بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله ربّ العالمین و الصلاه و السلام علی اشرف الانبیاء‌ و المرسلین محمد صلی الله علیه وآله الطاهرین قال الله الحکیم فی کتابه الکریم: «هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِّنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَهَ وَإِن کَانُوا مِن قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ» (سوره جمعه، ۲)

او آن خدایی است که در میان مردمِ درس ناخوانده پیامبری از خود آنان برانگیخت تا آیات او را بر آنان فروخواند و ایشان را تزکیه و پاکیزگی بخشد و کتاب و حکمت را به ایشان بیاموزد و حال آنکه پیش از آن در گمراهی و ضلالت آشکار بودند.

تزکیه و تعلیم کتاب و حکمت دو رسالت اصلی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ذکر شده است که البته این مهم با تلاوت و تمسک به آیات الهی قرآن کریم محقق خواهد شد و تبیین آیات و محتوای قرآن را هم بر عهده «راسخون فی العلم» یعنی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام گذاشته است که فرمود: «وَمَا یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ یَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ کُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا وَمَا یَذَّکَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ» (آل‌عمران، ۷)

اسلام دینی است که از همان ابتدا دعوت به خواندن کرد و به قلم سوگند می‏خورد و تعلیم و تعلم را وظیفه‌ای عمومی می‌داند.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در اهمیت علم و دانش و علماء می‏فرمایند: « الْعِلْمُ وَدِیعَهُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ الْعُلَمَاءُ أُمَنَاؤُهُ عَلَیْهِ، فَمَنْ عَمِلَ بِعِلْمِهِ أَدَّى أَمَانَتَهُ وَ مَنْ لَمْ یَعْمَلْ بِعِلْمِهِ کُتِبَ فِی دِیوَانِ الْخَائِنِینَ.» (بحارالانوار، ج۲، ص۳۶)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: علم و دانش، امانتی الهی در زمین است و علماء و دانشوران امانتداران پروردگار برآن هستند، پس هر کس به علم و دانش خویش عمل کند ادای امانت کرده است و هر کس هم که به علم و دانشی که فرا گرفته عمل نکند، نام او در زمره خائنین و خیانتکاران ثبت و ضبط خواهد شد.

حضرت امام علی علیه السلام نیز در اهمیت فراگیری علم و دانش فرمودند: «جُلُوسُ سَاعَهٍ عِنْدَ الْعُلَمَاءِ أَحَبُ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ تَعَالَى مِنْ عِبَادَهِ سَنَهٍ لَا یُعْصَى اللَّهُ فِیهَا طَرْفَهَ عَیْنٍ وَ النَّظَرُ إِلَى الْعَالِمِ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى مِنِ اعْتِکَافِ سَنَهٍ فِی الْبَیْتِ الْحَرَامِ وَ زِیَارَهُ الْعُلَمَاءِ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى مِنْ سَبْعِینَ حَجَّهً وَ عُمْرَهً‏» (ارشادالقلوب دیلمی، ج۱، ص۱۶۶)

امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: ساعتی زانوی تعلیم زدن و نشستن در محضر علماء و دانشمندان، نزد خدای متعال محبوبتر و دوست داشتنی‌تر است از یک سال عبادتی که در آن حتی به اندازه چشم بر هم زدنی نافرمانی پروردگار نگردد و نگاه کردن به عالم در نزد خدا دوست داشتنی‌تر است از یکسال اعتکاف در بیت الله الحرام و زیارت و ملاقات علماء نزد خدای متعال از هفتاد حج و عمره دوست داشتنی‌تر و محبوبتر است!

