کارتل‌های مواد مخدر ایران شبکه‌های پیچیده‌ای هستند که سال‌هاست امنیت، سلامت و اقتصاد کشور را به چالش کشیده‌اند. ایران به دلیل همسایگی با افغانستان، بزرگترین تولیدکننده تریاک جهان، و موقعیت استراتژیک خود بین شرق و غرب، به یکی از مسیرهای اصلی قاچاق مواد مخدر تبدیل شده است.
این کارتل‌ها با قاچاق صدها تن مواد مخدر مانند تریاک، هروئین و متامفتامین، سودهای کلانی به دست می‌آورند و جوامع را نابود می‌کنند. اما این گروه‌ها چه کسانی هستند، چگونه فعالیت می‌کنند و بزرگترین آنها کدام است؟ قرار است همه‌چیز را درباره کارتل‌های مواد مخدر ایران بررسی نماییم؛ از معروف‌ترین باندها و قاچاقچی‌ها گرفته تا روش‌های مقابله و نقش ترک اعتیاد در کاهش قدرت آنها.
بزرگترین کارتل‌های مواد مخدر ایران چه گروه‌هایی هستند؟
بزرگترین کارتل‌های مواد مخدر ایران معمولاً شبکه‌های سازمان‌یافته‌ای هستند که در مناطق مرزی مانند سیستان و بلوچستان، هرمزگان و کردستان فعالیت دارند. این گروه‌ها با قاچاقچی‌های بین‌المللی مانند کارتل‌های پاکستانی و Afghan Drug Lords همکاری می‌نمایند و از ایران هم به‌عنوان مسیر ترانزیت و هم بازار مصرف استفاده می‌کنند.
- بر اساس گزارش UNODC در سال ۲۰۲۴، پلیس ایران سالانه بیش از ۶۰۰ تن مواد مخدر کشف می‌کند که تنها بخشی از حجم واقعی قاچاق است.
- بیشتر این کارتل‌ها در شرق و جنوب شرق متمرکز هستند، اما شبکه‌هایشان تا شهرهای مرکزی و غربی نیز گسترش یافته است.
معروف‌ترین کارتل‌ها و مناطق فعالیتشان چگونه بود؟
- باند تمساح خلیج: فعال در هرمزگان و سیستان و بلوچستان، با قاچاق دریایی بیش از ۴۰۰ تن مواد در دو سال (تا ۱۳۹۸).•
- کارتل عبدالستار: سیستان و بلوچستان، متلاشی‌شده در سال ۱۴۰۲، معروف به قاچاق تریاک و هروئین.
- باند قورباغه مکران: فعال در بلوچستان، متخصص قاچاق کوکائین و مواد صنعتی، دستگیرشده در ۱۳۹۳.
- کارتل کردستان: کردستان و آذربایجان غربی، قاچاق شیشه و متامفتامین از عراق به اروپا.
- باند جنوب (خوزستان): قاچاق دریایی هروئین و حشیش از خلیج فارس به کشورهای عربی.
یک مقام ارشد نیروی انتظامی در مصاحبه با ایسنا (۱۴۰۳) اظهار داشته است: «کارتل‌ها دیگر تنها قاچاق نمی‌کنند، بلکه در تولید مواد صنعتی مانند شیشه نیز نقش دارند و این تهدید را پیچیده‌تر کرده است.»
جدول کارتل‌ها و قاچاقچی‌های سرنگون شده و در حال تعقیب
|
اسم کارتل/قاچاقچی |
منطقه فعالیت |
نوع مواد |
وضعیت فعلی |
|
تمساح خلیج |
هرمزگان |
هروئین، حشیش |
اعدام ۱۳۹۸ |
|
عبدالستار |
سیستان و بلوچستان |
تریاک، هروئین |
متلاشی ۱۴۰۲ |
|
قورباغه مکران |
بلوچستان |
کوکائین، شیشه |
دستگیری ۱۳۹۳ |
|
کارتل کردستان |
کردستان |
متامفتامین |
فعال |
|
جمعه‌خان |
سیستان/بین‌المللی |
تریاک، هروئین |
تحت تعقیب |
مافیای مواد مخدر در ایران چگونه فعالیت می‌کند؟
مافیای مواد مخدر در ایران سیستمی چندلایه دارد که از تولید در افغانستان آغاز می‌شود و به توزیع در شهرهای ایران و صادرات به اروپا و آسیا می‌رسد. این شبکه‌ها از افراد محلی، تکنولوژی پیشرفته و حتی فساد برای پیشبرد امور خود استفاده می‌نمایند.
- قاچاق از مرزهای شرقی با شتر، کوله‌بر و خودروهای سنگین انجام می‌شود.
