بهاءالدین حسینی هاشمی، اقتصاددان
کیوسک خبر ـ نرخ دلار در روزهای اخیر روندی کاهشی داشته است. وقوع برخی رخدادها در حوزه سیاسی کشور موجب شد تا قیمت دلار که تا ۶۰ هزار تومان نیز بالا رفته بود به سرعت عقب نشینی کرده و به کانال ۴۰ هزار تومانی برگردد. البته پیش بینی میشود که روند نزولی نرخ ارز همچنان ادامه خواهد داشت. با توجه به پایان سال و تعطیلی‌های پیش رو، بسیاری از دارندگان دلار می ترسند اتفاقات بدتری رخ دهد و به همین دلیل عرضه دلار در بازار بیشتر خواهد شد. چون بیشتر فروشندگان دلار تاجر نیستند، این افراد مردم عادی هستند که به جای گذاشتن پول ها در بانک، آنها را تبدیل به دلار و سکه کرده اند و چون می ترسند که ارزش پول شان کاهش یابد در این روزها فروشنده هستند. ممکن است این پول ها را به سمت بازار سرمایه ببرند یا بخواهند دلار را به ریال تبدیل کنند. گفته می شود ۴۰ تا ۵۰ میلیارد دلار ارز خانگی وجود دارد اگر این رقم را هم برخی تایید نکنند ولی ۲۰ میلیارد دلار خانگی را همه تایید می کنند؛ اگر بخشی از این دلارها وارد بازار شود به کاهش نرخ ارز کمک می کند. به نظر می رسد تا پایان اسفند نرخ دلار همچنان کاهشی خواهد بود و پیش بینی می‌کنم نرخ دلار به ۴۰ هزار تومان برسد.کاهش نرخ ارز در روزهای اخیر به این دلیل بود که ما در یک شوک سیاسی قرار گرفتیم؛‌ احیای روابط بین ایران و عربستان بار روانی مثبتی به لحاظ اقتصادی به دنبال داشت. این موضوع نشان می دهد که اقتصاد ما چقدر سیاسی است. تزریق چنین اخباری نرخ ارز را کاهش خواهد داد، به این دلیل که آثار روانی این اخبار تبدیل به ناامیدی از افزایش نرخ ارز شده و انتظار تورمی به سمت انتظار کاهش قیمت رفته است لذا تقاضا کم و عرضه ارز به بازار زیاد می شود. بر اساس مولفه های پولی و اقتصادی و وجود تحریم ها و دولتی بودن اقتصاد، کسری بودجه های مزمن، هزینه های زیاد دولت و عدم موفقیت در جمع آوری مالیات و ناکارآمدی‌هایی که وجود دارد، کسی نمی تواند بگوید قدرت برابری ارزش دلار با ریال چقدر است ولی از نظر مولفه های اقتصادی و مقایسه تورم داخلی و تورم ارزهای خارجی، میزان کارآمدی و بودجه دولت و پایبندی به کنترل بودجه و با توجه به تورم مزمن چندین ساله و اثراتش در اقتصاد نرخ واقعی باید به حدود ۳۴ تا ۳۵ هزار تومان برسد، البته اگر التهاب و حباب آن گرفته شود. دست‌یابی به توسعه‌ اقتصادی نیازمند تعامل با ساختارهای اقتصاد سیاسی جهانی است که لازم است دولت در این زمینه اقدامات لازم را انجام دهد. بخشی از اقتصاد ما بعد از دلار به درهم وابسته است و از این رو احیای روابط با عربستان می تواند وضعیت اقتصاد ما را در نقل و انتقالات مالی بهبود ببخشد. این ارتباط می تواند دشمنی های منطقه ای را کاهش دهد و التهابات را تا حدودی کم کند. در این میان البته نباید نقش چین و ارتباطاتی که با عربستان دارد را نادیده گرفت. از طرفی آمریکا در منطقه درگیر مسائل خودش است که می تواند به نفع ما باشد. درگیری آمریکا با روسیه و چین، در این میان خلایی را ایجاد کرده که به نفع ماست. البته موفقیت ما تماما به کارآمدی و مدیریت اقتصاد خودمان باز می گردد. تمام مشکلات اقتصادی ما تحریم و ارز نیست بلکه عدم کفایت مدیریتی هم وجود دارد. انبوه حجم نقدینگی در کشور بسیار نگران کننده است و تبدیل به یک مشکل بزرگ شده است. این حجم نقدینگی بایدجمع آوری و امحا شود. ۶ هزار هزار میلیارد تومان نقدینگی در اقتصاد هر کشور باشد اجازه نمی دهد تورم کاهش یابد. اگر منابع بلوکه شده ایران آزاد شود، به عنوان مثال مطالباتی که از عراق و کره جنوبی داریم برگردد می توانیم امیدوار باشیم که نرخ کاهشی شود. همچنین اگر عربستان سعودی و امارات بخواهند مشارکت هایی در بخش نفت و گاز کنند عرضه ارز در کشور ما زیاد می شود و همین موضوع موجب خواهد شد تا نرخ ارز کاهش یابد ولی این موضوع ماندگار و دائمی نیست. چون ما دوم سوم سهمیه نفت و مشتقات نفتی را در داخل مصرف می کنیم. از طرف دیگر به این دلیل که ما سرمایه گذاری زیادی در بخش نفت و گاز نکردیم لذا استحصال نفت و گازمان هم محدود است. ما باید چاه های نفت و گازمان را احیا کنیم که یک سرمایه گذاری عظیمی می‌خواهد. ما منابع ارزی بلند مدت مطمئن نداریم حداقل تا یکی دو سال آینده. اما اگر ایران با عربستان وارد سرمایه گذاری مشترک بشود می تواند بخش ارزی ما را تقویت کند. احیای روابط با عربستان هم آثار روانی دارد و هم می تواند جبهه های جنگی که ایران با عربستان به شکل غیر مستقیم داشته است را به نوعی خاموش کند. چون این کار هزینه های ایران در منطقه را کم می کند به عنوان مثال ممکن است ایران با عربستان در خصوص یمن، لبنان ، سوریه و عراق به دستاوردهایی برسند و صلح تا حدودی برقرار شود. از طرفی عربستان اگر بخواهد از غرب روی برگرداند، بهترین پتانسیل برای این کشور سرمایه گذاری کردن در منطقه است، لذا عربستان در بخش انرژی و هوایی ایران می‌تواند سرمایه‌گذاری کند.البته ذکر این نکته هم مهم است که اقتصاد ما با عربستان گره نخورده است و تنها بخشی از اقتصاد ما را درگیر کرده است، شرکای تجاری اصلی ما اروپا، امارات، ترکیه و چین هستند که هنوز مشکل ما با این شرکا سر جایش هست. مشکل اصلی ما عربستان نیست مشکل اصلی ما غرب و آمریکا و اسراییل است. گرچه بهبود روابط با عربستان اتفاق خوبی است که می تواند تجارت ما را رونق بخشد. البته گرفتار شدن آمریکا با چند جبهه از جمله روسیه و چین و با معارضان و مخالفان اسراییل و مشکلات داخلی و انتخاباتی که پیش رو دارد می تواند به نفع ایران باشد. اگر ایران بتواند از تمام فرصت ها استفاده کند و فقط در دامن روسیه خود را جا ندهد می تواند اقتصاد کشور را از تله ای که گرفتار آن است، خارج کند.