به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، مصرف بی‌رویه آب یکی از عادت‌های ناپسندی است که باوجود فرهنگ پُر سابقه گرامی داشت و حفظ منابع آبی، در این سال‌های اخیر به بلایی برای ذخایر آبی کشور تبدیل شده است.
بررسی تاریخی این مرز و بوم نشان از آن دارد که مردم ایران‌زمین از گذشته‌های بسیار دور قدر آب را می‌دانسته و همواره آن را از جان هم گرامی‌تر می‌داشتند.
یکی از نمونه‌های این تلاش استفاده از فناوری قنات است.
ایران کشوری خشک و نیمه‌خشک است و از دیرباز به‌صورت سنتی مردم این سرزمین با فرهنگ قناعت،‌ بخصوص در زمینه مصرف آب خو کرده‌اند.
 شاید تجانس قنات و قناعت از همین روی باشد. ساخت قنات هزار یا دو هزار سال قبل از میلاد در مناطق خشک کوهستانی ایران گسترش پیدا کرد بسیاری از پژوهشگران، تاریخ حفر قنات را به دوره هخامنشی نسبت می‌دهند. آن‌ها به‌اتفاق معتقدند که بهره‌برداری از قنات ابتدا در ایران صورت گرفته و در دوره‌ هخامنشی توسط ایرانیان به عمان، یمن و شاخ آفریقا نیز راه یافت، سپس مسلمانان آن را به اسپانیا نیز بردند.
قنات در ایران به  کاریز یا کهریز نیز نامیده می‌شود. نخستین قنات و طولانی‌ترین قنات دنیا در ایران واقع‌شده است. با این اختراع که در نوع خود در جهان بی‌نظیر ‌است، بخشی از آب زیرزمینی که به‌عنوان مازاد بر حجم استاتیک آبخوان محسوب می‌شود به‌صورت ثقلی از زمین خارج می‌شود و دبی آب ارتباط مستقیم با حجم بارندگی و میزان تغذیه طبیعی سفره دارد. ازاین‌رو کاریز هیچ‌گاه منجر به افت مداوم سطح ایستابی و ایجاد کسری مخزن نخواهد شد.
این تلاش بی‌وقفه برای گرامی داشت آب حتی در مناسک دینی ما ایرانیان به‌شدت مورد احترام بوده و بر آن تاکید شده است.
مردم ایران‌زمین به‌واسطه آن‌که این کشور در اقلیمی گرم و خشک قرار دارد از قطره‌قطره آب به‌خوبی حفاظت و آن را ارزشمند می‌دانستند و قوانین اجتماعی بسیار سخت‌گیرانه‌ای درباره حفظ آب و یا جلوگیری از آلوده کردن آن داشتند.
بر طبق روایات اسلامی هم قدر آب به‌گونه‌ای بوده که آن را مهر دختر عظیم الشان پیامبر اسلام(ص) می‌دانستند و این حرمت و احترام آب را دوچندان ساخته بود.
کاهش ۱۳۶  میلیارد مترمکعبی ذخایر آبی
اما در این سال‌های اخیر حفر چاه‌های عمیق و نیمه عمیق و نیز استفاده‌های بی‌رویه از آب برای برخی‌ها حفظ آب و حرمت آن دیگر آن‌چنان‌که باید و شاید موردتکریم نبوده و نیست و از اسراف درباره این دُر گران‌بها دریغ ندارند.
گزارش‌های نهادهای مسوول بیانگر آن است که روند بارشی کشورمان نسبت به دوره بلندمدت ۵۴ ساله با کاهش چشمگیری روبرو شده و همین امر تاثیر منفی بر بیلان آبی گذاشته و موجب کاهش حدود ۱۳۶  میلیارد مترمکعبی ذخایر آبی شده است.