- در شهرها، خرده‌فروش‌ها با هماهنگی کارتل‌ها مواد را پخش می‌کنند.
شبکه‌های توزیع مواد مخدر معمولا در کجا بوده است؟
- مرزهای شرقی: سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی، ورودی اصلی تریاک و هروئین از افغانستان.
- مسیرهای دریایی: هرمزگان و بوشهر، برای انتقال مواد به خلیج فارس و اروپا با لنج و قایق تندرو.
- شهرهای بزرگ: تهران، مشهد و شیراز، مراکز اصلی توزیع و مصرف داخلی.
- فناوری: استفاده از پیام‌رسان‌های رمزنگاری‌شده مانند تلگرام و واتس‌اپ برای هماهنگی و انتقال پول.
گزارش UNODC (۲۰۲۴) نشان می‌دهد ایران ۷۰ درصد تریاک کشف‌شده جهان را به خود اختصاص داده است، که این امر عمق فعالیت این کارتل‌ها را نشان می‌دهد.
بزرگترین قاچاقچی های مواد مخدر در ایران چه کسانی بودند و عاقبت آنها چه شد؟
شناسایی بزرگترین قاچاقچی مواد مخدر در ایران به دلیل مسائل امنیتی و مخفی‌کاری این افراد دشوار است، اما تاریخچه قاچاق در ایران چند چهره و لقب معروف را برجسته کرده است، از جمله تمساح خلیج (عیسی)، متولد ۱۳۶۲ و سرکرده باند تمساح خلیج که با گردش مالی ۲۰۰۰ میلیارد تومان در دو سال، در سال ۱۳۹۸ اعدام شد؛ عبدالرحیم تاجیک، فعال در دهه ۸۰ در سیستان و بلوچستان که به قاچاق چند تنی معروف بود و در سال ۱۳۸۶ اعدام شد؛ جمعه گمشادزهی (جمعه‌خان)، قاچاقچی بین‌المللی دهه ۸۰ که از مسیرهای زمینی و دریایی به اروپا فعالیت داشت و تا اواخر دهه ۹۰ تحت تعقیب بود؛ حسین (سلطان کوکائین) که در سال ۱۳۹۳ با ۲ کیلو کوکائین دستگیر شد و سابقه ۱۷ بار دستگیری داشت؛ و قورباغه مکران، فعال در بلوچستان که در سال ۱۳۹۳ دستگیر شد و متخصص مواد صنعتی بود.
سابقه تاریخی قاچاقچی‌های بزرگ از دهه ۷۰ شمسی
دهه ۷۰: افرادی مانند «حاجی بلوچ» با محموله‌های چند تنی در سیستان و بلوچستان معروف بودند.
دهه ۸۰: قاچاقچی‌هایی مانند عبدالرحیم تاجیک و جمعه‌خان شبکه‌های بین‌المللی را گسترش دادند.
دهه ۹۰ و ۱۴۰۰: قاچاقچی‌هایی مانند تمساح خلیج و قورباغه مکران از مسیرهای دریایی و تکنولوژی استفاده کردند.
یک کارشناس مبارزه با مواد مخدر در همشهری (۱۳۹۸) گفته است: «قاچاقچی‌های امروزی مانند تمساح خلیج، بیشتر شبیه مدیران شرکت‌های چندملیتی هستند تا قاچاقچی‌های سنتی.»
بزرگترین باند مواد مخدر در ایران و روش‌های مقابله
بزرگترین باند مواد مخدر در ایران معمولاً گروهی است که بیشترین حجم قاچاق و پیچیده‌ترین شبکه را دارد. باند تمساح خلیج با کشف ۱۳ تن مواد در سال ۱۳۹۸ و گردش مالی عظیمش، یکی از بزرگ‌ترین‌ها بود.
اقدامات دولت برای مبارزه
۱- عملیات نظامی: در سال ۱۴۰۳، بیش از ۱۲۰۰ باند قاچاق متلاشی شد و ۶۰۰ تن مواد کشف گردید.
۲- کنترل مرزها: نصب دیوار مرزی، پهپاد و دوربین در سیستان و بلوچستان و هرمزگان.
۳-قوانین سخت‌گیرانه: اعدام برای قاچاق بالای ۲ کیلو مواد سنتی و ۵۰ گرم مواد صنعتی.
۴- همکاری بین‌المللی: تبادل اطلاعات با UNODC و اینترپل برای ردیابی شبکه‌ها.
