‌سیاوش غیبی‌پور؛ کارشناس اقتصادی
کیوسک خبر ـ دو نوع فرار مالیاتی وجود دارد، اول، فرار مالیاتی آکادمی است که نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی است، نوع دیگرِ فرار مالیاتی، مربوط به کارکردها است، در این فرار مالیاتی گفته می‌شود که مثلاً ما فلان تعداد شرکت داریم، اما‌ مالیاتی که جمع‌آوری می شود، نسبت به این تعداد، کم است. گاهی اوقات می بینیم که شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی فلان مقدار فروش داشته‌اند، اما دولت نتوانسته است مالیات متناسبی را نسبت به این فروش وصول کند، این مورد هم در چارچوب فرار مالیاتی کارکردی قرار می‌گیرد. از سال ۱۴۰۱ دو سامانه راه اندازی شد، اول سامانه‌ فروشگاهی است که به مشاغل مربوط می شود، دوم‌، سامانه‌ مودیان است که مربوط به شرکت‌هاست، اگر این سامانه ها به یکدیگر مرتبط شوند، می‌توانیم به صورت هوشمند جلوی فرار مالیاتی را بگیریم. حتی اگر در یک فرصت ۳ ساله هم بتوانیم سامانه‌های مالیاتی را به یکدیگر مرتبط کنیم، دیگر شاهد چک بدون آدرس، فاکتور خارج از سیستم و موارد اینچنینی نخواهیم بود و بسیاری از اختلاف دعاوی هم کم می‌شود. مهم ترین چالشی که در زمینه‌ اصلاح نظام مالیاتی کشور داریم، این است که دو سامانه مورد بحث یعنی سامانه مودیان و فروشگاهی با یکدیگر مرتبط و هماهنگ شوند، در این صورت، خریدار و فروشنده‌ کالاها و گردش حساب‌ها به صورت دقیق مشخص می‌شود، به این ترتیب، موضوع تراکنش‌ها هم حل و فصل می شود و به سمت عادلانه سازی دریافت مالیات حرکت می‌کنیم. مالیات درون‌زاست و هر چقدر بتوانیم کسری بودجه را از طریق مالیات جبران کنیم به این معناست که تورم نخواهیم داشت، بنابراین، هوشمند سازی و عادلانه کردن روند مالیات‌گیری در کشور تأثیر بسزایی در افزایش درآمدهای پایدار دولت و کاهش تورم در کشور خواهد داشت و به تأمین منابع پایدار درآمدی برای دولت می انجامد. همچنین تمرکز سازمان امور مالیاتی بر مشاغل خاص با بیشترین فرار مالیاتی باید به صورت ویژه در سال جاری مورد توجه قرار گیرد چالش‌های وقوع فرار مالیاتی در این بخش را به صورت کامل پوشش دهند؛ اینکه کارمند و کارگر مالیات دهد ولی برخی مشاغل خاصِ پردرآمد فرار مالیاتی دارند، پذیرفته نیست. ما متوجه ضرورت هوشمند و عادلانه سازی نظام مالیاتی کشور شده‌ایم و راهکارهایی در این راستا در پیش گرفته ایم، امید است با رفع چالش های موجود شاهد مالیات‌گیری عادلانه در کشور باشیم. با مرتبط ساختن سامانه‌های مالیاتی به یکدیگر و انجام امور به صورت آنلاین و سامانه‌ای می توانیم بستری برای مالیات گیری عادلانه از همه مشاغل از جمله مشاغل خاص و پردرآمد ایجاد کنیم و فرار مالیاتی را به حداقل برسانیم، به طور مثال، در حال حاضر در زمینه‌ املاک مالیات‌های گوناگونی تعریف کرده‌ایم، اما این بخش مالیاتی متناسب با درآمدش پرداخت نمی‌کند، این طور ناعدالتی‌ها باید در نظام نوین مالیاتی کشور رفع شود. یکی از مهم‌ترین موضوعات مرتبط با بحث تورم از محل کسری بودجه نشات می‌گیرد، کسری بودجه نیز عمدتا به دلیل عدم وجود درآمدهای پایدار نظیر درآمدهای مالیاتی بروز می کند، به این ترتیب، مسئله اصلی در زمینه مهار تورم و اثرات آن بر زندگی مردم به مسئله اصلاح نظام مالیاتی باز می‌گردد. از طرف دیگر اخذ مالیات بیشتر ممکن است به مردم فشار وارد کند، بنابراین باید اصلاح نظام مالیاتی با رویکرد کاهش فراریان مالیاتی باشد، به طوری که مالیات‌ستانی هوشمند و عادلانه از طریق سامانه مودیان مالیاتی و اخذ مالیات واقعی مشاغل خاص که عمده فرار مالیاتی را دارند، در دستور کار قرار بگیرد. در دهه اخیر سهم مالیات بر درآمد مشاغل از کل درآمدهای مالیاتی کشور ۴ درصد بوده است، در حالی که مشاغل سهم ۲۰ درصدی از تولید ناخالص داخلی کشور دارند، همچنین مجموع مالیات دریافتی از مشاغل نصف مالیات دریافتی از حقوق کارکنان بخش عمومی و خصوصی است. بر اساس بررسی‌های سازمان امور مالیاتی، بخش اعظم شکاف مالیاتی کشور (مجموع فرار و اجتناب مالیاتی) در بخش مالیات مشاغل است، بنابراین، لازم است با استفاده از سامانه های هوشمند به عادلانه سازی روند مالیات گیری در کشور اقدام کنیم.