تأمین مالی تولید، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه‌ای چون ایران، نقش حیاتی در رشد اقتصادی دارد. اما در سال‌های اخیر، مشکلات فراوانی در مسیر تأمین مالی تولیدکنندگان ایجاد شده که مانع اصلی ارتقاء ظرفیت تولید و افزایش بهره‌وری در صنایع مختلف شده است. از نرخ بهره‌های سنگین و پیچیدگی‌های فرآیندهای تسهیلات‌دهی گرفته تا کمبود نظارت بر تخصیص منابع، این مسائل باعث کاهش رقابت‌پذیری صنایع داخلی و افزایش وابستگی بخش تولید به سیستم بانکی شده است.

به گزارش کیوسک‌خبر، تأمین مالی تولید، به‌ویژه در اقتصادهای در حال توسعه مانند ایران، یکی از ارکان اساسی پیشرفت اقتصادی و ارتقاء بهره‌وری است. اما در ایران، بانک‌ها که وظیفه تأمین منابع مالی برای پروژه‌های تولیدی را بر عهده دارند، با چالش‌های متعددی مواجه هستند که نتیجه آن، فشار بر بنگاه‌های تولیدی و کند شدن رشد اقتصادی کشور بوده است. اگرچه بانک‌ها از طریق انواع تسهیلات و وام‌ها در تلاش هستند تا منابع لازم برای تولید را تأمین کنند، اما مشکلاتی همچون نرخ بهره بالا، پیچیدگی‌های فرآیند تسهیلات‌دهی، و ضعف نظارت بر تخصیص منابع باعث شده‌اند که این فرآیند به جای حمایت از تولید، خود به عاملی برای کاهش رشد اقتصادی تبدیل شود.

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در مسیر تأمین مالی تولید در ایران، نرخ بهره‌های بالا است. در حالی که بانک‌ها به‌منظور پوشش هزینه‌های خود و همچنین مقابله با تورم، نرخ بهره‌های بالایی برای تسهیلات تعیین می‌کنند، این نرخ‌ها به شدت توان مالی تولیدکنندگان را تحت فشار قرار می‌دهند. برای بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی، بازپرداخت تسهیلات بانکی با نرخ بهره‌های بالا عملاً غیرممکن می‌شود و در نتیجه، این فشارها باعث افزایش هزینه‌های تولید، کاهش سودآوری، و حتی عدم توانایی در بازپرداخت بدهی‌ها می‌شود.

در شرایط اقتصادی بحرانی و با فشارهای بازار پولی، بانک‌ها معمولاً تمایل دارند منابع خود را به بخش‌هایی تخصیص دهند که ریسک کمتری دارند و سودآوری سریع‌تری را برای آن‌ها به همراه می‌آورد. این امر باعث می‌شود که منابع مالی به جای اینکه به سمت پروژه‌های تولیدی و بلندمدت هدایت شوند، به سمت بازارهای غیرمولد و یا بخش‌های با ریسک کمتر جریان یابد. در نتیجه، بخش تولید، به‌ویژه صنایع کوچک و متوسط که نیازمند منابع مالی بلندمدت برای توسعه هستند، از دسترسی به منابع مالی محروم می‌شوند.

فرآیند دریافت تسهیلات بانکی در ایران بسیار پیچیده و زمان‌بر است. تولیدکنندگان مجبورند مراحل مختلفی از جمله ارائه مدارک متعدد، ارزیابی‌های مالی، و ضمانت‌های سنگین را پشت سر بگذارند. این فرآیندهای بوروکراتیک، علاوه بر اتلاف زمان، موجب دلسردی و کاهش اعتماد تولیدکنندگان به سیستم بانکی می‌شود. در نتیجه، بسیاری از تولیدکنندگان ترجیح می‌دهند که از دریافت تسهیلات بانکی خودداری کنند و یا به دلیل طولانی بودن فرآیند، از این روش‌ها صرف‌نظر می‌کنند.

در بسیاری از موارد، تسهیلات بانکی به درستی و به هدف تقویت پروژه‌های تولیدی تخصیص نمی‌یابد. منابع مالی گاهی به سمت مصرف‌های غیرمولد یا پروژه‌های پرریسک هدایت می‌شود که نه تنها موجب کاهش اثربخشی سیاست‌های تأمین مالی می‌شود، بلکه باعث هدررفت منابع مالی نیز می‌گردد. این ضعف نظارتی علاوه بر اتلاف منابع، به تولیدکنندگان نیز آسیب می‌زند زیرا آن‌ها قادر به تأمین مالی پروژه‌های خود نخواهند بود.