این احادیث نمونه‏هایی از اهمیت علم و عالم و تعلیم و تعلّم در معارف اسلامی است و اهمیت جایگاه معلم در آموزه‏های دینی ما طوری است که به تعبیر حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه معلمی را شغل انبیاء می‏داند و چون رسالت پیامبران، تزکیه و تعلیم کتاب و حکمت و یا تربیت و تعلیم و یا پرورش و آموزش بوده است، بنابراین معلمین عزیز و گرانقدر نیز باید جایگاه خود را اینگونه بدانند که سرنوشت نفوس مستعده‌ای را در اختیار آنان گذارده‌اند و اگر معلمی تلاش کند می‏تواند این نفوس را احیاء کند و با تحویل دانش آموزان مهذّب و دانشمند به جامعه موجبات سعادت و پیشرفت جامعه را فراهم نمایند.

قال علیٌ علیه السلام: «النَّاسُ ثَلَاثَهٌ عَالِمٌ رَبَّانِیٌّ وَ مُتَعَلِّمٌ عَلَى سَبِیلِ نَجَاهٍ وَ هَمَجٌ‏ رَعَاعٌ‏ أَتْبَاعُ کُلِّ نَاعِقٍ یَمِیلُونَ مَعَ کُلِّ رِیحٍ لَمْ یَسْتَضِیئُوا بِنُورِ الْعِلْمِ وَ لَمْ یَلْجَئُوا إِلَى رُکْنٍ وَثِیق‏.»

حضرت امام علی علیه السلام فرمودند: مردم سه دسته‌اند، اول عالمان ربانی و خداشناس هستند و دوم دانش آموزان، دانشجویان و طلابی که برای نجات و رهایی خود، بدنبال علم آموزی هستند و سوم نادان‌هایی که از علم و دانش بی‌بهره‌اند و به دنبال هر صدایی راه می‏افتند و یا با هر بادی حرکت می‏کنند، اینان از نور علم و دانش بهره‌ای نبرده‌اند و تکیه گاه محکمی هم ندارند. (نهج‌البلاغه، حدیث ۱۳۹)

یکی از نکاتی که باید در آموزش و پرورش مورد توجه باشد همین تبیین و اهمیت جایگاه علم و عالم و معلم در اسلام است و تا وقتی معارف اهل بیت علیهم السلام در این رابطه مورد توجه قرار نگیرد، حرمت و جایگاه معلم روشن نخواهد شد.

قطعاً پیشرفت آموزش و پرورش، ارتباط مستقیمی با ارتقاء جایگاه معلم در جامعه دارد و اگر خواهان رشد و سعادت فرزندانمان در آموزش و پرورش هستیم باید برای معلم حریمی قائل شویم و معلم هم بداند که کار او هم بُعد تربیتی دارد و هم بُعد علمی را داراست و تعلیم و تربیت باید با هم باشد، همانطور که پیامبران نیز تزکیه و خودسازی و تعلیم کتاب و حکمت را با هم پیش می‏بردند.

البته رسیدگی به امور معیشتی آموزگاران و کادر آموزش و پرورش هم بسیار مهم است و متولیان امور از مجلس و دولت باید نسبت به احقاق حقوق معلمان و جایگاه والای آنان تلاش مضاعف داشته باشند.

از جمله معلمان نمونه و بزرگواری که در قبل و بعد از انقلاب اثرگذار بوده و نفوس بسیاری را پرورش دادند و تلاش آنان در آموزش و پرورش به عنوان الگو همیشه می‏تواند مطرح باشد، معلم مهذب و دانشمند جناب آقای سید علی اکبر پرورش (ره) بودند که الحق و الانصاف در امر تعلیم و تربیت و خدمتگزاری در آموزش و پرورش کم نظیر بوده و شایسته است یاد و نام آنان همیشه زنده بماند.

از اهتمام جناب آقای مهندس محمود فرشیدی و همکارانشان در کانون تربیت اسلامی که جمعی متشکل از معلمان متعهد و دلسوز در سطح کشور هستند برای برگزاری کنگره‏ای در پاسداشت «معلم، محور تمدن نوین اسلامی» صمیمامه سپاسگزارم و سعادت و سلامت همگان را از درگاه الهی مسئلت می‏نمایم.

حسین نوری همدانی