حسن هانی‌زاده – تحلیلگر مسائل بین‌الملل
کیوسک خبر – پیوستن ایران به سازمان شانگهای در جریان نشست اخیر سران کشورهای عضو این سازمان در دوشنبه پایتخت تاجیکستان یک پیروزی راهبردی و استراتژیک برای ایران تلقی می‌شود. سازمان شانگهای که عملا از سال ۱۹۹۶ و با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی مقدمات شکل‌گیری خود را آغاز کرد در سال ۲۰۰۱ میلادی به طور مشخص فعالیت خود را با شش عضو آغاز کرد که امروز این سازمان به یک سازمان مهم جهانی تبدیل شده. وجود بیش از نیمی از جمعیت جهان و یک سوم مساحت جغرافیای جهان در سازمان شانگهای نشان می‌دهد که این سازمان اقتصادی‌-امنیتی که با هدف ایجاد یک شاکله اقتصادی شرقی و احیای جاده ابریشم شکل گرفته، اکنون به عنوان یک سازمان پرتحرک و پایدار اقتصادی در سطح جهان پا به عرصه وجود گذاشته. جمهوری اسلامی ایران از سال ۲۰۰۵ درخواست عضویت دائمی خود را تسلیم دبیرخانه سازمان شانگهای کرد و پس از حدود ۱۵ سال در جریان نشست سران شانگهای در تاجیکستان عضویت ایران به صورت رسمی پذیرفته شد. دستاوردهای عضویت ایران در محور اقتصادی به گونه‌ای است که تحریم‌های اعمال شده از سوی آمریکا و غرب علیه ایران به تدریج کمرنگ خواهد شد زیرا ۱۴ کشور عضو رسمی و ناظر سازمان شانگهای می‌توانند خارج از سیستم تعاملات اقتصادی غرب با یکدیگر مراودات اقتصادی داشته باشند. براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته حجم تبادل تجاری سازمان شانگهای در پنج سال آینده به ۲۰ تریلیون دلار بالغ خواهد شد که این امر می‌تواند به پویایی اقتصاد کشورهای عضو سازمان شانگهای منجر شود. از سوی دیگر، ایران به عنوان تامین‌کننده انرژی منطقه و قرارداشتن در جاده ابریشم به عنوان محوری‌ترین عضو این سازمان تلقی می‌شود و در آینده از پویایی اقتصادی کشورهای شرق و غرب آسیا استفاده خواهد کرد. از سوی دیگر رویکرد سازمان شانگهای در ۱۰ سال آینده به این سمت و سو خواهد بود که به تدریج جهان شرق از سلطه دلار و یورو خارج خواهد شد و یک ارز جدیدی در محور کشورهای مسیر جاده ابریشم به وجود خواهد آمد. حضور رئیس‌جمهور ایران در نشست سران شانگهای در تاجیکستان نشان داد که تهران راهبرد جدیدی برای برون‌رفت از مشکلات اقتصادی و شکستن تحریم‌ها در دست اجرا دارد. به همین دلیل و با توجه به نقش‌آفرینی چهار کشور محوری عضو شانگهای یعنی چین، روسیه، هند و ایران، آمریکا اخیرا سیگنال‌هایی برای شکستن بخشی از تحریم‌های اعمال شده علیه ایران به تهران ارسال داشته. این امر نشان می‌دهد که جامعه جهانی به ویژه آمریکا و کشورهای اروپایی به این نتیجه رسیده‌اند که اجرایی کردن توافقنامه برجام و لغو بخشی از تحریم‌ها، می‌تواند مشوق‌های سازنده‌ای برای ادامه تعامل سازنده ایران با جامعه جهانی فراهم کند. لذا پیوستن ایران به صورت دائمی به سازمان شانگهای می‌تواند حجم مبادلات اقتصادی ایران و کشورهای عضو شانگهای را در سطح بسیار بالایی ارتقا بخشد واین یک موفقیت سیاسی و اقتصادی برای ایران تلقی می‌شود. از طرفی طبیعی است که ایران با پیش شرط‌هایی در آینده اف ای تی اف را خواهد پذیرفت، زیرا یکی از مسائل چالش‌برانگیز در سازمان شانگهای پذیرش موافقتنامه اف ای تی اف از سوی کشورهای عضو می‌باشد. لذا ایران با دقت و هوشمندی بالا در آینده به پروتکل اف ای تی اف خواهد پیوست اما این به مفهوم تسلیم شدن ایران در برابر خواسته‌های اف ای تی اف نخواهد بود.