حمید رحمانی، معاون مدیرکل دفتر توسعه نظام فنی، بهره‌برداری و دیسپاچینگ برق‌آبی شرکت مدیریت منابع آب ایران دراین‌باره می‌گوید: حفر چاه‌های عمیق و نیمه عمیق به‌تدریج علاوه بر استخراج آب زیرزمینی تجدید پذیر، منابع استراتژیک غیر تجدید پذیر نیز برداشت و مصرف شد که تا به امروز باعث حدود ۱۳۶ میلیارد مترمکعب کسری مخزن شده است. ازاین‌رو مصطلح است که قنات شیر زمین را می‌دوشد و چاه خون زمین را می‌مکد.
استفاده بی‌رویه آبی که با سختی و مرارت زیاد تولید می‌شود برای شستن خودروها این سال‌ها یکی از موارد ناپسندی است که تداوم آن با توجه به کاهش بارندگی‌ها بلای جان آب و سفره‌های زیرزمینی شده است.
علاوه بر آن پر کردن استخر با آب‌لوله‌کشی هم آفت دیگری است که علاوه بر تهدید منابع آبی، تداوم آن جان انسان‌ها را نیز به خطر خواهد انداخت، اما استفاده بی‌رویه آز منابع آبی ذخایر استراتژیک آن را به خطر انداخته و احیای آن‌ها نیز جبران‌ناپذیر به نظر می‌رسد.
این رویه ناپسند و نگرانی درباره تداوم مصارف بی‌رویه سبب شد «علی‌اکبر محرابیان» وزیر نیروی دولت سیزدهم از تلاش برای اجرای طرح‌هایی برای حفاظت از منابع آبی بگوید.
وزیر نیرو گفت: در بودجه ۱۴۰۱ منابع خیلی خوبی تخصیص داده شده که امید است با این تخصیص‌ها این پروژه‌ها فعال شوند.
محرابیان ادامه داد: با فعال شدن و به بهره‌برداری رسیدن این طرح‌ها بخش قابل‌توجهی از مشکلات آبی بخش شرب و کشاورزی سامان خواهد یافت.
وی یکی دیگر از برنامه‌های محوری خود در بخش آب را اصلاح و تقویت نظام حکمرانی آب برشمرد.
وزیر نیرو خاطرنشان کرد: به راین اساس قرار است منابعی که مدیریت می‌شوند بتوان به نحو مطلوب استفاده کرد.
محرابیان افزود: در دولت قبل، سدهای مهم پروژه‌های انتقال آب و پایاب آب برای بحث کشاورزی متوقف‌شده بود که ضروری است منابع کشور چه در بودجه چه استفاده از منابع بخش خصوصی صندوق توسعه ملی به این پروژه اختصاص یابد.
وی گفت: در این زمینه کارهای زیادی باید انجام داد که در ۶ ماه گذشته جلسه‌های مفصلی با مدیران، کارشناسان و نخبگان بخش آب کشور برگزار شده است. یک برنامه تحولی در بخش اصلاح و تقویت حکمرانی آب در پیش داریم که محورهای زیادی دارد. یکی از محورهای اساسی این برنامه حضور ذینفعان و مشارکت آن‌ها در مدیریت منابع آب است.
علاوه بر این وزیر نیرو از تلاش برای برخورد با مصرفان آب خرداد و گفت: ما آیین‌نامه این بخش را تدوین و به دولت ارسال کردیم که تصویب  شد. در این آیین‌نامه افرادی که زیرالگو مصرف می‌کنند هیچ نگرانی ندارند افرادی که بالای الگو مصرف می‌کنند باید مصرف خود را کاهش دهند تا مشمول افزایش قیمت نشوند.
محرابیان خاطرنشان کرد: در بخش  آب ما مصارف غیرضروری ازجمله استخرها،  فضای سبز،  شستشوی خودرو و غیره داریم که باید پرهیز شود مردم تحمل نمی‌کنند آبی که با اختصاص بودجه فراوان و با خطوط انتقال طولانی منتقل می‌شوند و در یک  فرایند سخت  تصفیه می‌شوند و به دست مصرف‌کننده می‌رسد در مصارف غیرضروری مصرف شود.
