خبرگزاری مهر؛ گروه جامعه: بیمه اجتماعی با قدمتی بیش از ۶۰ سال در ایران تحولات مختلفی را از بعد تعداد خدمات، ضریب نفوذ، تأمین مالی و ساختار مدیریتی تجربه کرده است. حرکت بیمه‌های اجتماعی در این سال‌ها، تعریف شدن در نظام جامع تأمین اجتماعی کشور در کنار مساعدت‌های اجتماعی و برنامه‌های بازار کار جهت مقابله با فقر بوده است.

بیمه‌های اجتماعی کشور با مشارکت کارگران، کارفرمایان و دولت انعکاس گر مهم‌ترین جنبه‌های همبستگی اجتماعی هستند، مشارکتی که مقابله با ریسک‌های سالمندی، از کارافتادگی، بازماندگی، بیماری و بیکاری را بدون وابستگی به درآمدهای نفتی رقم زده است.

بیش از ۷۲ درصد از ۲۳.۵ میلیون شاغل ایرانی همراه با خانواده‌هایشان تحت پوشش این نظام مشارکتی هستند و متأسفانه در حدود ۶.۵ میلیون و شاغل کشور نیز تحت پوشش این نظام مشارکتی اشتغال محور نیستند.

در حال حاضر، در حدود ۱۸ صندوق بیمه‌ای در کشور فعال هستند که سازمان تأمین اجتماعی به تنهایی ۸۲ درصد از بیمه شدگان را تحت پوشش دارد.

حسام نیکو پور مدیر آمار و محاسبات سازمان تأمین اجتماعی، در گفتگو با خبرنگار مهر، مهم‌ترین نکات آماری تأمین اجتماعی از سال‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۹۸ در حوزه‌های بیمه‌ای، درمانی و مالی ارائه شده است.

موضوعات بیمه‌ای

وی در خصوص جمعیت تحت پوشش و کارگاه‌ها میزان آمار و شاخص‌های بیمه‌ای سازمان تأمین اجتماعی و تغییرات آنها، گفت: تعداد کل شماره‌های بیمه صادر شده دارای سابقه پرداخت حق بیمه ۲۹۱۹۹۰۶۶۵ مورد هستند. از این میان تعداد ۱۴۳۷۳۲۶۰ نفر بیمه شده فعال بوده و ۳۱۲۹۱۴۸ نفر به جرگه مستمری بگیران پیوسته‌اند.

جمعیت کل کشور ۴ برابر افزایش داشته است در حالی که تعداد افراد تحت پوشش سازمان ۳۶ برابر شده است. بدین ترتیب ضریب پوشش بیمه‌ای یعنی نسبتی از جمعیت کل کشور که تحت پوشش قرار گرفته‌اند، از ۶ درصد به ۵۳ درصد رسیده است. در حالی که جمعیت شاغل کشور ۴ برابر شده، تعداد بیمه شدگان اصلی سازمان ۴۷ برابر شده است. بدین ترتیب ضریب نفوذ بیمه‌ای از ۵ درصد به ۵۹ درصد افزایش یافته است.

در حالی که جمعیت شاغل کشور ۴ برابر شده، تعداد بیمه شدگان اصلی سازمان تأمین اجتماعی ۴۷ برابر شده است نیکو پور ادامه داد: با وجود اینکه تعداد بیمه شدگان اصلی از ۳۰۶۱۳۰ به ۱۴۳۷۳۲۶۰ (۴۷ برابر) رسیده، تعداد پرونده‌های مستمری از ۱۲۱۱۱ به ۳۱۲۹۱۴۸ (۲۵۸ برابر) رسیده است. بدین ترتیب رقم نسبت پشتیبانی در سال ۱۳۹۸ به میزان یک پنجم رقم سال ۱۳۴۰ رسیده است.

در همین حال، تعداد بیمه شدگان مرد از ۲۱۰۱۳۹۷ نفر به ۱۱۵۱۹۸۳۰ نفر (۵ برابر) و تعداد بیمه شدگان زن از ۱۲۲.۰۰۰ نفر به ۲۸۵۳۴۳۰ نفر (۲۳ برابر) رسیده است. بنابراین رقم شاخص «نسبت مرد به زن» از ۱۷ به ۴ کاهش یافته است. در حالی که مجموع بیمه شدگان و مستمری بگیران اصلی از ۳۱۸۲۴۱ نفر به ۱۷۵۰۲۴۰۸ نفر (۵۵ برابر) رسیده، تعداد کارکنان بخش بیمه‌ای سازمان از ۲۷۸۳ نفر به ۲۰۰۳۷ نفر (۷ برابر) افزایش یافته است. بدین ترتیب «نسبت مجموع بیمه شدگان و مستمری بگیران اصلی به کارکنان» به ۸ برابر افزایش یافته است.

از سوی دیگر در حالی که تعداد کارگاه‌های فعال از ۶۲۹۵ کارگاه به ۱۳۱۷۵۴۰ کارگاه (۲۰۹ برابر) رسیده، تعداد شعب سازمان از ۳۳ به ۵۵۸ (۱۷ برابر) رسیده است. بدین ترتیب رقم شاخص «نسبت تعداد کارگاه‌های فعال به تعداد شعب»، ۱۲ برابر شده است.

بنا بر گفته نیکو پور، تعداد شاغلین در کارگاه‌ها که شامل بیمه شدگان اجباری می‌شوند، از ۳۰۶۱۳۰ به ۹۹۲۶۲۶۷ افزایش یافته است که ۳۲ برابر رشد نشان می‌دهد.

میزان شاخص «نسبت تعداد بیمه شدگان اجباری به تعداد کارگاه‌ها» از ۴۹ به ۸ رسیده که این امر بیانگر آن است که تعداد کارگاه‌های با بعد کمتر افزایش یافته است.

به گفته نیکو پور، تعداد بیمه شدگان تبعی ۲۶ برابر و تعداد مستمری بگیران تبعی ۱۹۵ برابر شده است. ضمن اینکه تعداد بازنشستگان ۳۶۱ برابر، تعداد از کارافتادگان ۱۲۹ برابر، تعداد پرونده‌های فوت ۱۷۳ برابر و تعداد بازماندگان ۱۴۶ برابر گردیده است.

تعداد بازنشستگان تأمین اجتماعی ۳۶۱ برابر و تعداد از کارافتادگان تحت پوشش خدمات بیمه‌ای این سازمان نیز ۱۲۹ برابر شده است از سال ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۸ تعداد ۵۸۱۴۱۰۴ لیست اینترنتی دریافت شده است.

کمک‌های کوتاه مدت

میزان ارائه خدمات بیمه‌ای کوتاه مدت سازمان تأمین اجتماعی طی دوره ۴۰ ساله به شرح ذیل است.

تعداد ۲۰۳۶۶۱۸ سند بابت کمک هزینه ازدواج صادر و تعداد ۲۰۹۷۴۰۱ غرامت دستمزد ایام بارداری به بیمه شدگان پرداخت شده است.

تعداد ۱۰۰۹۷۰۵۸ سند بابت وسایل کمک پزشکی (پروتز و اروتز) و تعداد ۶۴۳۰۲۷ کمک هزینه سفر همراه بیمار صادر شده است.

همچنین بر اساس آمارهای موجود تعداد ۷۰۶.۹۳۴ کمک هزینه کفن و دفن صادر شده و تعداد ۴۲.۸۰۳ غرامت نقص عضو پرداخت شده است.

تعداد ۱۲.۰۶۱.۳۴۱ سند غرامت دستمزد ایام بیماری صادر شده که ۱۰ درصد از آنها (۱.۱۸۹.۰۲۶ سند) ناشی از کار و ۹۰ درصد (۱۰.۸۷۲.۳۱۵ سند) غیر ناشی از کار بوده است.

موضوعات درمانی

آنچه مسلم است، یکی از موضوعات حیاتی بیمه شدگان تأمین اجتماعی، دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی مورد نیاز است. به طوری که سالانه رقم بالایی از بودجه و اعتبارات تأمین اجتماعی، صرف امور درمانی بیمه شدگان می‌شود.

نیکو پور با اشاره به ۱.۱۱۰.۵۹۴.۵۵۴ مراجعه سرپایی به پزشکان در مراکز درمانی ملکی تأمین اجتماعی، گفت: ۶۷ درصد این تعداد، مراجعه به پزشک، ۲۶ درصد مراجعه به پزشک متخصص و ۷ درصد نیز مراجعه به دندانپزشک بوده است.

آمارهای سازمان تأمین اجتماعی نشان می‌دهد که تا کنون یک میلیارد و ۱۱۰ میلیون و ۵۹۴ هزار و ۵۵۴ مورد مراجعه سرپایی به پزشکان در مراکز درمانی ملکی تأمین اجتماعی انجام شده است

وی افزود: تعداد ۱.۴۰۰.۱۰۳.۲۵۸ مراجعه سرپایی نیز به مراکز پا را کلینیکی در مراکز درمانی ملکی انجام شده است. در مجموع ۲.۵۱۰.۶۹۷.۸۱۲ مراجعه سرپایی تحت پوشش تأمین اجتماعی به خدمات پا را کلینیکی و پزشکان انجام گرفته که ۹۶ درصد از کل مراجعات سرپایی را در مراکز درمانی ملکی تشکیل می‌دهد.

تعداد تخت فعال با ۱۲۰ درصد افزایش، از ۴۲۲۶ به ۹۲۹۱ رسیده است. تعداد افراد تحت پوشش درمان با ۱۵۷ درصد افزایش، از ۱۶.۹۰۰.۴۶۳ به ۴۳.۴۷۵.۵۴۸ رسیده است. در نتیجه میزان شاخص «نسبت تعداد افراد تحت پوشش درمان به تخت فعال» ۱.۲ برابر شده است.

درصد اشغال تخت از ۶۷.۷ به ۷۳.۵ رسیده است. بیشترین میزان درصد اشغال تخت طی این دوره به میزان ۷۸.۸ درصد و مربوط به سال ۱۳۹۴ بوده است. متوسط اقامت بیمار از ۵.۱ روز به ۲.۸ روز رسیده است.

میزان مرگ و میر (در هزار نفر) از ۱۸ نفر به ۹.۲ نفر رسیده است. کمترین میزان مرگ و میر طی این دوره ۷.۷ نفر بوده که مربوط به سال‌های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ بوده است.

فاصله بازگردانی تخت از ۵۸.۵ ساعت به ۲۳.۹ ساعت رسیده است. بیشترین میزان این شاخص طی دوره مذکور، ۶۴ ساعت مربوط به سال ۱۳۷۳ و کمترین آن ۱۷.۴ ساعت مربوط به سال ۱۳۹۴ بوده است.

میزان شاخص چرخش تخت از ۴۸ نفر به ۹۷ نفر رسیده است. بیشترین میزان این شاخص طی دوره مذکور، ۱۰۷ نفر مربوط به سال ۱۳۹۴ و کمترین آن ۴۶ نفر مربوط به سال ۱۳۷۳ بوده است.

تعداد ۱۰.۶۰۳.۰۳۰ عمل جراحی در مراکز درمانی ملکی کشور انجام گرفته است که ۲ درصد از آنها عمل بزرگ، ۳۴ درصد عمل متوسط و ۴۶ درصد عمل کوچک بوده است. از سوی دیگر تعداد ۹.۳۹۴.۶۷۷ بیهوشی در مراکز درمانی ملکی کشور انجام گرفته که ۷۳ درصد بیهوشی عمومی و ۲۷ درصد بیهوشی‌های اسپاینال و موضعی بوده است.

تعداد ۴.۰۴۶.۵۴۶ زایمان در مراکز درمانی ملکی کشور انجام گرفته که ۵۸ درصد زایمان طبیعی و ۴۲ درصد سزارین بوده است.

تعداد کل بستری شدگان ۱۷.۶۷۹.۹۱۹ نفر بوده که ۷۹ درصد تحت پوشش تأمین اجتماعی، ۱۶ درصد سایر بیمه‌ها و ۵ درصد آزاد بوده‌اند.

مراکز درمانی طرف قرارداد

تعداد بیمارستان‌های طرف قرارداد از ۵۷۹ به ۸۸۵ بیمارستان (۱.۵ برابر) رسیده است.

تعداد درمانگاه‌ها و پلی‌کلینیک‌های طرف قرارداد از ۲۵۳ به ۱۹۵۹ (حدود ۸ برابر) رسیده است.

تعداد دی‌کلینیک‌های طرف قرارداد از ۸ (در سال ۱۳۷۶) به ۱۲۱ (بیش از ۱۵ برابر) رسیده است.

تعداد مراکز بهداشتی درمانی طرف قرارداد از ۲۵۱ به ۲۴۰۷ (حدود ۱۰ برابر) رسیده است.

تعداد پزشکان و دندان‌پزشکان طرف قرارداد از ۱۲۰۴۰ به ۲۳۶۲۹ (حدود ۲ برابر) رسیده است.

۴۲ درصد از مجموع پزشکان و دندان‌پزشکان طرف قرارداد در سال ۱۳۹۸، پزشک عمومی، ۴۷ درصد پزشک متخصص و ۱۲ درصد دندانپزشک بوده‌اند.

تعداد مراکز پا را کلینیکی مستقل طرف قرارداد از ۴۶۰۹ به ۱۹۱۹۷ (بیش از ۴ برابر) رسیده است.

مجموع نسخ سرپایی مربوط به پزشکان مستقل طرف قرارداد طی این دوره ۱.۴۰۴.۱۸۳.۳۲۷ نسخه بوده که ۵۳ درصد مربوط به پزشکان عمومی، ۴۴ درصد مربوط به پزشکان متخصص و ۳ درصد مربوط به دندان‌پزشکان است.

تعداد کل نسخ سرپایی رسیدگی و پرداخت شده در مراکز درمانی طرف قرارداد این دوره، ۵۶.۷۱۶.۹۱۴ نسخه بوده است.

موضوعات مالی

همچنین سهم هزینه‌های بلندمدت از کل منابع حاصل از حق بیمه در سال ۱۳۴۰، حدود ۷ درصد بوده و در سال ۱۳۹۸ به حدود ۸۳ درصد رسیده است.

سهم هزینه‌های بلندمدت از کل مصارف در سال ۱۳۴۰، حدود ۹ درصد بوده و در سال ۱۳۹۸ به حدود ۷۶ درصد رسیده است.