مهدی اسماعیلی بیدهندی- استاد دانشگاه تهران

کیوسک خبر ـ درخصوص اقدام طالبان در فرستادن حق‌آبه ایران از رود هیرمند به شوره‌زرهای افغانستان،اقدامی که طالبان انجام داد، این یقین را به وجود آورد که عدم پرداخت حق‌آبه ایران از رود هیرمند ارتباطی با نوع نگرش دولت‌های مختلف افغانستان ندارد، بلکه یک سیاست کلی است که در این کشور جا افتاده و دولت‌های مختلف افغانستان بر این تصمیم مصمم هستند.عملکرد طالبان ثابت کرد که نه فقط کشور افغانستان بلکه دولت‌های خارجی دیگر و جریان‌های سیاسی مختلفی در این سیاست‌گذاری دخیل هستند و ممکن است آمریکا, رژیم صهیونیستی و حتی ترکیه و پاکستان نیز در پشت پرده این تصمیم باشند؛ کشورهایی که منافع آن‌ها در ضدیت با کشور ماست سعی دارند تا از این موضوع سوء‌استفاده کنند و دولت افغانستان را برای تحت فشار گذاشتن کشور ما پیش قدم کرده‌اند.معاهده دلتا که در دهه ۵۰ بین ایران و افغانستان منعقد شد، یک معاهده بین‌المللی و قانونی است که ضمانت اجرایی دارد، بنابراین نیازی به توافق جدید در این زمینه نداریم. بر اساس این توافق، افغانستان باید سالانه ۸۲۰ میلیون متر‌مکعب از حق‌آبه هیرمند را به ایران بدهد که در سال‌های اخیر این اتفاق نیفتاده است. برای گرفتن حق‌آبه باید از راه دیپلماسی وارد شویم و از تمام ظرفیت‌های حقوقی از جمله سازمان ملل متحد و سایر جوامع ذی‌صلاح بین‌المللی که هم افغانستان و هم کشور ما عضو آن هستند، استفاده کنیم. باید یک مستندسازی علمی و جامع از تالاب هامون و حق‌آبه آن که در این سال‌ها رها نشده و همچنین از منابع آبی که افغانستان در اختیار دارد، داشته باشیم تا با استناد به این مستندات، دلایل محکمه‌پسندی را در جوامع حقوقی ارائه کنیم.اگر افغانستان حاضر به پرداخت حق‌آبه ما نشود، ممکن است که این موضوع توسط کشورهای دیگر نیز تکرار شود و سایر کشورها نیز این جسارت را پیدا کنند که حقوق ایران را پایمال کنند و مطمئن باشند که ایران از نظر حقوقی اقدامی را علیه آن‌ها انجام نمی‌دهد! بنابراین باید هرچه زودتر برای گرفتن حق خود از طرف‌های افغانستانی اقدام کنیم. اگر در گرفتن حق‌آبه خود از افغانستان اقدام نکنیم، موجی از ناامیدی در داخل کشور در رابطه با عدم توانایی حاکمیت در احقاق حقوق مردم و دفاع از حقانیت ملی ایجاد می‌شود.یکی از مهم‌ترین تبعات خشکی تالاب هامون تبدیل شدن آن به کانون ریزگرد و درگیر شدن مردم سیستان و بلوچستان با این ریزگردهاست که این ریزگردها علاوه بر مشکلات معیشتی و اقتصادی، سلامت مردم را هم تحت تأثیر قرار خواهد داد همچنین خشکی تالاب و تأثیر آن بر معاش مردم، تبعات سیاسی را نیز به دنبال خواهد داشت. خشکی تالاب اکوسیستم تالاب را تحت تأثیر قرار داده و به نوعی ریشه حیات را در منطقه می‌خشکاند.