در شرایط اقتصادی پرنوسان و با توجه به ناتوانی در پیش‌بینی دقیق جریان نقدی، تولیدکنندگان در بسیاری از موارد قادر به بازپرداخت تسهیلات بانکی در زمان مقرر نیستند. این مشکل در نهایت به بروز بحران‌های مالی در بانک‌ها و کاهش اعتماد به سیستم بانکی منجر می‌شود. بانک‌ها نیز به دلیل ریسک‌های بالا، تمایل دارند منابع خود را به پروژه‌های کم‌ریسک و با بازپرداخت سریع‌تر اختصاص دهند.

عدم تأمین مالی کافی برای بنگاه‌های تولیدی می‌تواند اثرات جبران‌ناپذیری بر اقتصاد کشور بگذارد. از جمله این اثرات می‌توان به کاهش ظرفیت تولید، کاهش اشتغال، و کاهش سرمایه‌گذاری در بخش تولید اشاره کرد. در بلندمدت، این موضوع باعث کاهش رقابت‌پذیری صنایع داخلی و حتی ضعف در رقابت با محصولات خارجی می‌شود. همچنین، در صورت ادامه روند فعلی، ممکن است صنایع کوچک و متوسط که بخش عمده‌ای از اشتغال کشور را تشکیل می‌دهند، به طور جدی با مشکلات اقتصادی مواجه شوند و این خود به افزایش نرخ بیکاری و کاهش رشد اقتصادی منجر شود.

راهکارهای بهبود تأمین مالی تولید

۱٫ کاهش نرخ بهره و تسهیل دسترسی به منابع مالی

یکی از ضروری‌ترین اقدامات برای بهبود وضعیت تأمین مالی تولید، کاهش نرخ بهره و تسهیل شرایط دریافت تسهیلات است. کاهش نرخ بهره و فراهم کردن تسهیلات با شرایط مناسب برای صنایع کوچک و متوسط می‌تواند فشار مالی بر تولیدکنندگان را کاهش دهد و امکان رشد و توسعه این صنایع را فراهم کند.

۲٫ توسعه تأمین مالی بلندمدت

بانک‌ها باید بیشتر به پروژه‌های بلندمدت توجه کنند و تسهیلاتی با دوره بازپرداخت طولانی‌تر و شرایط بهتر برای این پروژه‌ها فراهم آورند. این اقدام به تولیدکنندگان کمک می‌کند تا بدون فشار زمان، به توسعه و بهبود بهره‌وری تولید خود بپردازند.

۳٫ شفافیت و ساده‌سازی فرآیند تسهیلات‌دهی

شفاف‌سازی مراحل دریافت تسهیلات و کاهش بوروکراسی، می‌تواند به تولیدکنندگان اعتماد بیشتری به سیستم بانکی بدهد. همچنین، بانک‌ها باید فرآیندهای ساده‌تر و سریع‌تری برای اعطای تسهیلات به بنگاه‌های تولیدی طراحی کنند.

۴٫ تقویت نظارت بر تخصیص منابع مالی

بانک‌ها باید نظارت مؤثرتری بر نحوه تخصیص تسهیلات به بنگاه‌های تولیدی داشته باشند. این اقدام باعث می‌شود که منابع مالی به‌درستی در بخش تولید به کار گرفته شود و از هدایت منابع به پروژه‌های پرریسک جلوگیری گردد.

۵٫ تنوع ابزارهای مالی برای تأمین منابع تولید

در کنار تسهیلات بانکی، باید سایر ابزارهای مالی مانند بازار تهاتر، لیزینگ، و بورس برای تأمین مالی بنگاه‌های تولیدی تقویت شود. این روش‌ها می‌توانند فشار بر نظام بانکی را کاهش دهند و فرصت‌های بیشتری برای تأمین مالی تولیدکنندگان فراهم کنند.

به گزارش کیوسک‌خبر، چالش‌های تأمین مالی تولید در ایران نه تنها مانع رشد اقتصادی کشور می‌شود بلکه باعث کاهش رقابت‌پذیری صنایع داخلی و افزایش بیکاری در بخش‌های تولیدی می‌گردد. برای مقابله با این مشکلات، ضروری است که نظام بانکی کشور در راستای تسهیل دسترسی به منابع مالی، کاهش نرخ بهره، و تقویت نظارت بر تخصیص منابع گام‌های موثری بردارد تا بتواند نقش خود را در حمایت از بخش تولید ایفا کند.