به گزارش ایسنا، طرح شبکه ملی اطلاعات در کشور از اواخر سال ۱۳۸۴ مطرح و مهم‌ترین دلیل پیاده‌سازی این شبکه در آن سال‌ کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت اعلام شد. همان زمان شورای عالی فضای مجازی در تشریح خدمات پایه کاربردی شبکه ملی اطلاعات، این خدمات را بخش غیر قابل اجتناب از این شبکه دانست که دارای جنبه‌ی راهبردی با مخاطب داخلی بالایی هستند.

مرکز داده (میزبانی و ذخیره‌سازی)، خدمات نام و نشان‌گذاری، جویشگر، رایانامه، پیام‌رسان‌های ارتباطی، هاب پیام و مراکز تبادل اطلاعات و نیز اکثر خدمات رایانش ابری، از مهمترین خدمات باکیفیت شبکه ملی اطلاعات اعلام شدند. با وجود این به نظر می‌رسد در سال‌های گذشته در توسعه خدماتی مانند پیام‌رسان و جویشگر، موفق عمل نکرده‌ایم.

در این راستا به نقل از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، نشست‌ نقد و اندیشه با موضوع «حکمرانی در فضای مجازی» با حضور مهدی فسنقری، معاون پژوهشی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات و رضا عزمی دانشیار گروه مهندسی کامپیوتر و رییس مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه الزهرا برگزار شد.

فسنقری با بیان اینکه در فضای مجازی مرزها تعریف دیگری دارند، گفت: حکمرانی به این معنی است که فرایندی در نهادهای موجود شکل می‌گیرد که می‌تواند به اعمال قدرت منتهی شود، البته در این حوزه قانون و  مقررات نیز دخیل هستند. در حکمرانی دولت، بخش خصوصی و در نهایت مردم را هم داریم که در ارتباط با هم عمل می‌کنند، حکمرانی فضای مجازی فضای تنیده‌ای از فضای مجازی و واقعی است که دارای توان، قدرت و هنجارها و ارزش‌هایی است که در برخی از حوزه‌ها همان مرزهای واقعی در فضای مجازی وجود دارد اما در برخی حوزه‌های دیگر مرزهای جدیدی تعریف می‌شود.

تصمیم‌سازی در فضای مجازی مبتنی بر داده باید به‌روز باشد

وی تاکید کرد: معنی درست این است که تصمیم‌سازی مبتنی‌بر داده به‌روز، واقعی و صحیح انجام شود و این معنی تصویر غلطی که از حکمرانی در فضای مجازی وجود دارد را تغییر می‌دهد. هم‌اکنون استارت‌آپ‌های بسیاری وجود دارند که می‌توانند با داده‌ها و خدمات در اختیار دولت، سرویس‌های خوبی راه‌اندازی کنند که به این شکل این بخش می‌توانند به‌صورت بازوی دولت عمل کنند و دولت نیز کوچک‌تر می‌شود و فقط به سیاست‌گذاری می‌پردازد.

معاون پژوهشی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه رگولاتوری فضای مجازی در دنیا دچار تغییر و تحولات بسیاری شده است، گفت: در دنیا به این نتیجه رسیده‌اندکه رگولاتوری در سه موضوع خدمات، محتوا و زیرساخت تعریف می‌شود. در حوزه رگولاتوری فرکانس در ایران، صدا و سیما و وزارت ارتباطات متولی هستند در صورتی که بر اساس قانون وزارت ارتباطات متولی این حوزه معرفی شده است. در دنیا قدرت دولت در حوزه ارائه خدمات کم شده و بیشتر بخش خصوصی و جامعه مدنی انجام می‌دهند که این موضوع تفاوت اصلی فضای واقعی و فضای مجازی است.

با استفاده از دیتا، ابرچالش‌ها قابل حل هستند

فسنقری با اشاره به برنامه‌ریزی برای استفاده از فضای مجازی برای حل ابرچالش‌ها، تصریح کرد: ما با چهار ابرچالش محیط زیست، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مواجه هستیم و عامل مشترک بین این ابرچالش‌ها دیتا است و بر اساس دیتا این ابرچالش‌ها قابل حل است. داده‌ها ثروت و دارایی هر کشور است و در کشور ما بعضی از موارد و اهمیت آن در حوزه داده‌ها مغفول مانده است. بودجه‌ها در کشور بر اساس ابرچالش‌ها برنامه‌ریزی‌ نمی‌شود. برخی از این ابرچالش‌ها سخت‌افزاری نیست و رویکرد بالا به پایین در تدوین بودجه‌ها باید تغییر کند.

