حسن بهشتی‌پور؛ تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل
در تحلیل صحبت‌های علی باقری مذاکره‌کننده ارشد کشورمان در مذاکرات احیای برجام که گفته بود حاضر است در چارچوب قرارداد قبلی به توافق برسد، باید گفت که اشاره آقای باقری به متن توافق آقای بوررل است که گفته بود این متن خوبی برای توافق است اما آمریکایی‌ها با آن مخالفت کردند. بنابراین من فکر نمی‌کنم منظور آقای باقری برگشت به زمان خیلی گذشته باشد. در آخرین مذاکراتی که بعد از مذاکره دوحه قطر انجام شد، موردی بود که آقای بوررل رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد خواسته‌های ایران منطقی بوده و مخالفتی با آن ندارد اما بعد از صحبت با آمریکایی‌ها که طرف آمریکایی مخالفت کرد اروپایی‌ها در پیامد مخالفت آمریکا به مخالفت خودشان ادامه دادند. بنابراین مشکل ما بحث بر سر حل کردن پرسش‌های سیاسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود. آمریکایی‌ها که پذیرفته بودند این مسئله را به شکل سیاسی حل کنند اما حالا این موضوع بار دیگر به آژانس بازگشته است. حالا قرار است آقای گروسی به تهران بیاید. اگر مسئله ما با آژانس حل شود یک گره اصلی که دو طرف بر سر آن به توافق نرسیدند باز خواهد شد. اما این به معنای آن نیست که همه چیز حل خواهد شد. حالا باید دید در سفر آقای گروسی دستاورد جدیدی به دست می‌آید یا خیر زیرا اگر ایران بتواند پاسخ سوالات آژانس را بدهد و آژانس آن پاسخ‌ها را قانع‌کننده تشخیص دهد، گره اصلی کار باز خواهد شد. ایران یک بار در خرداد ماه پاسخ سوالات را داده بود اما آژانس قانع نشد حالا باید منتظر نتیجه این سفر بود. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش اخیر خود به اقدامات اخیر ایران در فردو اشاره کرده این مسئله می‌تواند در بحث دور جدید مذاکرات تاثیرگذار باشد، البته ما در این موضوع با دو روایت مواجه هستیم. یک روایت مربوط به آژانس است که مبتنی بر گزارش‌های بازرس است و می‌گوید ایران در آرایش جدید سانتریفیوژهای خود را به ۶۰ درصد غنی سازی رسانده اما به اطلاع آژانس نرسانده است که در اصل طبق قانون‌ سازمان هسته‌ای ایران موظف است اطلاعات مربوط به فعالیت‌های خود را به اطلاع سازمان برساند و در جریان آژانس بگذارد. روایت دوم مربوط به ایران است که می‌گوید با سوتفاهم بازرس رو به رو شدیم. یعنی بازرس درست تشخیص نداد اما بعد از ارائه توضیحات، بازرس قانع شد اما گزارش ارسالی بر اساس دیدگاه قبلی بوده است. بنابراین می‌توانیم نتیجه بگیریم برداشت ایران این بوده که بازرس قانع شده اما او قانع نشده و تشخیص سابق خود را به آژانس اطلاع داده است. حالا آژانس بیانیه خود را مبتنی بر نظر ناظر صادر کرده نه آن چیزی که ایران می‌گوید. بنابراین این موضوع جزو مسائلی شده که آمریکا، آلمان، انگلیس و فرانسه فرصت‌طلبانه بیانیه جدید علیه ایران صادر کرده و ایران را ناقض برجام معرفی کنند و باعث زمینه‌سازی فعال شدن مکانیزم ماشه توسط اتحادیه اروپا شوند که البته این موضوع به نفع اروپا نیست که اگر بود تا به حال چند بار این کار را انجام می‌داد. به هرحال این موارد جزو پرونده‌سازی‌هایی است که می‌توانیم بگوییم به ضرر ایران است و ایران باید از این سوتفاهمات جلوگیری کند. در نهایت امیدواریم با سفر گروسی به تهران، توضیحاتی که برای بازرس آژانس داده شد، برای آقای گروسی هم داده شود تا این شبهات رفع شود. هر دو طرف نیاز دارند تا مذاکره کنند اما طرف مقابل منتظر نتایج وقایع در داخل ایران بود تا متناسب با آن نتیجه بگیرد اما بعد از آنکه دیدند به حداقل نتیجه‌ای که می‌خواستند برسند، نرسیدند کم‌کم آماده مذاکره مجدد با ایران می‌شوند. مسئله مهم این است که آژانس به عنوان یک مانع جدی بر سر توافق حضور دارد و اگر این موضوع حل نشود، بعید است مذاکرات شروع شود بنابراین باید منتظر نتیجه سفر آقای گروسی به تهران که تا ۱۰ اسفند قرار است قبل از جلسه شورای حکم انجام شود، بمانیم. البته بعید است که در یک سفر مسائل ما حل شود اما این سفر می‌تواند راهگشای یک توافق باشد. مانند توافق آقای لاریجانی و البرادعی که در خرداد سال ۸۶ آغاز و در اسفند ۸۶ به نتیجه رسید. به نظر می‌رسد حداقل دستاورد سفر آقای گروسی به تهران می‌تواند این باشد که در نقشه راه و نحوه پاسخ به آن سوالات به توافق برسند. این مسئله می‌تواند گشایش خوبی باشد. زیرا طرف مقابل اصرار دارد تا این مسئله در چارچوب آژانس حل شود در نهایت به نظر می‌رسد که ما باید با آقای گروسی به نقشه راه جدیدی در پاسخ به سه سوال آژانس برسیم.