محمدرضا فرقانی – سفیر پیشین ایران در افغانستان
کیوسک خبر- به‌رغم رایزنی رئیس‌جمهور افغانستان با همتای آمریکایی خود، به نظر می‌رسد انتظارات اشرف غنی برآورده نشده است. واشنگتن به کابل فشار می‌آورد تا دیدگاه‌های خود را تعدیل کرده و شرایط طالبان را برای پیشرفت مذاکرات صلح بپذیرد. در واقع، شرط اصلی طالبان کناره‌گیری دولت اشرف غنی و روی کار آمدن دولت موقت برای پیشبرد امور در هنگام مذاکرات صلح است تا پس از دستیابی به توافق، انتخابات سراسری برای تشکیل دولت دائمی برگزار شود. بخش عمده‌ای از سیاستمداران و مقامات دولت افغانستان از جمله عبدا… عبدا… معتقدند دولت اشرف غنی باید کنار برود و دولت موقت اداره کشور را برعهده بگیرد. اشرف غنی تاکنون در مقابل درخواست طالبان مقاومت کرده اما «زلمای خلیل‌زاد» نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان نیز به صورت ضمنی گفته است که شرط طالبان باید عملی شود. طالبان در دو جبهه غرب و شمال متمرکز شده و پس از تصرف هلمند، به نظر می‌رسد درصدد تصرف استان فراه است. دولت اشرف غنی نه تنها در عرصه نظامی از طالبان شکست خورده بلکه اقبال مردمی را هم از دست داده است، در آخرین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، تنها ۲۰ درصد مردم این کشور در آن مشارکت داشتند و اشرف غنی هم با حدود ۱۰ درصد آرا و با حواشی بسیار به ریاست جمهوری رسید. براساس توافق دوحه میان آمریکا و طالبان، واشنگتن پذیرفته بود که وارد درگیری نظامی با طالبان نشود و طالبان نیز متعهد شده بود که به نیروهای آمریکا و ناتو حمله نکند تا زمینه خروج آنها از افغانستان فراهم شود. اکنون طالبان اعلام کرده که براساس توافق دوحه، به مراکز استان‌ها حمله نمی‌کند، به همین خاطر حملات طالبان متمرکز بر شهرستان‌ها و مناطق روستایی است. با این حال، تا زمانی که طالبان به نیروهای آمریکایی حمله نکند، به نظر نمی‌رسد که ارتش ایالات متحده به طالبان حمله کند. روسیه و چین هم نسبت به تحولات اخیر افغانستان نگرانی خود را دارند. طی یکی، دو سال اخیر و با توجه به مذاکرات آمریکا با طالبان و توافق دوحه، زمینه برای مطرح شدن طالبان به عنوان یک گروه رسمی فراهم شده و از آن بعد، شاهد مذاکرات کشورهای مختلف با طالبان هستیم. روسیه، چین، ایران، اتحادیه اروپا و برخی از کشورهای همسایه افغانستان گفت‌وگوهایی را با طالبان آغاز کرده‌اند، حتی هند – که طالبان را یک گروه و ابزاری از سوی پاکستان می‌داند – به مذاکرات صلح علاقه‌مند شده است به طوری که وزیر امور خارجه هند در سفر اخیر خود به قطر اعلام کرد که دهلی‌نو از پروسه صلح در افغانستان حمایت می‌کند که به معنای پذیرش طالبان است. مسکو و پکن به دلیل مخاطراتی که ناامنی در افغانستان می‌تواند برای آنها به همراه داشته باشد و همچنین منافع‌شان تحولات افغانستان را رصد می‌کنند. این دو کشور هرچند که با دولت کابل ارتباط دارند اما مراوداتی نیز با طالبان برقرار کرده‌اند. روسیه و چین آمریکا را به عنوان کشوری می‌دانند که با خروج غیرمسئولانه نیروهایش از افغانستان در حال زمینه‌سازی برای ناامن‌سازی، بحران و جنگ داخلی در افغانستان است. در واقع، آنها واشنگتن مسئول شرایط موجود در افغانستان می‌دانند. ایران در طی یکی، دو سال اخیر تماس‌هایی را با طالبان برقرار کرده و ارتباطات با این گروه به ارتباطات دیپلماتیک تبدیل شده و رایزنی‌هایی میان طرفین انجام شده است. ایران تحولات اخیر افغانستان را با حساسیت و دقت ویژه‌ای دنبال می‌کند و شرایط را تحت نظر دارد و طرفین را به پرهیز از خشونت و اقدامات افراطی و همچنین گفت‌وگوهای بین‌الافغانی دعوت کرده است اما در هیچ کدام از موضع‌گیری‌هایش جانبدارانه عمل نکرده است. ایران با دولت مرکزی کابل ارتباطات رسمی و دیپلماتیک داشته و همواره تلاش‌های خود را متوجه تقویت دولت مرکزی افغانستان کرده است، برای پیشبرد صلح در افغانستان باید جسارت و شجاعت به خرج داد و هم دولت افغانستان و هم طالبان با درک شرایط و واقعیت‌ها و در نظر گرفتن ملاحظات و نگرانی‌های کشورهای منطقه برای برقراری صلح، ثبات و آرامش اقدام کنند. دولت افغانستان از موضع خرد و عقلانیت در مذاکرات صلح شرکت کند، طالبان هم باید بداند افغانستان راه حل نظامی ندارد. هرچند راه حل نظامی می‌تواند کفه ترازو را به نفع آنها سنگین‌تر کند اما این مسأله پایدار نیست و مرهمی برای مردم رنج‌کشیده افغانستان نیست.