علی بیگدلی – استاد دانشگاه
کیوسک خبر – با اینکه دولت آمریکا اعلام کرده تغییر دولت در ایران خیلی اهمیتی ندارد چون تصمیم نهایی را رهبری می گیرند ولی مشکل در درون مذاکرات است و اختلاف بر سر این است که ایران به دنبال این است که برجام ۲۰۱۵ را با همان شرایط احیا کند که در سال ۲۰۲۵ محدودیت‌ها را از ایران برمی‌داشت. ولی ترامپ بزرگترین عیب برجام را مقید بودن به برجام دانست و خواستار کنار گذاشتن غنی سازی از سوی ایران شد اما بایدن در اولین سخنرانی بعد از ورودش به کاخ سفید اعلام آمادگی کرد که حاضر است با ایران مذاکرات برجامی را آغاز کند منتها با شرایط جدیدی که ممکن است تا سال ۲۰۵۰ ایران را از دسترسی به غنی‌سازی بالاتر از ۶۷/۳ درصد منع کند و با درنظر گرفتن همین قضیه وارد مذاکرات شدند. اما تقریبا از دوره پنجم به این نتیجه رسیدند که آمریکا حاضر است ناشی از برجام را بردارد که دکتر روحانی هم به این موضوع اشاره کرد. از جمله فروش نفت و گاز و پتروشیمی و برداشتن موانع بانکی از سر راه ایران که ایران بتواند مطالبات خود را از کشورهای جهان دریافت کند منتها با این شرط که ایران عضو اف ای تی اف شود که این کار انجام نشد، بنابراین آنهم به نتیجه نرسید. مسئله دوم اینکه آمریکایی‌ها مدعی بودند که برجام سال ۲۰۱۵ تمام شده و حاضر هستند برجام جدیدی را امضا کنند که موضوعات دیگری هم دربرگیرد. موضوعات چهارگانه رعایت حقوق بشر، موشکی، کشورهای منطقه و کمک اقتصادی. بنابراین اختلاف از همان اواخر دوره پنجم در وین آغاز شد و ایران حاضر نبود راجع به چهار موضوع وارد مذاکره شود. از طرفی بایدن هم تحت فشار کنگره و هم تحت فشار عربستان سعوی و اسرائیل بود که ایران پذیرای شرایط چهارگانه هم باشد. دوره ششم با بن بست مواجه شد و در ادامه همچنان اختلاف بر سر همین است. از این‌رو، سید عباس عراقچی علت متوقف شدن مذاکرات را تقاضای ایران از آمریکا مبنی بر ارائه تعهد دانست تا دولت بعدی آمریکا نتواند دوباره تحریم‌ها را برقرار کند که البته ادعایی برای پاسخ دادن به انتظارات داخلی بود ولی اصل قضیه این بود که ایران حاضر نشد غیراز برجام، وارد مذاکرات با موضوعات جدید شود. به‌رغم تلاش‌هایی که کشورهای اروپایی و حتی چین و روسیه به خرج دادند اما نتیجه‌ای حاصل نشد تا ایران را در شرایطی که آمریکایی‌ها کاملا موافق بودند تحریم‌های حاصل از شکست برجام را بردارند، وادار کنند تن به پذیرش چهار شرط دهد. از طرفی در مدت تمدید همکاری ایران با آژانس انرژی اتمی، اختلافات بین آمریکا و ایران به نتیجه نرسید و ایران فیلمبرداری‌های دوربین‌های کارشناسان سازمان انرژی اتمی را در اختیار آژانس قرار نداد و با اینکه قرار است معاون آقای گروسی به ایران سفر کند، بعید به نظر نمی‌رسد که ایران همکاری را تمدید کند. اشاره دیروز آقای روحانی کنایه‌ای بود که کار را تا اینجا رسانده و از اینجا به بعد دست رئیس‌جمهور نیست واینکه دیگران اجازه نمی‌دهند برجام سرانجام بگیرد، در تاریخ باقی بماند که همه تلاشش را کرده اما برخی مانع از به نتیجه رسیدن آن شدند. اکنون که همه قوا یکدست شده، احتمالا تا مدتی تلاش می‌کنند با امکانات داخلی مشکلات را برطرف کنند. ولی به قول دکتر روحانی با دست خالی و نداشتن پول در صندوق کاری نمی‌توان انجام داد. دولت آقای رئیسی اگر بخواهد مشکلاتی که گریبانگیر کشور شده را حل کند، راهی جز مذاکره ندارد. درحقیقت بازگشت به برجام کافی نیست و همین‌طور غنی‌سازی ۲۰ درصد یا ماندن روی ۶۰ درصد و مدرن کردن سانتریفیوژها هیچ تفاوتی در اصل قضیه نمی‌کند. با توجه به روی کار آمدن دولت سیزدهم و یکسان‌سازی نهادهای قدرت، به‌رغم سختی اما اقدام نرم دیگری دور از انتظار نیست. چندی پیش عربستان سعودی اعلام کرد حاضر است ارتباطات با ایران را تقویت و احیا کند، مشروط بر بیرون رفتن ایران از کشورهای عربی که دقیقا همان خواست آمریکاست. بنابراین نزدیکی و رابطه ما با شیخ‌نشین‌های خلیج فارس و عربستان هم در گروی مذاکره است.