آلبرت بغزیان؛ اقتصاددان
کیوسک خبر ـ آقای رئیس جمهور در نشست مشترک شورای برنامه‌ریزی، توسعه و فعالان اقتصادی استان خوزستان مطرح کردند که «در دولت دبیرخانه‌ای فعال شده که روابط ارزی ایران با دنیا را تغییر می‌دهد. این دبیرخانه بند ناف قدرت دلار را می‌بُرد تا هم ارزش پول ملی را بیشتر کند و هم باعث می‌شود فعالیت‌های بیشتری در منطقه داشته باشیم». اما این صحبت‌ها تا چه میزان عملی و منطبق با اصول اقتصاد جهانی است؟ آیا دلارزدایی از اقتصاد به خصوص در فضای دلارزده اقتصاد ایران امکانپذیر است؟ در ابتدا باید ببینیم آقای رئیسی چه هدفی را در مسئله کمرنگ کردن دلار در مناسبات اقتصادی در دستور کار قرار دارد. بر فرض من رئیس جمهور هستم. برداشتم این است، به دلیل نوسانات نرخ ارز که در این موضوع دلار شاخص است، کشور دچار تلاطم شده و قیمت‌ها به هم می‌خورد. با وجود اینکه ۹۰ درصد ارزِ مورد نیازمان در بانک مرکزی تأمین می‌شود، ۱۰ درصد باقیمانده تاأثیرگذاری خودش را دارد؛ بنابراین برای رهایی از تلاطم، لازم است ارتباط دلار از داد و ستد‌های مالی قطع شود. مطالب بالا نگاه رئیس جمهوری است. حالا می‌رویم سراغ کارشناسان تا ببینیم، آن‌ها چه مسیری را برای ترمیم اقتصادی کارآمد می‌دانند. آن‌ها می‌گویند، نرخ ارز به این دلیل به طور بی رویه‌ و با بی نظمی افزایش می‌یابد که درآمد ارزی کشور به فروش نفت و فرآورده وابستگی ۱۰۰ درصدی دارد. پس زمانی که با کمبود درآمد ارزی روبرو می‌شویم، تلاطم ارزی به وجود می‌آید که این تلاطم به کالا‌های وارداتی و تامین قطعات و … آسیب می‌رساند و در نتیجه تورم و البته گرانی خودنمایی می‌کند. شرح این شرایط ما را به این نتیجه ملموس می‌رساند که اساساً گره‌های اقتصادی دلیلی جز تحریم‌های بین المللی ندارند. در واقع اصرار به برخی سیاست‌ها موجب تقابلی جدی بین ایران با دنیا شده و فعالیت در تجارت جهانی را برای ما بسیار کمرنگ و سخت کرده است. پس به جای تلاش برای حذف دلار باید راهکار‌های لازم را برای تعامل با نظام بین‌الملل بشناسیم تا از این طریق تحریم‌ها هم برچیده شوند. اگر هم نتوانیم دلار را مدیریت کنیم، باید جایگزین مناسبی برای اقتصادِ بدون دلار داشته باشیم. در قدم اول باید همه سعی‌مان رونق تولید در داخل باشد تا از این طریق به ارز و فروش نفت وابسته نباشیم. معلوم است که در شرایط تحریمی پرداختن به تولید امری محال است تا گزینه «جایگزینی ارز» پیش روی ما قرار بگیرد. به طور مثال روبل یا یوآن را جایگزین دلار کنیم تا بتوانیم تهدید‌های غرب را خنثی کنیم. در این صورت می‌توانیم در اِزای فروش نفت، تهاتر کنیم تا غیبت در بازار جهانی نفت جبران شود که این راه حلی مناسب است. البته درباره اینکه با روبل و یوآن بتوانیم با کشور‌های دیگر خرید و فروش کنیم، هیچ تضمینی وجود ندارد، چون این دو پول در اروپا شناخته شده نیست و معاملات با یورو یا دلار انجام می‌شود. تا زمانی که نظام تصمیم گیری در سطح کلان به این تشخیص نرسد که تعامل با دنیا اوجب واجبات است، هر کار و برنامه‌ای هم که در نظر بگیریم، هیچگونه تاًثیرگذاری‌ای در خروج اقتصاد ورشکسته ایران از بحران خود خواسته نخواهد داشت؛ با این توضیح که مشاهدات نشان می‌دهد، احتمال تغییر رویه تصمیم گیرانی که در سطح کلان تصمیم گیری می‌کنند، نزدیک به صفر است.