وی به شبکه ملی اطلاعات اشاره کرد و گفت: اگر در شبکه ملی اطلاعات موضوع تکالیف و اولویت‌ها مشخص شده، چرا هنوز موضوع  خدمات تبیین نشده است. راه‌اندازی CDN‌ها نیز برای شکل‌گیری اکوسیستم اقتصادی محتوا انجام شده در صورتی که این فضا از طریق حضور بخش خصوصی فعال می‌شود و با امکان ارائه خدمات جذاب این اکوسیستم شکل می‌گیرد و در نبود این بخش هر چقدر CDNها توسعه داده شود این اکوسیستم شکل‌ نمی‌گیرد.

معاون پژوهشی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه هم‌اکنون صدا و سیما و وزارت ارشاد در حوزه محتوا فعالیت می‌کنند، تصریح کرد: آیا ما یک سند تدوین شده متقن در مورد تولید محتوا داریم که بتوانیم بر اساس آن این حوزه را توسعه دهیم؟ شرکت‌ها در حوزه فضای مجازی حکمرانی می‌کنند. در کشوری مانند آمریکا شرکت‌های بزرگ در فضای مجازی حکمرانی می‌کنند در صورتی که در ایران اجزای دولت برای کاهش قدرت خود یکپارچه نیستند.

فسنقری با اشاره به تدوین سند کودک و فضای مجازی در وزارت ارتباطات، گفت: برای ما بهتر است که نهاد متولی این حوزه این اقدامات را انجام دهد اما آیا دستگاه دیگری این کار را انجام داد؟ دستگاه‌های مختلف در این حوزه فعالیت می‌کنند اما به نتیجه ملموس در این حوزه در جامعه منجر نشده است. برخی از مشکلات حکمرانی فضای مجازی مربوط به حکمرانی در فضای واقعی است. سازوکارها و قوانین و مقررات نهادهای مختلف و فرایند ارتباط بین این نهادها که در فضای واقعی وجود دارد بر فضای مجازی تاثیر می‌گذارد.

اعتماد با دستور به‌وجود نمی‌آید بلکه به مرور به دست می‌آید

وی به دیوایس، نرم‌افزار، خدمات و شبکه به عنوان بخش‌های مختلف فناوری اطلاعات اشاره کرد و افزود: برای کشورهایی مانند ایران توصیه شده است که نیازی نیست در تمام این بخش‌ها ورود و سرمایه‌گذاری کند بلکه باید در خدمات سرمایه‌گذاری انجام شود. سند تدوین برنامه تحول دیجیتال توسط وزارت ارتباطات اکنون در مرحله تصویب قرار دارد و بعد از آن باید در دولت سرلوحه کار تمام وزارتخانه‌ها باشد و برنامه‌های اجرایی وزارتخانه‌ها متاثر از برنامه تحول دیجیتال طراحی شود تا این برنامه به هدف خود برسد.

معاون پژوهشی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات به امنیت در فضای مجازی نیز اشاره کرد و افزود: هم‌اکنون در دنیا موضوع امنیت به سمت آسایش و خدمات ملی در حال تغییر است و باید بررسی کنیم که سیاست‌های ما در حوزه فضای مجازی در راستای تراست (ایجاد اعتماد) بوده است یا نه؟ آیا این سیاست‌ها سد توسعه ICT شده است یا به آن کمک کرده است. در حکمرانی مرز ما در فضای مجازی مشخص نشده است و به‌طور مثال اگر مالکیت معنوی در این فضا مشخص نشود رشد خدمات نخواهیم داشت.

فسنقری به حضور شرکت‌های بزرگ در حوزه IT اشاره کرد و گفت: شرکت‌های بزرگ IT با خرید زیرمجموعه‌های کوچک به توسعه اکوسیستم‌هایIT  کمک می‌کنند و صرف حمایت دولتی از استارت‌آپ‌ها غلط است. رگولاتوری در این حوزه وظیفه دارد طوری برنامه‌ریزی کند که حداقل دو شرکت بزرگ در این حوزه حضور داشته باشند که هم رقابت و هم کیفیت خدمات و سرویس‌ها مناسب باشد.

وی رویکرد دیگر در این حوزه را اتحاد بین‌المللی عنوان کرد و گفت: در این روش برخی کشورها با کشورهای صاحب تکنولوژی، توانمندی خود را با توجه به زیرساخت‌های موجود به اشتراک می‌گذارند و به برندهای بزرگتر متصل می‌شوند و در این شرایط پایداری و سود شرکت‌ها تضمین می‌شود و اکوسیستم اقتصادی این حوزه نیز تقویت می‌شود.

به دلیل استراتژیک بودن ۵G تمام کشورها به سمت این تکنولوژی می‌روند

معاون پژوهشی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره ورود تکنولوژی جدید، گفت: هم اکنون بسیاری از سرویس‌های دولت الکترونیک در بستر ۴G ارائه می‌شود ولی آیا از تمام ظرفیت‌های نسل‌های قبلی مانند ۲G استفاده شده است که اینگونه نیست. بر اساس بررسی‌های انجام‌شده، کشورهایی که از ۵G استفاده می‌کنند اکوسیستم چرخه خدمات بر اساس این تکنولوژی در آنها راه‌اندازی شده است و بقیه دستگاه‌ها نیز وظایف خود را در این حوزه انجام داده‌اندو به دلیل استراتژیک بودن ۵G تمام کشورها به سمت این تکنولوژی می‌روند.

فسنقری تصریح کرد: توسعه زیرساخت‌ها باید انجام شود و بخش خدمات باید بتواند خود را با این توسعه‌ها همراه کند چرا که فناوری سرعت بالایی دارد و رقابت بین کشورها و شرکت‌های بزرگ زمانی برنده خود را تعیین می‌کند که از این فرصت توسعه فناوری استفاده کنند.

وی با اشاره به قانون برنامه ششم توسعه برای تجهیز روستاها به اینترنت پر سرعت، افزود: به دلیل سرعت فناوری‌ نمی‌توانیم از توسعه فناوری جلوگیری کنیم و معطل انجام وظایف بقیه بخش‌ها باشیم و باید تغییر نگرشی در این حوزه بوجود آید که‌ نمی‌توانیم با سرعت و روش گذشته خدمات ارائه دهیم. اکوسیستم خدمات و سرویس‌ها در روستاها شکل نگرفته است، اگر ما توسعه فناوری را در روستاها نداشته باشیم باعث شکاف حکمرانی بین شهر و روستا می‌شود.

 عدم توسعه فناوری باعث ایجاد نارضایتی مدنی می‌شود

معاون پژوهشی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه باید از فناوری موجود به‌صورت کامل استفاده کرد، افزود: با این حال باید توسعه فناوری ادامه داشته باشد چرا که در آینده اگر جامعه خدماتی را بخواهد که ما نتوانیم ارائه کنیم باعث ایجاد نارضایتی مدنی می‌شود. ما زمانی در حوزه‌های موتور جست‌وجو و شبکه‌های اجتماعی ورود کردیم که به تهدید رسیده بودیم و باید در آینده طوری عمل کنیم که اینگونه نشود و فناوری را برای مباحث اقتصادی و ضد امنیتی متوقف نکنیم.

همچنین عزمی با بیان اینکه در حکمرانی فضای مجازی عقب هستیم، گفت: برای فعالیت در این فضا نیاز به زیرساخت و پلتفرم و رگولاتوری داریم که هم‌اکنون رگولاتوری سنگین باعث حذف سرویس‌ها می‌شود به همین دلیل در عصر جدید رگولاتوری‌های سبک حداقلی تصمیم‌گیری می‌کنند اجزای حاکمیت در فضای مجازی دولت، بخش خصوصی و نهادهای غیردولتی هستند که در ابتدا باید دیتاها برای استفاده این اجزا باز شود.

وی ادامه داد: زمانی که صحبت از حکمرانی در فضای مجازی داریم به معنای نظارت دولت بر داده‌ها نیست بلکه برعکس داده‌ها بر دولت نظارت دارند. ما در حوزه ساختار شبکه‌های اجتماعی از دنیا عقب نیستیم، اما به دلیل عدم حکمرانی، آفت این فضا را داریم اما از مزایای آن‌ نمی‌توانیم استفاده کنیم.