وی افزود: از اول ۱۴۰۱ در یک برنامه خیلی جدی جلوی مصارف غیرضروری گرفته خواهد شد زیرا مردم این را خواستارند تا توجه شود.
البته دراین‌باره مجلس شورای اسلامی هم به کمک آمده و سازوکاری برای کاهش هدر رفت آب در شبکه‌های توزیع و خطوط انتقال آب شرب پیش‌بینی کرد.
بر اساس بند الحاقی ۹ تبصره ۸؛ وزارت نیرو مکلف است به‌منظور کاهش هدر رفت آب در شبکه‌های توزیع و خطوط انتقال آب شرب از طریق نشت‌یابی و رفع نشت و همچنین رفع انشعابات غیرمجاز، در قالب مشارکت با بخش غیردولتی و با استفاده از سازوکار بیع متقابل یا سایر روش‌ها در قالب قراردادهای منعقده جهت تأمین منابع آبی اعم از آب یا پساب، معادل آب صرفه‌جویی شده از طریق اصلاح شبکه‌های توزیع را در اختیار سرمایه‌گذار و در محل مصرف جهت استفاده در مصارف صنعت قرار دهد.
مشترکان با رعایت الگوی مصرف، مشمول افزایش تعرفه‌ نمی‌شوند
براساس این گزارش، تعرفه‌های جدید آب با هدف مدیریت بهینه مصرف و تشویق به رعایت الگوی مصرف روز ۲۸ اسفند ماه سال گذشته ابلاغ شد که براساس آن مشترکانی که بیشتر از الگو، مصرف داشته باشند به صورت پلکانی مشمول اصلاح تعرفه متناسب با مصرف می‌شوند.
تعرفه مشترکانی که نسبت به رعایت الگوی مصرف آب اقدام کنند، مشمول هیچ گونه افزایش و تغییری نشده و از نرخ‌های یارانه‌ای برخوردار می‌شوند.
نرخ‌های اصلاحی پلکانی مشترکان بالای الگوی مصرف به نحوی است که یارانه پرداختی به مشترکان خوش مصرف را جبران کند.
 ۵۴ درصد از مشترکان شهرها درحال حاضر الگوی مصرف را رعایت کرده و مشمول هیچ گونه تغییر قیمتی نخواهند شد.
حدود ۴۰درصد از مشترکان تا دو برابر الگو، مصرف دارند و ۶ درصد ازمشترکان بد مصرف هستند که بیش از دوبرابر الگو مصرف دارند که پیش بینی می‌شود با اعمال تعرفه های پلکانی مصرف آنها مدیریت شده و به سمت رعایت الگو حرکت کنند.
بر اساس آیین نامه هیات وزیران، مشترکان خانگی که طبق الگو اقدام به مصرف آب کنند، مشمول هیچ گونه افزایش تعرفه ای نخواهند شد و در عین حال تعرفه آب مشترکین خانگی با مصرف مازاد بر الگو به ترتیب با ضریب (۰.۵)، (۰.۷۵)، (۱.۵)، (۳) و (۵) نسبت به قیمت غیریارانه‌ای شامل مجموع هزینه‌های تأمین آب (هزینه های توزیع آب و جمع آوری فاضلاب مطابق صورت های مالی به علاوه مقادیر غیریارانه ای هزینه آب خام و انرژی الکتریکی برای پمپاژ و تأمین آب) و به صورت پلکانی (نسبت به مازاد) محاسبه و دریافت خواهد شد.
همچنین متوسط تعرفه آب مصارف صنعتی، عمومی غیرآموزشی و دستگاه های اجرایی و همچنین تجاری به ترتیب براساس ضریب (۱) و (۱.۵) نسبت به هزینه تأمین آب محاسبه و دریافت می ‌شود.
به گزارش ایرنا، قرار است از ابتدای سال ۱۴۰۱ با پر مصرفان برخورد جدی شود، با این تفاسیر باید منتظر ماند و دید این راهکارها مصرفان آب را سربه‌راه خواهد کرد یا خیر؟.