داریوش قنبری – استاد دانشگاه
کیوسک خبر – رفتار روس‌ها در ارتباط با برجام تا حدودی بی‌سابقه نیست و بازخوانی صحبت‌های دکتر ظریف که به قصد عدم انتشار بیان شده بود، حاکی از آن است که وقتی برجام داشت به نتیجه می‌رسید، روس‌ها کارشکنی می‌کردند. البته برخی تحلیل‌ها در گذشته نیز در همین راستا که روس‌ها نمی‌خواهند روابط ایران با جهان غرب یک روابط عادی باشد، بوده است و یکی از عوامل حساسیت روس‌ها نسبت به عادی سازی روابط ایران با کشورهای غربی به رقابت آنها در حوزه انرژی با ایران و نگاهی مبتنی بر رقابت نسبت به ایران برمی‌گردد. با توجه به ذخایر گاز ایران، روسیه یک رقیب جدی محسوب می‌شود. منابع گازی ایران حدودا به اندازه روسیه است و عادی شدن روابط ایران با کشورهای غربی به‌خصوص با کشورهای اروپایی می تواند یک مسیر جایگزین صادرات گاز به روسیه را باز کند و نقش روسیه را در حوزه انرژی به حاشیه می‌برد. این موضوع باعث شده که روس‌ها در ارتباط با عادی شدن روابط ایران با کشورهای غربی حساسیت خاصی را داشته باشند و در مجموع در حوزه تحریم‌ها هم قطعا روس‌ها در چند سال گذشته از تحریم ایران فرصت‌های خیلی خوبی برای خود ایجاد کرده بودند و منافع بسیار زیادی از ناحیه تحریم ایران بردند. الان وضعیت خاصی به نفع ایران ایجاد شده گرچه از بحرانی که ایجاد شده، خوشحال نیستیم و افراد بی‌گناهی در اوکراین بی‌خانمان شدند و جان خود را از دست دادند اما ایران از تحریم گسترده‌ای که کشورهای غربی علیه روسیه تدارک دیدند، می‌تواند بهترین استفاده را ببرد و فرصت‌هایی که طی سال‌های گذشته از دست رفته را به نوعی بازسازی کند و از این شرایط جدید به نفع منافع ملی خودش بهره‌مند شود. در مجموع شرایط جدید تا حدود زیادی قدرت چانه‌زنی ایران را تقویت کرده و افزایش داده است. شرایط طوری نیست که کشورهای غربی بتوانند همزمان کشورهای نفت‌خیز را به سمت تحریم ببرند. تحریم روسیه کشورهای غربی را مجبور می‌کند که به سمت منابع نفتی ایران و ونزوئلا حرکت کنند و طی روزهای گذشته شایعاتی مبنی بر اینکه هیاتی از آمریکا به ونزئولا سفر کرده‌، منتشر شد. ایران و ونزئولا می‌توانند جای خالی نفت و انرژی روسیه را پر کنند. الان فرصت خیلی خوبی ایجاد شده و با توجه به افزایش بهای نفت با توجه به بحرانی که پدید آمده ایران می‌تواند بهترین استفاده را ببرد و در راستای بازسازی ذخایر ارزی خود که به خاطر تحریم ها دچار مشکل شده بود، اقدام کند و در راستای بازسازی اقتصاد کشور قدم بردارد. ایران قطعا منافع ملی خودش را معطل منافع ملی روسیه نخواهد کرد همانطور که روسیه در سال‌های گذشته منافع ملی خودش را فدای منافع ملی ایران نکرد و در شرایطی که ما تحریم بودیم، روسیه استفاده خودش را برد. منافع ملی کشورها بر اساس اقتضائاتی که دارد، پیش می‌رود. کارشکنی روس‌ها طبیعی است اما در موقعیتی نیست که در وضعیت کنونی مانع جدی بر سر راه احیای برجام بوجود آورد. همانطور که خروج یکجانبه آمریکا برجام را کاملا از ید انتفاع ساقط کرد بازگشت آمریکا به تنهایی برجام را احیا خواهد کرد و نقش روسیه را خیلی پررنگ نمی‌بینم و زیاد نباید این نقش را پراهمیت تلقی کرد که به تنهایی بتواند در مسیر احیای برجام سنگ‌اندازی کند. همان‌طور که خروج یکجانبه آمریکا از برجام، برجام را بی‌معنا کرد، ورود آمریکا به برجام به تنهایی می‌تواند معادلات را تغییر دهد.