«شرکت اعتباری کارآفرینان» که اواخر دهه۷۰ خورشیدی در چارچوب موسسه‌‌ اعتباری غیربانکی فعالیت خود را آغاز کرده بود به استناد مواد قانونی از جمله ماده ۹۸ قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی جمهوری اسلامی ایران از ابتدای دهه ۸۰ به عنوان بانک خصوصی کارآفرین آغاز به فعالیت کرد و هم اکنون با دراختیار داشتن ۱۰۸ شعبه، خدمات خود را به آحاد مردم عرضه می‌کند. این گزارش در نظر دارد «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری » بانک کارآفرین، در دامنه زمانی پنج ساله منتهی به سال ۱۴۰۰ (۱۳۹۶ الی ۱۴۰۰) را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد که این دوره متناظر با برنامه ششم توسعه کشور هم هست.
بررسی صورت‌های مالی
صورت‌های مالی حسابرسی شده بانک نشان می‌دهند مقدار «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری» از ۱۸۳۱‌میلیارد ریال در سال ۱۳۹۶ با روند رشد متوسط ۵۸‌درصد، بیش از ۹ برابر شده و به ۱۷۳۶۶‌میلیارد ریال در سال ۱۴۰۰ رسیده و مقدار متوسط این شاخص در سه ساله ۹۶ الی ۹۸، ۲۷۷۸‌میلیارد ریال و در دو ساله ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ به ۱۲۹۴۲‌میلیارد ریال رسیده که حاکی از تقریبا ۵ برابر شدن آن است و مبتنی بر نتایج حاصله، متوسط روند رشد این شاخص که در سه ساله ۹۶ الی ۹۸، ۳۲‌درصد بوده در دو ساله ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ به ۹۷‌درصد افزایش یافته به دیگر سخن نه تنها مقدار «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری» در حال افزایش بوده بلکه روند رشد آن نیز رو به تزاید است.
«خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری» ماحصل تفاضل «هزینه سود سپرده‌ها» از «درآمد تسهیلات اعطایی، سپرده‌گذاری و اوراق بدهی» است که طبیعتا در این شاخص یا مؤلفه اساسی اگر عامل درآمد افزایش و برعکس عامل هزینه کاهش یا کمتر افزایش پیدا کند، «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری» فزونی می‌یابد. در ادامه سعی شده اجزای مرتبط با درآمد، در شاخص «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری» مورد واکاوی قرار گیرد و چون عمده درآمد این شاخص دربانک کارآفرین متعلق به «درآمد تسهیلات اعطایی» است (به طور متوسط در بازه زمانی پنج ساله ۸۵‌درصد) بنابراین در بخش درآمدی، صرفا به بررسی و ارزیابی «درآمد تسهیلات اعطایی» بسنده شده است.
وارسی‌ها نشان می‌دهند که مقدار این درآمد از ۱۸۰۰۴‌میلیارد ریال در سال ۱۳۹۶ با روند متوسط رشد ۳۲‌درصدی، بیش از ۳ برابر شده و به ۵۷۲۸۹‌میلیارد ریال در سال ۱۴۰۰رسیده است. ضمنا متوسط درآمد تسهیلات اعطایی در سه ساله ۱۳۹۶ الی ۱۳۹۸ برابر ۱۷۷۶۱ بوده و همین شاخص برای دوره زمانی دو ساله ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ با رشد متوسطی معادل ۱۴۵‌درصد، بیش از ۲ برابر شده و به ۴۳۵۷۵‌میلیارد ریال رسیده، شایان ذکر است که متوسط روند رشد «درآمد تسهیلات اعطایی» در سه ساله ۹۶ الی ۹۸ صرفا ۳‌درصد بوده که در دوره دو ساله ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ بالغ بر ۷۷‌درصد شده است که این مهم با اقدامات موثری شکل گرفته که افزایش سرمایه از جمله آنهاست. بررسی‌ها نشان می‌دهند که متوسط تغییر سرمایه بانک در دو ساله ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰، ۱۵۵۰۰‌میلیارد ریال بوده، که معادل ۳۳‌درصد تغییر سپرده مشتریان در همین دوره است؛ زیرا متوسط تغییر این سپرده در دامنه زمانی مذکور مقدار ۴۶۶۹۹‌میلیارد ریال هست ضمن آنکه متوسط نرخ سود تسهیلات اعطایی در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ماقبل آن هم افزایش محسوسی داشته است که مجموعه عوامل مذکور افزایش روند درآمد تسهیلات اعطایی سال ۱۴۰۰ را نسبت به سال قبل از آن، در پی داشته و در نتیجه افزونی میانگین دو ساله ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ رقم خورده است.
