کیوان جعفری طهرانی،‌تحلیلگر ارشد حوزه معدن

شاید اصلی­ترین چالش کنونی را بتوان تامین انرژی مورد نیاز برای تولید فولاد دانست. در سه تابستان و دو زمستان اخیر، کشور با کمبود برق و گاز مواجه بوده و اولین جایی که در پروسه صرفه­جویی وارد شد؛ صنایع انرژی­بر بودند که فولاد هم در زمره آنها قرار گرفته است. البته به دلیل عدم برنامه ­ریزی و سرمایه­گذاری­های نکرده­ای که ظرف سنوات گذشته دیده شده است، سال به سال این کمبود و بحران با توجه به افزایش مصرف ناشی از افزایش جمعیت بیشتر خواهد شد و به طور قطع، این کمبود و بحران، هر ساله بیشتر نمایان خواهد شد و اگر یک فکر اساسی برای حل این بحران نکنیم، حتی متاسفانه باید گفت جایگاهی که به عنوان دهمین تولیدکننده فولاد جهان داریم را هم، از دست خواهیم داد و این یکی از معضلات اساسی است که باید برای آن چاره ­اندیشی شود. یعنی سیاستگذار به وظایف اصلی خود عمل کند و زیرساخت­های لازم را برای تولید فراهم کند. نکته حائز اهمیت آن است که صنعت فولاد ایران، اول به گاز و بعد به برق کاملا وابسته است؛ ضمن اینکه باید به این نکته هم تاکید کرد که برای تامین نیاز و وابستگی کار شاخصی در سنوات گذشته انجام نشده است؛ به این معنا که توسعه میادین گازی به عنوان یکی از مسائلی که نیاز به سرمایه­ گذاری بسیار بالایی دارد؛ نادیده گرفته شده و مشابه آن هم، تامین برق از طریق سوخت­های فسیلی و غیرفسیلی و احداث نیروگاهها، اصولا کاری سهل­ الوصول­ تر از بهره­برداری و توسعه میادین گازی نیست و اصولا پروژه ­هایی زمان­بر به شمار می­ رود و باید برای از بین بردن این چالش­ها، فکر اساسی کرد. سرمایه­گذاری در کشوری مثل ایران که با مشکلات تحریم مواجه است و نقل و انتقال پول را به خوبی حل نکرده است؛ حتما امکان­پذیر نیست و از سوی دیگر، شرایط مواجهه حاکمیت با سرمایه­گذاران خارجی اصولا مشخص نیست و این خود گره عمیقی است. عربستان نیز از این جرگه جدا نیست. یعنی باید به صراحت گفت که بهبود روابط با عربستان، عملا بر تولید فولاد ایران تاثیری ندارد، هر چند که توسعه روابط می­تواند در زمینه توسعه صادرات تاثیرگذار باشد، اما نکته اصلی آن است که عربستان، برنامه بزرگی در جهت توسعه صنعت فولاد خود دارد و اصولا در دو ماه گذشته، اتفاقی که خیلی باعث تعجب همگان شد، مجموعه فولادسازی دولتی عربستان بود که اسمش «حدید» است و زیرمجموعه سابیک یا شرکت مادر تخصصی صنایع پایه عربستان سعودی که بیشتر در زمینه پتروشیمی فعال هست، قرار گرفته و مشاهده می­ شود که این شرکت، از مجموعه سابیک جدا شده و شرکت دولتی جدیدی به عنوان متولی صنعت فولاد عربستان قرار هست که تاسیس شود. در عین حال، معمولا کشورها وقتی بخواهند به صنعتی اهمیت دهند، این تفکیک را انجام می ­دهند؛ ضمن اینکه هم از نظر تفکیک آن شرکت و هم از نظر تشکیل شرکتی جدید و حتی یک پله بالاتر در رابطه با تشکیل وزارتی مثل وزارت فولاد در عربستان مشابه هندوستان و برخی از کشورهای دیگر، مشاهده می­شود که عربستان با سیاست­هایی که دنبال می­ کند، ممکن است در آینده­ای نزدیک نسبت به ایجاد یک وزارتخانه فولادی اقدام نماید. در عین حال نکته دیگری که باید به آن توجه کرد آن است که کسی نمی­داند روابطی که بین ایران و عربستان شکل گرفته، به این زودی به جایگاه توسعه اقتصادی خواهد رسید یا خیر. در طول ۸ ماه گذشته که روابط بهبود پیدا کرده، صرفا مسیر همکاری در حد اعزام حجاج و صدور روادید شکل گرفته و پیش رفته و هنوز حرکت خاصی در حوزه همکاری­ های اقتصادی رخ نداده است و طبیعتا بازار عربستان با توجه به ساخت و سازهای بزرگی که تا افق ۲۰۳۰ میلادی برای خود تعریف کرده و از الان هم شروع شده، بازار مصرف بسیار بزرگی را دارد که فولاد هم نیاز دارد؛ اما باید برای حضور در آن و رقابت با سایر رقبا هم آماده بود.