌آمریکا: در زمینه بهادارسازی بیمه زندگی، روند چشمگیری را دنبال کرده به‌طوری که در سال ۲۰۱۴ میزان معاملات اوراق بهادار قابل تبدیل بیمه زندگی به بیش از ۲۵ میلیون دلار رسیده است. این کشور در حال حاضر با سهم ۴۶درصد، منبع اصلی سرمایه برای بازار بهادارسازی بیمه محسوب می‌شود که اوراق بیمه زندگی سهم قابل توجهی در آن دارد.
• ژاپن: صنعت بیمه این کشور توانسته بعد از آمریکا توانسته دومین بازار بزرگ بیمه‌ای جهان باشد. یکی از مهم ترین موضوعات در رابطه با شرکت های بیمه ژاپنی، همکاری با شعب شرکت های خارجی بیمه از جمله آلیانز و مَت‌لایف است و از دلایل موفقیت بیمه‌نامه زندگی در آن می‌توان به حضور شرکت‌های بیمه خارجی و ارائه انواع بیمه‌نامه‌ها اشاره کرد که عامل پیشرفت این کشور در بهادارسازی بیمه زندگی نیز محسوب می‌شود.
• ایرلند: تعداد معاملات اوراق بهادار بیمه زندگی در این کشور با رونق همراه بوده که نشان‌دهنده تقویت دیگری برای صنعت اوراق بهادار آن است.
• هند: برای تسهیل بهادارسازی به‌ویژه در صنعت بیمه زندگی با موانعی همچون هزینه بالای معامله و زمان و عدم آگاهی سرمایه‌گذاران از خطرات بیمه روبه‌رو است. با وجود مزایای فراوان بهادارسازی برای اقتصاد و به‌ویژه بخش مالی، این کشور نیازمند یک قانون اختصاصی برای تامین نیازهای اوراق بهادار بیمه زندگی و شرکت کنندگان در این معاملات است چراکه بدون یک محیط نظارتی حمایتی، فقط شرکت‌های بسیار بزرگ قادر به تحمل هزینه‌های معاملات اوراق بهادار خواهند بود. هند می‌تواند از الگوی ارائه شده توسط اقتصادهای پیشرفته بهره‌مند شود و قانون بهادارسازی خود را به طور مناسب اصلاح کند.
• کشورهایی‌اروپایی: آلیانز و آکسا به عنوان دو شرکت بیمه‌ای بزرگ و قدرتمند اروپایی در سراسر جهان، بخش بزرگی از پرتفوی خود را از طریق فروش بیمه زندگی به صورت سنتی به دست آورده‌اند. در کشورهای اروپایی به دلیل قدرت مالی بالای شرکت‌های بیمه‌ای، بیمه‌گذاران هیچ نگرانی از ریسک خرید بیمه زندگی ندارند و سرمایه گذاران نیز به راحتی اقدام به تهیه اوراق بهادار این شرکت‌ها می‌‌نمایند.

 سوئد، کانادا، آلمان و ژاپن در این زمینه با رشد همراه بوده‌اند و جذابیت انتشار اوراق بهادار بیمه زندگی، حتی پس از پس از شیوع ویروس کووید-۱۹ منجر به بازگشت برخی از سرمایه‌گذاران به بازار ILS شده است.
 انتظار می‌رود همه‌گیری ویروس کووید -۱۹بر فرصت‌های موجود در بهادارسازی بیمه زندگی تاثیر مثبت داشته باشد.