علی بیگدلی – استاد دانشگاه
کیوسک خبر – چگونگی جزئیات رویارویی ایــران با ناوهای آمریکایــی در دریای عمان هنوز مشخص نیست که چگونه نفتکش آمریکایی در منطقه خلیج‌فارس این تخلیه را صورت داده درحالی که می‌توانست وسط اقیانوس هند این کار را انجام دهد و چرا در منطقه استحــفاظی سپاه دست به این کار زده است. آمریکا هم هیچ واکنشی درباره وقوع یا عدم وقوع این اتفاق نشان نداده و تا حدودی در حالت پیچیدگی وجود دارد و اظهارنظر قطعی نمی‌توان در این‌باره کرد. از طرفی همیشه در آستانه انجام مذاکرات چنین اتفاقاتی می‌افتد. الان هم به نظر می‌رسد جناح خاص با همین وضعیت نیم‌بند مذاکره هم خیلی موافق نیست و به نظر بیشتر یک اقدامی است تا بتواند ترازویی که کفه توافق برای ادامه برجام سنگینی می‌کند را تا حدودی سبک کند تا در آستانه مذاکرات جلوی انجام آن گرفته شود. از طرف دیگر نشان می‌دهد با اینکه الان نظام سیاسی ما یکدست شده ولی هنوز آن یکدستی لازم به وجود نیامده و شاید رئیس‌جمهور تمایل دارند که این مذاکرات صورت بگیرد، با توجه به مشکلات اقتصادی که در داخل داریم ولی جناح‌های قدرت و به‌خصوص نیروی‌های خاص ما خیلی علاقه‌مند به اینکه اختلاف‌مان با آمریکا در این زمینه حل شود، نیستند. شاید موجودیت و بقای خودشان را در ادامه خصومت با آمریکا می‌دانند. از این‌رو بیشتر وجود یک تعارض و تضاد بین منافع داخلی طرفداران و مخالفان مذاکره است که این موضوع را مطرح کردند برای اینکه هنوز آمریکایی‌ها تا الان واکنش و اظهارنظری در این‌باره نداشته‌اند. سناریویی که یک مقدار ضعیف به نظر می‌رسد که چرا آمریکایی‌ها در اقیانوس هند دست به این کار نزدند و توضیحات تلویزیون هم توضیحات کافی دربرنداشت و هنوز خیلی نتیجه دقیقی نیست و نمی‌شود اظهارنظر قطعی کرد. اخیرا گزارشات نه‌چندان قطعی از آمریکا وجود دارد که بایدن هم محبوبیت خود را از دست داده و آقای امیرعبداللهیان از اینکه احتیاجی نیست این مذاکرات صورت بگیرد و بایدن می‌تواند با یک فرمان اجرایی تمام تحریم‌ها را بردارد، سخن گفته درحالی که اینچنین نیست و نه‌تنها در اختیار این رئیس‌جمهور بلکه در اختیار هیچ رئیس‌جمهور دیگری هم نیست. برجام در همان روز که به توافق رسید و مجلس ظرف مدت کوتاهی آن را تصویب کرد، فریاد ‌زدیم که این موافقتنامه را به تصویب کنگره آمریکا برسانید اما آنقدر در هول و ولا بودند و به‌عنوان یک امتیاز می‌خواستند از آن استفاده کنند که به تصویب نرسید و بعد هم ترامپ آن را لغو کرد. الان هم باید با این نیت جلو بروند که ما مذاکرات را انجام می‌دهیم و وقتی به نقطه توافق رسیدیم، این توافق باید به امضای کنگره برسد و به‌عنوان یک سند قطعی و قانونی مطرح شود تا رئیس‌جمهور بعدی آن را لغو نکند. این یک طرف قضیه است و طرف دیگر اینکه ما هم تعهد دهیم که به قول‌های در متن برجام عمل کنیم و سطح غنی‌سازی را کاهش دهیم و تعهداتمان را نسبت به آژانس بین‌االملی اتمی انجام دهیم. بلاتکلیفی هر روز دارد باعث کاهش میزان نفوذ در سطح منطقه‌ای و جهانی می‌شود. بنابراین آنچه اهمیت دارد اینکه ما هنوز به یکدستی کامل در نظام سیاسی‌مان نرسیدیم یعنی به‌رغم اینکه ظاهرا سران سه قوه با یک مشی دارند حرکت می‌کنند ولی با این حادثه نشان داده می‌شود که هنوز تمام قوای سیاسی و نظامی ما به یک تصمیم‌گیری واحدی نرسیدند و نتوانسته‌اند یک دیپلماسی مشخصی را تعیین کنند. بنابراین اگر ایران خودش را به هر دلیلی نتواند برای مذاکرات آماده کند، باید ببینیم که بیرون و بدون مذاکرات چه حوادثی ممکن است اتفاق بیفتد. یعنی هر روز ما شاهد یک نوع ائتلاف سیاسی هم در منطقه و هم در سطح بین‌الملل هستیم. از طرفی فشارهای اقتصادی در داخل مردم را به مرحله کلافگی رسانده که ممکن است زمینه‌های نارضایتی‌های را به‌وجود بیاورد. شرایط هم در داخل پیچیده شده و هم مخالفان ما در منطقه و سطح جهان دچار یک نوع بی انگیزگی نسبت به مسأله ایران شده‌اند، بنابراین دارند تصمیمات حادی می‌گیرند. همان‌طور که طی روزهای آینده قرار است در منطقه مانور هوایی- دریایی اسرائیل با حضور عربستان، امارات و مصر اتفاق بیفتد که قرار بود قبلا ترکیه هم عضو این جبهه شود ولی به دلیل اختلافاتی که با آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها دارد، هنوز نتوانسته عضویت این جبهه را برعهده بگیرد. اینچنین حوادثی نشان می‌دهد که یک ائتلاف گسترده منطقه‌ای دارد، شکل می‌گیرد. اسرائیل در حال نصب کردن گنبد آهنین در بحرین و همین‌طور در امارات متحده است. به هر صورت، شرایط مطلوب نیست و آن گروه و جناحی سیاسی که دارند جلوی مذاکرات را می‌گیرند، معلوم نیست که چه فکری می‌کنند که بالاخره این مسیر به کجا ختم خواهد شد؟ ضمن اینکه مسائل و سوالات دیگری هم مطرح است.