این روند رشد چشمگیر درآمد تسهیلات اعطایی که در دو ساله ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ ایجاد شده مؤید نظارت مستمر در حفظ شاکله درآمدی بانک است که در عملیات بانکی بسیار بااهمیت تلقی می‌شود. همان‌طورکه عنوان شد عامل بعدی که پس از عنصر درآمد، در معادله «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری»اثر دارد، «هزینه سود سپرده‌ها» است بنابراین در ادامه آنالیز سپرده‌های بانک دنبال می‌شود.
مجموع سپرده‌های بانک کارآفرین که در سال ۱۳۹۶، ۱۳۶۶۲۲‌میلیارد ریال بوده با روند رشد متوسط ۳۴‌درصد به ۴۴۵۹۳۳‌میلیارد ریال در سال ۱۴۰۰ رسیده و بیش از ۳ برابر شده ضمن آنکه متوسط مانده سپرده‌های بانک کارآفرین در بازه زمانی سه ساله ۹۶ الی ۹۸، ۱۶۰۱۷۰‌میلیارد ریال بوده و این مقدار متوسط سپرده‌ها برای دو ساله ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰با رشد متوسط ۱۴۸درصدی، بیش از ۲ برابر شده و به ۳۹۷۶۸۸‌میلیارد ریال رسیده به علاوه روند تجهیز سه ساله ۹۶ الی ۹۸ که ۲۰‌درصد بوده در دو ساله ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ به ۵۵‌درصد افزایش یافته، به عبارت دیگر نه تنها مقدار سپرده ها در حال افزایش هست بلکه روند تجهیز آن هم در طول زمان رو به افزونی است که امری مهم در تجهیز سپرده‌ها محسوب می‌شود.

شعبه مرکزی

تغییرات سپرده‌های مشتریان

اما برای تجزیه و تحلیل دقیق‌تر، نیاز به مطالعه اجزاء سپرده‌های بانک هم هست و در مرحله نخست «سپرده‌های مشتریان» مورد بررسی واقع شده که مشخص می‌شود مانده آن از ۷۶۹۵‌میلیارد ریال در سال ۱۳۹۶ با روند متوسط رشد ۸۹‌درصدی، بیش از ۱۴ برابر شده و به ۱۱۲۱۵۰‌میلیارد ریال در سال ۱۴۰۰ رسیده است. ایضا متوسط «سپرده‌های مشتریان» در سه ساله اول ۹۶ الی ۹۸ که ۱۴۱۰۴‌میلیارد ریال هست با روند رشد فزاینده‌ای، بیش از ۶ برابر شده و در سال ۱۴۰۰ به ۸۸۹۱۵ میلیارد ریال رسیده و البته متوسط روند رشد سه ساله ۹۶ الی ۹۸، ۴۲‌درصد بوده ولی در دو ساله ۱۳۹۹و۱۴۰۰، متوسط روند رشد به ۱۶۱‌درصد افزایش یافته است یعنی افزون بر آنکه «سپرده‌های مشتریان» به لحاظ مقداری افزایش یافته بلکه روند تغییر آن به‌خصوص در دو ساله ۱۳۹۹و۱۴۰۰ با شیب بسیار تندتری در حرکت هست که این نتیجه با توجه به ارزشمندی جایگاه سپرده‌های مشتریان در سبد منابع بانک بسیار بااهمیت قلمداد می‌شود.
حال نوبت بررسی «سپرده‌های سرمایه‌گذاری» (حقوق صاحبان سپرده‌های سرمایه‌گذاری) فرا می‌رسد که از ۱۲۸۹۲۶‌میلیارد ریال در سال ۱۳۹۶ با بیش از ۲ برابر افزایش و با روند رشد متوسط ۲۸‌درصدی به ۳۳۳۷۸۳‌میلیارد ریال در سال ۱۴۰۰ رسیده است و مقدار متوسط آن در سه ساله‌ اول ۹۶ الی ۹۸، ۱۴۶۰۶۷‌میلیارد ریال بوده و با روند رشد فزایندهای این مقدار متوسط به ۳۰۸۷۷۳‌میلیارد ریال رسیده و بیش از دو برابر شده است همچنین متوسط روند تجهیز سه ساله ۹۶ الی ۹۸، ۱۹‌درصد بوده و در دو ساله ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ به ۴۱‌درصد ارتقا یافته به تعبیر دیگر نه فقط مقدار آن در حال افزایش است بلکه روند تجهیز آن هم رو به فزونی است. با وجود این روند افزایشی اما نکته درخور توجه آنکه در بازه ۵ ساله ۱۳۹۶ الی ۱۴۰۰ سهم سپرده‌های سرمایه‌گذاری در سبد سپرده های بانک روندی کاهشی داشته به گونه‌ای که از ۹۴‌درصد در سال ۱۳۹۶ به ۷۵‌درصد در سال ۱۴۰۰ کاهش یافته است.