رییس مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه الزهرا به ورود نسل‌های جدید تلفن همراه اشاره کرد و افزود: این در حالی است که از نسل‌های حال حاضر تلفن همراه استفاده آنچنانی نشده و ما خواهان استفاده از نسل‌های جدید هستیم. بر اساس اطلاعات جمع‌آوری‌شده در کسب‌وکارهای مانند تاکسی‌های اینترنتی و فروشگاه‌های مجازی می‌توانیم برای ارائه سرویس‌های مختلف به مردم استفاده کنیم در صورتی که هم‌اکنون برای ارائه سرویس‌ها از دسته‌بندی دهک‌ها استفاده می‌کنیم.

لازم است در حوزه فناوری اطلاعات مقرات‌زدایی شود

عزمی با بیان اینکه ما در حوزه فناوری وضعیت خوبی داریم، افزود: مشکل ما در استفاده و ارائه سرویس از فناوری است و اگر بتوانیم ۲۰ درصد مشکلات اصلی مرتبط با توسعه فناوری را مرتفع کنیم خودبه‌خود ۸۰ درصد مشکلات دیگر نیز حل می‌شود. لازم است در این حوزه مقررات‌زدایی انجام شود و بهتر است افرادی که در این حوزه در حال فعالیت هستند در یک زمان کوتاه مشکلات این حوزه را حل کنند.

وی با اشاره به شرایط فعلی کرونایی کشور، افزود: این وضعیت ما را به اجبار به این سمت حرکت می‌دهد و چاره‌ای نداریم که در نگرش فکری خود به این سمت تغییر داشته باشیم. بسیاری از مشکلات کشور به وسیله سرویس‌های فناوری حل می‌شود. اگر متولیان این حوزه امکان تشخیص و حل مسائل را ندارند جای خود را به کسانی که این توانایی را دارند که در یک زمان مشخص این مسائل را حل کنند، بدهند. وقتی فناوری اطلاعات را توسعه دهیم تمام حوزه‌ها و خدمات را می‌تواند پشتیبانی کند.

رییس مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه الزهرا با بیان اینکه امنیت نیاز الزامی حوزه فضای مجازی است، تصریح کرد: در صورتی که تراست چگونگی ایجاد اعتماد است، مثلا نمی‌توانیم دستوری بگوییم به این شبکه اجتماعی اعتماد کنید بلکه باید برای ایجاد اعتماد خدمات خوبی ارائه کنیم تا بتوانیم آن را بسازیم.

عزمی به نبود شرکت‌های بزرگ از نظر فکری اشاره کرد و افزود: دولت همین شرکت‌های کوچک و متوسط را به عنوان بازوهای خود بپذیرد و رگولاتوری سبک با حضور یکی دو نفر از بخش‌های مختلف که می‌توانند تصمیم‌گیر باشند تشکیل دهد و در مدت کوتاهی مشکلات مطرح و در زمان مشخصی حل شود.

از ظرفیت تکنولوژی‌های موجود استفاده کامل‌ نمی‌شود

وی با اشاره به عدم آگاهی در استفاده از تکنولوژی مانند استفاده از نسل‌های قبل تلفن همراه، گفت: در حالی که ۷۰ درصد امکان استفاده از تکنولوژی نسل‌های گذشته تلفن همراه وجود دارد اما از ظرفیت این تکنولوژی به طور کامل استفاده نشده است. ما موافق تست و کاربرد تکنولوژی‌های جدید مانند ۵G‌ هستیم. هیچ زمانی مشکل ما تکنولوژی نبوده است و از همین تکنولوژی‌های موجود هم می‌توانیم استفاده کنیم.

این استاد دانشگاه با اشاره به شرایط کرونایی کشور تصریح کرد: به راحتی می‌توانیم احراز هویت را به صورت الکترونیکی انجام دهیم تا نیاز به حضور چند باره افراد در مراکز و دفاتر نباشد. ما به فناوری‌های جدید در کشور نیاز داریم. باید برای استفاده از این فناوری‌ها تمرین ارائه سرویس و خدمات کنیم و به این نتیجه برسیم که برای ما چه چیزی مورد نیاز است، به طور مثال ببینیم ۵G برای ما چه مزیتی دارد. باید داده‌ها و خدمات و حتی نوآوری‌ها را باز بگذاریم تا بتوانیم به سرویس و خدمات برسیم.

انتهای پیام