بررسی آماری عرضه و معامله سیمان در بورس کالا نشان می دهد از زمان عرضه مستمر این محصول در بورس و به دنبال آن، راه اندازی معاملات گواهی سپرده سیمان برای مشتریان خرد، این صنعت علاوه بر رهایی از قیمت گذاری دستوری با کشف قیمت‌های واقعی، کاهش التهاب ها و تامین نیاز مطلوب مصرف کنندگان مواجه شده است؛ البته امسال دو موج قطعی برق و گاز واحدهای تولیدی را پشت سر گذاشتیم که در زمان قطعی برق به دلیل عدم عرضه کل سیمان در بورس با جهش قیمتی مواجه شدیم اما در زمان قطعی گاز با توجه به عرضه هفتگی سیمان در بورس کالا، چالش قیمتی به وجود نیامد. روند قیمت سیمان تیپ ۲ به عنوان اصلی ترین محصول بازار به وضوح نشان می دهد که از زمان ابلاغیه وزارت صمت مبنی بر عرضه کل سیمان کشور در بورس کالا (شهریور امسال) قیمت این محصول با عرضه های مستمر در بورس کالا کاهش یافته و مصرف کنندگان بزرگ و کوچک سراسر کشور توانسته اند از این مسیر تامین نیاز کنند.

 به گزارش کیوسک خبر به نقل از «کالاخبر»، معاملات سیمان از ۹ خرداد امسال وارد بازار فیزیکی در بورس کالا شد. از ابتدای خرداد تا پایان بهمن امسال حدود ۳۰ میلیون تن انواع سیمان به ارزش ۱۴.۲ همت به فروش رفته است. عرضه برای انواع سیمان در بازه زمانی مزبور ۳۷.۵ میلیون تن و تقاضای آن ۳۹.۹ میلیون تن بود. معاملات سیمان تیپ ۲ (فله‌ای و کیسه‌ای) بیش از ۲۳.۹ میلیون تن محصول به ارزش ۱۱.۱ همت بود که سهم آن در کل معاملات سیمان در بازار فیزیکی بورس کالا از نظر حجم ۸۰ درصد و از نظر ارزش ۷۸ درصد بود.
همچنین پس از عرضه سیمان در بورس کالا و ابلاغیه وزارت صمت مبنی بر ممنوعیت خرید و فروش سیمان خارج از بورس کالا (نهم شهریور امسال) معاملات اوراق گواهی سپرده سیمان هم از ۹ آبان امسال آغاز به کار کرد. معاملات اوراق گواهی سپرده سیمان از ابتدا تا پایان بهمن امسال ۹۲.۷ میلیون اوراق به ارزش ۴۹.۶ میلیارد تومان بوده است.

آمارها چه می گویند؟

بررسی‌های آماری از روند قیمت‌ها نشان می دهد سیاست گذار به عمده اهداف خود رسیده و عرضه سیمان در بورس کالا توانسته، هم از التهابات بازار سیمان بکاهد و هم قیمت‌ها واقعی شده‌اند.

قیمت سیمان در فروردین و اردیبهشت امسال (قبل از ورود به بورس کالا) به طور متوسط ۴۲۸ تومان به ازای هر کیلو بود و قبل از ورود این محصول به بورس کالا، انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان در طول سال به تناسب هزینه و بهای تمام شده محصول، کالا و خدمات تولید شده بنگاه‌ها اقدام به اصلاح نرخ می‌کرد که البته در قالب سیاست‌گذاری دستوری به بنگاه‌ها ابلاغ می‌شود.

با عرضه سیمان در بورس کالا، در گام نخست، بساط بخشنامه‌ها، ابلاغ قیمت‌ها و دستوری کردن نرخ‌ها برچیده شد. در گام دوم، نرخ‌ها خود را در مکانیزم عرضه و تقاضا کشف کردند به طوریکه قیمت سیمان پس از ورود به بورس کالا در خرداد با ۱۰ تومان کاهش به ۴۱۸ تومان (معادل ۲ درصد) رسید. البته همزمان با ناپایداری شبکه برق، تولید بنگاه‌ها با وقفه روبه رو شد و همین عرضه محصول را در فصل تقاضا با چالش مواجه کرد. تداوم محدودیت‌ها قیمت‌ها را با شیب تُندی مواجه و قیمت هر کیلو سیمان را در ماه‌های تیر به ۴۵۲ تومان (افزایش ۳۴ تومانی، معادل ۸ درصد) و در مرداد به ۵۱۵ تومان (افزایش ۶۳ تومانی، معادل ۱۴ درصد) در شرایط اوج گرما و ناپایداری شبکه برق متاثر از افزایش بی رویه مصرف خانگی و ماینرها رساند. در این زمان بود که دلالان پر شمار بازار سیمان به دلیل عدم شفافیت مطلوب در این بازار، هر روز قیمت را بالا بردند به طوریکه در برخی مناطق کشور هر پاکت سیمان تیپ ۲ در بازار از ۱۰۰ هزار تومان هم فراتر رفت. 