از سوی دیگر مقدار «هزینه سود سپرده‌ها» در پنج ساله ۱۳۹۶ الی ۱۴۰۰ با روند رشد متوسط ۲۹‌درصدی از ۱۷۵۳۵‌میلیارد ریال به ۴۸۳۷۸‌میلیارد ریال در سال ۱۴۰۰ رسیده است که تقریبا مشابه با متوسط روند رشد سپرده‌های سرمایه‌گذاری هست؛ بنابراین مجموعه امور و اقدامات مذکور ثابت می‌کند که تجهیز سپرده‌های سرمایه‌گذاری با رویکرد کنترل «هزینه سود سپرده‌ها» صورت گرفته که از جمله اهداف بیشینه‌سازی «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری» به‌حساب می‌آید و این دستاورد در کنار افزایش مقدار و روند قابل ملاحظه درآمدها که در آغاز نوشتار به آن اشاره شد توأمان اثر مثبت خود را بر سرعت شتاب‌دار مقدار «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری» در بازه پنج ساله ۱۳۹۶ الی ۱۴۰۰ گذارده‌اند.
پیش از ادامه ذکر ۲ نکته ضرورت دارد اول آنکه مانده تسهیلات اعطایی از ۱۰۵۴۷۷‌میلیارد ریال در سال ۱۳۹۶ با روند متوسط رشد ۳۷‌درصدی، در سال۱۴۰۰ بیش از ۳ برابر شده و به ۳۶۷۸۵۶‌میلیارد رسیده که روند تغییر آن مشابه با روند تغییر مانده سپرده‌هاست که بیانگر استفاده مناسب از سپرده‌ای تجهیز شده است، اگرچه محاسبه نسبت این دو شاخص و نگاه به روند تغییر آن در مقطع زمانی پنج ساله این ادعا را به‌سادگی اثبات می‌کند. دوم اینکه در طول این گفتار مانده سپرده‌های پایان هر سال مالی به‌عنوان ماخذ مقایسه‌ها استفاده شده که بهره‌گیری از مقادیر متوسط هر دوره نیز نتایج مشابهی را بیان می‌کند.
اما در ادامه برای تبیین بهتر و موجز نحوه مدیریت اعمال شده برای رشد «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری»، کافی است نسبت «درآمد تسهیلات اعطایی، سپرده‌گذاری و اوراق بدهی» به «هزینه سود سپرده‌ها‌ی» بانک در دوره ۵ساله محاسبه شود در این‌صورت مشاهده خواهد شد، این نسبت که در سال ۱۳۹۶، ۱۱۰‌درصد بوده، با روند متوسط رشد اکیدا صعودی ۱۲۲‌درصدی به ۱۳۶‌درصد در سال ۱۴۰۰ ختم شده است که متوسط این روند در سه ساله ۹۶ الی ۹۸، ۱۱۵‌درصد و در دو ساله ۱۳۹۹و۱۴۰۰ به ۱۳۳‌درصد رسیده که ملاحظه حاصل کسر مذکور روند افزایش پرشتاب‌تر«درآمد تسهیلات اعطایی، سپرده‌گذاری و اوراق بدهی»را نسبت به «هزینه سود سپرده‌ها» نشان می‌دهد که مؤید توجه مستمر و بی‌وقفه بانک به عوامل درآمد و هزینه، برای افزایش پیوسته «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری» است.
در پایان متذکر می‌شود اجرای مدل پویای تجهیز سپرده و کسب درآمد که بانک به‌انجام رسانده، افزایش روند رشد و مقدار «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری» را به دنبال داشته است ضمن آنکه محاسبه سهم «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری» در سبد «درآمدهای عملیاتی» بانک آشکار می‌کند، این نسبت در برهه زمانی ۵ ساله ۱۳۹۶ الی ۱۴۰۰، ۵۰‌درصد بوده که مقدار مناسبی تلقی می‌شود اما کندوکاو در بین سال‌های موصوف بیان از آن دارد که متوسط نسبت مذکور در دوره ۳ ساله‌ ۹۶ الی ۹۸، ۴۶‌درصد است که کمتر از میانگین۵ساله هست لیکن در دوره دو ساله ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰، حاصل این کسر افزایش یافته و به ۵۴‌درصد رسیده که بیش از میانگین۵ساله است. سیر صعودی ایجاد شده در دوره دو ساله ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ به واسطه رشد ۶۶‌درصدی این نسبت در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ هست که بالاترین نسبت در دوره زمانی۵ساله است. افزایش حاصل این کسر مؤید کاهش سهم دیگر درآمدها در «سبد درآمدهای عملیاتی» بانک است که یقینا بانک برای عدم‌کاهش و حتی افزایش سهم این قبیل درآمدها در سبد «درآمدهای عملیاتی»، طرحی را در برنامه جامع خود در دست اقدام دارد.

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد