تجربه عرضه کالاهایی همچون سیمان و فولاد در بورس کالا نشان داد این ظرفیت و رکن بازار سرمایه می‌تواند تأثیر بسزایی در متعادل‌سازی قیمت‌ها و کاهش دلالی‌ها داشته باشد. محمد باقری بنایی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در این باره گفت: دولت می‌تواند با کاهش تصدی‌گری خود در بخش عرضه کالاها در بورس کالا به شفاف سازی قیمت‌ها و ایجاد بازاری رقابتی در رسیدن به نرخ گذاری عادلانه به نفع تولید کننده و مصرف کننده کمک کند و این‌گونه دست دلالان و سوداگرانی که همواره از آب گل آلود نوسان قیمت‌ها برای خود ماهی می‌گیرند را کوتاه کند.

به گزارش کیوسک خبر به نقل از «کالاخبر»، بورس کالا به‌عنوان نهادی منسجم برای داد و ستد، توسعه بازار و رشد اقتصادی جوامع به شمار می‌رود که عملکرد مناسب آن می‌تواند تأثیرات بسزایی در تولید، توزیع و مصرف داشته باشد و در نهایت منجر به افزایش رفاه اقتصادی جامعه می‌شود.

بورس کالا تجلی گاه خواسته‌های تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان است و در این بازار است که همه فعالان بازار نیازهای خود را در یک فضای رقابتی شفاف و قانونمند مطرح می‌کنند. بنابراین یکی از مهم‌ترین اهداف بورس کالا کشف شفاف قیمت کالاها براساس تعامل و تقابل عرضه و تقاضا و نیاز بازار است.

بستری شفاف برای عرضه در بورس کالا

در مقابل این بازار عرضه شفاف کالا، کارشناسان معتقدند قیمت‌گذاری دستوری ضمن از بین بردن شفافیت از بازار کالا و افزایش رانت در بازارهای مختلف باعث می‌شود تا سرمایه‌گذار قادر به سرمایه‌گذاری برای ورود سرمایه‌های خود به بخش تولید نباشد. این موضوع به تدریح باعث کاهش میزان تولید کالا، کاهش عرضه نسبت به تقاضا در بلند مدت و نیز شوک قیمتی می‌شود که در این میان خریدار و یا مصرف کننده متحمل ضرر و زیان‌های ایجاد شده خواهند شد.

بر این اساس به طور کلی با توجه به وجود چنین مشکلاتی استفاده از قیمت‌گذاری دستوری مناسب اقتصاد کشور نیست و تجربه موفق ورود سیمان به بورس کالا در یک هماهنگی و گفتمان مشترک بین وزارت اقتصاد و صمت یکی از مهم‌ترین اقداماتی بود که در دولت سیزدهم باعث کاهش قیمت‌های کاذب در بازار و توزیع عادلانه سیمان در کشور شد.

احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصاد و دارایی در این باره به تازگی اعلام کرد: توسعه مدل عرضه‌های سیمان در بورس کالا به دیگر کالاها و محصولات صنعتی ادامه می‌یابد. تداوم این روند می‌تواند به بازگشت حس اعتماد و تغییر بی‌اعتمادی در بازار سرمایه کمک ویژه‌ای کند و این اقدام در آینده موجب ارتقاء شفافیت و رقابت بین تولیدکنندگان، تقویت عرضه، بهبود نظام توزیع و نظارت دقیق و قاطع بر بازار خواهد شد که این اقدام یکی از ابزارهای مهم برای مقابله با فساد و رانت دلالان در کشور خواهد بود.

ورس ابزاری برای حمایت از تولید

حجت الاسلام محمد باقری بنایی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در این ارتباط گفت: بازار بورس بازاری شفاف و عادلانه است که می‌تواند در زمینه شکوفایی اقتصادی کشور بسیار تأثیر گذار باشد و به صورت عادلانه عرضه و تقاضا را هماهنگ کند.
به‌طور کلی بورس می‌تواند به ابزاری برای حمایت از تولید در مقابل سوداگری تبدیل شود و نقش مهمی در رفع دلالی‌ها و کنار زدن واسطه‌گری‌ها در توزیع کالاهای مختلف ایفا کند.

عدم استفاده کامل از ظرفیت بورس کالا

وی با اشاره به عرضه برخی کالاها مثل سیمان و فولاد در بازار بورس کالا عنوان کرد: با وجود این عرضه آنگونه که باید هنوز هم امکان فعال شدن کامل بورس کالا و استفاده از این بستر مبادله‌ای مهم برای عرضه عادلانه همه کالاها در ایران به وجود نیامده است.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه این نقص هم برمی‌گردد به اقتصاد دولتی و یارانه‌هایی که از پنهان و نیمه پنهان و علنی داده می‌شود، افزود: تازمانی که یارانه و رانت‌ها وجود دارد بورس کالا آن‌گونه که باید فعال نمی‌شود و اگر بخواهیم به صورت مصرف کننده نهایی قیمت نهایی را عرضه کنیم از آن طرف هم باید اعتماد داشته باشیم که کالاهایی که عرضه می‌شود با قیمت‌های عادلانه هم برای تولیدکننده و هم مصرف کننده و کسانی که از بورس خریداری می‌کنند و در اختیار مصرف کننده قرار می‌دهند تا سودی به دست آورند، باشد.

وی با تأکید بر اینکه بورس می‌تواند به ابزاری برای حمایت از تولید تبدیل شود، بیان کرد: در برخی از کالاها این اتفاق افتاد اما بورس کالا می تواند فعالیت بهتری در این زمینه داشته باشد.

حذف قیمت‌گذاری دستوری و کاهش تصدی گری دولت

باقری ادامه داد: به‌نظر می‌رسد بورس می تواند به شفاف‌سازی و قیمت عادلانه کمک و عرضه و تقاضا را متوازن کند اما عملاً این اتفاق به صورت درستی نیفتاده به‌طور مثال در زمینه فولاد که هنوز هم مشکلاتی به‌دلیل قیمت‌گذاری دستوری وجود دارد و این قیمت‌ها با مشکل جدی این صنعت را مواجه کرده است.

به گفته وی اگر بخواهیم تولید داخلی در کشور رونق بگیرد و در بورس کالا عرضه شود باید قیمت‌گذاری دستوری حذف و دخالت‌های دولت کم شود و تنها بر بورس نظارت داشته باشد وگرنه در صورت تداوم این روند تولید کنندگان تمایلی به‌همراهی با بازار بورس و سرمایه نخواهند داشت.

این نماینده مجلس در خصوص مشکلات توزیع سیمان یادآور شد: در زمینه سیمان چند عامل مؤثر بود تا این اتفاق افتاد، نخست اینکه با توجه به از مدار خارج شدن برخی کارخانجات به دلیل وضعیت کمبود برق، تولید کاهش یافته بود و از سویی صادرات سیمان زیاد شده بود و اینگونه قیمت افزایش یافت و این اتفاق را رقم زد.

وی با اشاره به راهکار متعادل سازی عرضه و تقاضا در بازار بورس گفت: راهکار اساسی در این زمینه این است که دولت نظارت خود را داشته باشد و قیمت گذاری‌های دستوری به ویژه در خصوص محصولات اساسی کشور و کالاهایی که با قیمت‌های جهانی و دلار سنجید می‌شود تثییت شود چراکه قیمت‌گذاری‌های دستوری حتماً به بورس ضربه خواهد زد. بر این اساس دولت می‌تواند به کاهش تصدی‌گری خود در بخش عرضه کالاها در بازار بورس کالا به شفاف سازی قیمت‌ها و ایجاد بازاری رقابتی در رسیدن به نرخ گذاری عادلانه به نفع تولید کننده و مصرف کننده کمک کند و این‌گونه دست دلالان و سوداگرانی که همواره از آب گل آلود نوسان قیمت‌ها برای خود ماهی می‌گیرند را کوتاه کند.