به گزارش سایت کیوسک خبر ، نیروی انتظامی در سال ۱۴۰۴ برنامه‌ای برای استفاده از دوریبن های مجهز به هوش مصنوعی برای شناسایی کارتل‌ها و قاچاقچیان موارد مخدر دارد که می‌تواند بازی را تغییر دهد.
نقش ترک اعتیاد در کاهش قدرت کارتل‌ها
کاهش تقاضای مواد مخدر، پاشنه آشیل کارتل‌های مواد مخدر ایران است. هنگامی که مصرف‌کننده‌ها کاهش یابد، سود این گروه‌ها افت می‌کند و قدرتشان ضعیف می‌شود. ترک اعتیاد زنجیره عرضه و تقاضا را قطع می‌کند و معتادان را از دسترس کارتل‌ها دور نگه می‌دارد. دولت در دهه ۱۴۰۰ بودجه کمپ‌های ترک اعتیاد را ۳۰ درصد افزایش داده است.
اهمیت کمپ‌ها در این مبارزه
• جداسازی معتادان: کمپ‌ها با بستری کردن معتادان، ارتباطشان با خرده‌فروش‌ها را قطع می‌کنند.
• بازپروری: آموزش مهارت و بازگشت به جامعه، از بازگشت به چرخه اعتیاد جلوگیری می‌کند.
• کمپ‌های اجباری: در سال ۱۴۰۳، حدود ۵۰,۰۰۰ معتاد متجاهر در کمپ‌های اجباری بستری شدند.
یک مسئول ستاد مبارزه با مواد مخدر در سال ۱۴۰۳ گفته است: «کمپ‌ها ۲۵ درصد مصرف خیابانی را کاهش داده‌اند.» کمپ ترک اعتیاد اجباری یکی از راه‌های مؤثر است که معتادان را به اجبار از دام کارتل‌ها نجات می‌دهد و تقاضا را کاهش می‌دهد.
لیست کامل‌تر کارتل‌ها و قاچاقچی‌های منهدم شده به نقل از گزارشات رسمی
• باند تمساح خلیج: هرمزگان، ۴۰۰ تن قاچاق، متلاشی ۱۳۹۸.
• کارتل عبدالستار: سیستان و بلوچستان، تریاک و هروئین، متلاشی ۱۴۰۲.
• باند قورباغه مکران: بلوچستان، کوکائین و شیشه، دستگیری ۱۳۹۳.
• کارتل کردستان: کردستان، متامفتامین، فعال تا ۱۴۰۴.
• باند خوزستان: خوزستان، حشیش دریایی، فعال تا ۱۴۰۳.
• باند زابل: سیستان، تریاک، متلاشی ۱۴۰۱.
• کارتل بوشهر: بوشهر، هروئین دریایی، متلاشی ۱۴۰۰.
• عبدالرحیم تاجیک: سیستان، اعدام ۱۳۸۶.
• جمعه‌خان: بین‌المللی، تحت تعقیب تا دهه ۹۰.
• حسین (سلطان کوکائین): تهران، دستگیری ۱۳۹۳.
• کارتل عبدالستار: سیستان و بلوچستان، تریاک و هروئین، متلاشی ۱۴۰۲.
• باند قورباغه مکران: بلوچستان، کوکائین و شیشه، دستگیری ۱۳۹۳.
• کارتل کردستان: کردستان، متامفتامین، فعال تا ۱۴۰۴.
• باند خوزستان: خوزستان، حشیش دریایی، فعال تا ۱۴۰۳.
• باند زابل: سیستان، تریاک، متلاشی ۱۴۰۱.
• کارتل بوشهر: بوشهر، هروئین دریایی، متلاشی ۱۴۰۰.
• عبدالرحیم تاجیک: سیستان، اعدام ۱۳۸۶.
• جمعه‌خان: بین‌المللی، تحت تعقیب تا دهه ۹۰.
• حسین (سلطان کوکائین): تهران، دستگیری ۱۳۹۳.
جمع بندی گزارش خبری بررسی کارتل‌های مواد مخدر ایران
کارتل‌های مواد مخدر ایران با شبکه‌های گسترده و پیچیده‌شان، تهدیدی جدی برای کشور هستند. از تمساح خلیج با گردش مالی نجومی تا کارتل‌های فعال در کردستان، این گروه‌ها از موقعیت ایران سوءاستفاده می‌کنند. اما با عملیات نظامی، تدابیر مسئولین، کنترل مرزها و گسترش فرهنگ سازی و افزایش بودجه برای برنامه‌های ترک اعتیاد، می‌توان تا میزان زیادی جلوی رشد آنها را گرفت.
شما فکر می‌کنید مؤثرترین راه مبارزه با این کارتل‌ها چیست؟
https://www.kioskekhabar.ir/?p=261681
