شرکت دخانیات ایران با دارابودن چندین مرکز تحقیقاتی، وجهه همت خود را بر تولید محصول کم‌ضرر قرار داده و اجرای طرح‌های تحقیقاتی و تولید محصولات دانش‌بنیان چه به صورت انبوه و چه نیمه صنعتی و آزمایشگاهی، از دیگر توفیقات این مراکز تحقیقاتی و پژوهشی است.

به گزارش کیوسک خبر به نقل از مدیریت ارتباطات و امور بین‌الملل شرکت دخانیات ایران، این شرکت با دارابودن چندین مرکز تحقیقاتی، وجهه همت خود را بر تولید محصول کم‌ضرر قرار داده و تولید محصولات دانش‌بنیان چه به صورت انبوه و چه نیمه صنعتی و آزمایشگاهی، از دیگر توفیقات این مراکز تحقیقاتی و پژوهشی است و به مناسبت هفته پژوهشی نگاهی گذرا به تاریخچه و دستاوردهای این مراکز داریم:

مرکز تحقیقات و آموزش تیرتاش

تاریخچه
مرکز تحقیقات و آموزش تیرتاش با قدمتی ۱۰۰ ساله و مساحت ۴۲ هکتار، وابسته به شرکت دخانیات ایران یکی از مؤسسات بزرگ، مهم و معتبر پژوهشی و آموزشی در سطح ملی و بین‌المللی در زمینه کشت و عمل‌آوری توتون و صنعت دخانیات است که در سال ۱۳۱۶ توسط مهندس «آتاناس زافیروپولوس» یونانی الاصل، براساس مأموریت محوله، با بررسی موقعیت جغرافیایی افتتاح شده است.

پس از تأسیس این مرکز در زمینه افزایش سطح کشت در کشور، موفقیت‌های بزرگی حاصل شده، به گونه‌ای که در سال ۱۳۸۰ سطح زیر کشت توتون در کشور به ۲۰ هزار هکتار افزایش یافت، ولی متأسفانه به دلیل برخی سیاست‌های اشتباه و ورود رسمی شرکت‌های رقیب تولید سیگارت و واردات بی‌رویه توتون و عدم توجه به مقوله تحقیقات و کشاورزی توتون، میزان کشت این محصول در حال حاضر به کمتر از ۳ هزار هکتار کاهش یافته است.

دستاوردها و محصولات تولیدی دانش‌بنیان

مرحله تولید انبوه
خاک بستر

پلت بذر

محلول کنترل‌کننده جوانه جانبی( مکجت)

گرمخانه

ماشین سوزن زنی توتون بارلی

ماشین دوخت بارلی

بریکت

مرحله تولید نیمه صنعتی
ماده کاهنده بوی نامطلوب سیگارت

دود مایع

ذغال فشرده

سیگار برگ

نیکوتین

کود پتاسیم

سیستم هوشمند عمل آوری توتون

دود مایع +نیکوتین

کنه کش نیکووار

نماتدکش آفند

حشره کش بیولوژیک

لیسک کش اژن

مرحله نمونه آزمایشی
تنباکو معسل طبیعی

دمنوش گیاهی تینوش

بیوچار

ایستگاه تحقیقات توتون رشت

تاریخچه
تحقیقات روی نیازها و مشکلات کشاورزی از ابتدا مورد توجه شرکت دخانیات بوده و در این راستا در سال ۱۳۱۵ اولین مرکز تحقیقات کشاورزی شرکت دخانیات در تالش که هم اکنون یکی از مراکز عمده کشت توتون گیلان است، تأسیس شد. در سال ۱۳۱۶ به علت نیازهای شرکت به گسترش فعالیت‌های تحقیقاتی روی توتون‌های تیپ غربی، تحقیقات توتون گیلان به قریه احمد گوراب رشت منتقل و درسال ۱۳۳۴ در محل فعلی کارخانجات سیگارت‌سازی با هدف اجرای تحقیقات علمی درباره مسائل مربوط به کشت، داشت، برداشت، آماده‌سازی محصول، آموزش به کشاورزان و مروجان و کارشناسان و محققین در قالب طرح‌های کاربردی کشاورزی و تکنولوژی با مشارکت اساتید و محققان سازمان‌های پژوهشی و دانشگاه‌های کشور تأسیس شد.

در سال ۱۳۵۶ مرکز تحقیقات گیلان به مکان فعلی انتقال یافت و در سال ۱۳۷۴ ساختمان‌های جدید با امکانات درون سازمانی احداث و مورد استفاده قرار گرفت.

مساحت ایستگاه تحقیقات توتون ۷ هکتار بوده که هر ساله ۵/۳ هکتار آن به کشت توتون اختصاص می‌یابد. این مرکز مجهز به آزمایشگاه آب وخاک و دارای ۳ عدد گرمخانه یک هکتاری و یک عدد گرمخانه ۵ هکتاری جهت عمل‌آوری و خشکانیدن توتون طرح‌های تحقیقاتی و کشت عمومی است.

