نداسادات بنی‌کمالی ـ خبرنگار

هنگامی که مرزهای جغرافیایی به طور ناگهانی جابه‌جا شوند، دنیای ما دستخوش یک جرقه‌ بی‌نظیر و غیرمنتظره می‌شود. این پدیده، که گاهی ناشی از عوامل سیاسی یا جغرافیایی و زمانی به علت تغییر ترجیحات ملت‌ها پیش می‌آید، اثرات پایدار و گاه مخربی را در مراکز تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی پدید می‌آورد.
برای بهتر فهمیدن این تغییرات، می‌توان به تاریخ نگاهی بیندازیم. در سال ۱۹۹۲، هنگامی که مرزهای جمهوری چک به طور غیرمنتظره‌ای به مرزهای جمهوری اسلوونی تبدیل شد، شاهد عواقب ناگهانی و تحولاتی شگفت‌انگیز بودیم. این تغییر مرز، با تغییر وضعیت اقتصادی و اجتماعی مردمان این مناطق همراه بود. ناگهان مردمی که پیشتر همجوار بودند و فرهنگ و زبان مشابهی داشتند، در دو کشور مجزا به زندگی ادامه دادند.
تغییر مرزها همچنین به شکلی غیرمنتظره‌ای می‌تواند تأثیرات سیاسی و اقتصادی جهانی را نیز تغییر دهد و حتی با جابه‌جایی مرزها، جریان تجارت و تأمین منابع ممکن است به طور ناگهانی تغییر کند و تأثیرات اقتصادی و سیاسی عمده‌ای را ایجاد کند.
این تغییرات نه تنها تأثیراتی در سطح کشورها و مناطق ایجاد می‌کنند، بلکه به شکلی قدرتمند به هویت‌ها و فرهنگ‌ها نیز تأثیر می‌گذارند و به وضوح به تلاقی فرهنگ‌ها و آداب و رسوم متفاوت منجر شود، که در نهایت ممکن است به فرآیند تبادل و ترکیب فرهنگی منجر شود.
از این منظر، تغییر ناگهانی مرزهای جغرافیایی یک پدیده پیچیده و دارای اثرات چندجانبه است. این موضوع نه تنها به تغییرات سیاسی و اقتصادی محدود نمی‌شود، بلکه به یک چالش برای جوامع و کشورها تبدیل می‌شود که نیازمند توجه و تحلیل دقیق از سوی اندیشمندان و تصمیم‌گیران است.
مرز رسمی بین دو کشور ایران و افغانستان براساس معاهده «گلداسمیت» سال ۱۸۷۲ بین ایران و افغانستان امضا شد.
در سال ۱۸۷۲ منطقهٔ سیستان به دو قسمت اصلی و خارجی تقسیم شد. سیستان اصلی که مناطق غربی هیرمند از نیزار تا ملک‌سیاه کوه (دره ذوالفقار هم به آن گفته می‌شود) را شامل می‌شد به ایران و سیستان خارجی که مناطق شرقی هیرمند را تشکیل می‌داد به افغانستان واگذار شد. بخشی از مرز میان ایران و افغانستان خشکی و بخشی هم رودخانه است. رودخانه هیرمند، در منطقه سیستان و زابل قرار دارد. براساس این معاهده مرز در رودخانه هیرمند، خط القعر یا خط تالوگ است یعنی عمیق‌ترین نقطه رودخانه هیرمند مرز میان دو کشور.
قصه پر غصه اتفاقات مرزی ایران و افغانستان اگرچه از دسته جابه‌جایی مرزها نیست اما اگر این وضعیت مناقشه آمیز حل نشود قطعا نتایج وخیمی به دنبال خواهد داشت.