اما با کاهش گرمای هوا و به دنبال آن کاهش مصرف برق، شبکه برق به تدریج به وضعیت پایدار رسید و همین موضوع با متعادل کردن وضعیت عرضه و تقاضا در بازار، قیمت سیمان را دوباره در ماه‌های شهریور و مهر در مسیر کاهشی قرار داد؛ در این زمان ابلاغیه وزارت صمت مبنی بر ممنوعیت مبادلات سیمان خارج از بورس کالا باعث شد به یکباره عرضه های سیمان در بورس کالا افزایش یابد و همین امر کافی بود تا پایداری و ثبات همراه با روند نزولی قیمت ها به بازار سیمان کشور برگردد. براساس آمار، قیمت هر کیلو سیمان در شهریور به ۴۵۷ تومان (کاهش ۵۸ تومانی معادل ۱۱ درصد) و در مهر به ۴۲۰ تومان (کاهش ۳۷ تومانی معادل ۸ درصد) رسید. 

البته با ورود موج سرما و محدودیت‌های جدید واحدهای تولیدی این بار در تامین گاز، مسئله تولید بنگاه‌ها دوباره با چالش روبه رو شد اما موضوع حائز اهمیت اینجاست که به دلیل ادامه عرضه های مستمر هفتگی سیمان در بورس کالا، بازار با چالش جدی مواجه نشد.

براین اساس قیمت سیمان در دو ماه متوالی آبان به ۴۲۵ تومان (افزایش ۵ تومانی، معادل  ۱.۲ درصد) و در آذر به ۴۴۲ تومان (افزایش ۱۷ تومانی، معادل ۴ درصد) رسید. با این وصف به دلیل شرایط نسبتا متعادل عرضه و تقاضا، قیمت‌ها چندان دستخوش تغییر قرار نگرفت.

کاهش سطح تقاضا در شرایط عرضه مستمر بنگاه‌ها، دوباره قیمت‌ سیمان را در مسیر نزولی قرار داد و هر کیلو سیمان از ۴۴۲ تومان با شیب تندی به ۳۹۷ تومان (کاهش ۴۵ تومان، معادل ۱۰ درصد) برگشت. البته قیمت‌ سیمان در شرایط متعادلی دوباره به ۴۱۱ تومان (افزایش ۱۴ تومانی، معادل ۳.۵ درصد) برگشت.بررسی قیمت‌ سیمان در ۱۱ ماه امسال (براساس نمودار زیر) نشان می‌دهد بازار، دو اوج قیمت داشته که هر دو اوج قیمت ناشی از متغییرهای برون‌زا مربوط به شبکه ناپایداری برق و محدودیت‌های دسترسی به گاز بوده است. با این تفاسیر تخلیه حباب‌ها در شرایط متعادل عرضه و تقاضا نشان می‌دهد مکانیزم عرضه و تقاضا در بستر بورس کالا هم قیمت‌ها را واقعی کرده و هم شرایط باثباتی را در بازار ایجاد کرده است. 

تجربه موفق ثبات بازار سیمان در بستر بورس کالا و خارج از دایره سیاست‌های دستوری و ابلاغی نشان می‌دهد سیاست‌گذار اگر اجازه دهد قیمت‌ها براساس مکانیزم عرضه و تقاضا کشف شود، قیمت‌ها واقعی می‌شود و بنگاه‌ می‌تواند با بررسی شاخص قیمت، هزینه‌ها، درآمد و سود خود را متعادل کند. دولت‌ها هم  براساس رفتار واقعی بازار، سیگنال صحیحی برای سیاست‌گذاری و ترسیم نقشه راه دریافت می‌کنند.

در پایان اینکه طی روزهای گذشته همان افرادی که در زمان اوج مصرف برق و کمبود سیمان در بازار، چالش های کاهش تولید را به بورس کالا نسبت می دادند که البته با اعتماد ویژه سیاست گذار به سازوکار بازار، اهداف این افراد مبنی بر بازگشت دوباره قیمت های دستوری و منفعت شخصی آن ها محقق نشد، اما آن ها بار دیگر دست بکار شده اند تا شاید بتوانند بخشی از سودهای شیرین سال های گذشته خود ناشی از تحویل محصول ارزان قیمت و دستوری از کارخانه ها و فروش محصول با نرخ های گزاف به مردم را تکرار کنند که تجربه ماه های گذشته سیمان آنقدر برای تولیدکننده و مصرف کننده مطلوب بوده که آن ها راه به جایی نخواهند برد.