طرح‌های تحقیقاتی
بازنگری پهنه‌های اقلیمی کشور برای کشت توتون
امکان تولید لاین‌های جدید توتون گرمخانه‌ای زودرس
تولید واریته های جدید توتون گرمخانه‌ای از طریق کشت بافت
بررسی مؤلفه‌های پایداری نظام کشت تخصصی توتون در استان گیلان
بررسی تحقیقی ترویجی رقم RVH27 در مناطق دیم دشت و کوهستان استان گیلان

پروژه‌های در دست اجرا

پروژه مشارکتی تولید تولید کمپوست از پسماند توتون (جهت درآمدزایی)
پروژه بسته‌بندی و فروش پسماند توتون برای کنترل حلزون و مصارف آفت کشی (جهت درآمدزایی)

فعالیت‌های جانبی
آنالیز خاک و آب کلیه محصولات زراعی و توتون (جهت درآمدزایی)

نظارت و همکاری جهت تولید نشاء پشتیبان به میزان ۱۵ هکتار

ایجاد مزرعه نمایشی

نظارت بر کشت توتون مشارکتی در مزرعه تحقیقات توتون به میزان ۳ هکتار

مرکز تحقیقات توتون ارومیه

تاریخچه
مرکز تحقیقات توتون ارومیه که در حال حاضر تحت نام ایستگاه تحقیقاتی در زمینه توتون در حال فعالیت است، در سال ۱۳۴۸ تحت عنوان «انستیتو توتون ایران – مرکز ارومیه» به عنوان اداره کل با پوشش مناطق شمالغرب و غرب کشور از نظر علمی و عملی کاشت توتون، به منظور اجرای تحقیقات کشاورزی و تکنولوژی روی گیاه توتون آغاز بکار کرده است.

این مرکز از بدو فعالیت، با داشتن محققان، تکنسین­‌های متخصص و کارشناسان در علوم زراعت، اصلاح نباتات، خاک، شیمی، آموزش و ترویج هر ساله براساس مصوبات شورای پژوهشی شرکت دخانیات ایران طرح‌­هایی در زمینه­‌های آگرونومی، خاکشناسی، حاصلخیزی خاک، حفظ نباتات، اصلاح نژاد، تکنولوژی و شیمی توتون به مرحله­ی اجرا در می­‌آورد که نتایج حاصل پس از تصویب مقامات شرکت، توسط بخش‌­های اجرایی به ویژه مدیریت کشاورزی و ترویج، در سطح زارعین توتون‌کار کشور توصیه و پیاده می­‌شود.

امکانات تخصصی و عمومی
از مساحت کلی ۵/۲۲ هکتاری مرکز، حدود ۵/۱۰ هکتار به محوطه اداری، ساختمان­‌ها، آزمایشگاه­‌ها، گلخانه­‌ها و فضای سبز و در حدود ۱۲ هکتار باقیمانده تحت عنوان زمین زراعی تحقیقاتی اختصاص یافته است. در بدو تأسیس آزمایشگاه‌ها و امکانات تحقیقی و زراعی مانند آزمایشگاه­‌های شیمی خاک و برگ، آزمایشگاه آگرونومی، آزمایشگاه خاک و گلخانه­ تحقیقاتی، خزانه سنتی با امکانات موجود و به روز آن زمان تأسیس شده و طی دهه­‌های ۷۰ و ۸۰ با توجه به کثرت نیروی انسانی و افزایش تعداد محققان و به تبع آن طرح­‌های تحقیقاتی، ساختمان اداری توسعه یافته و ساختمان غذاخوری و همچنین گلخانه بزرگ شیشه­‌ای به مساحت بیش از ۱۲۰۰ مترمربع جهت انجام طرح­‌های تحقیقاتی گلخانه­‌ای و همچنین استفاده تحت عنوان خزانه شناور احداث گردیده است.

در دوره مذکور با توجه به پیشرفت علوم در زمینه کشاورزی و ژنتیکی امکانات آزمایشگاه­‌های خاک و آگرونومی به تجهیزات جدید مجهز شده و در سال ۱۳۸۹ آزمایشگاه ژنتیک و بیوتکنولوژی با امکانات روز دنیا تأسیس شد.

فعالیت‌های تحقیقاتی
از زمان آغاز فعالیت تحقیقی و تخصصی مرکز از سال ۱۳۴۹ به عنوان اولین سال تحقیقاتی، هر ساله طرح­‌های تحقیقی و آزمایشی در زمینه­‌های مختلف زراعی، اصلاحی، خاک، تکنولوژی و شیمی به اجرا درآمده که ماحصل و نتایج طرح‌­های مذکور هر ساله تحت عنوان کارنامه تحقیقی سالانه مرکز جمع­‌بندی، چاپ و منتشر شده و در دسترس مدیران و بخش‌های مرتبط و همچنین علاقمندان قرار گرفته است که با توجه به سوابق ثبت شده و موجود بالغ بر صدها طرح تحقیقی، آزمایشی و بررسی است.

در زمینه تحقیقات علاوه بر طرح­‌های عمومی که هر ساله به تبع ظهور بیماری و آفات جدید یا اختراع و ثبت سموم و کودهای جدید به انجام رسیده است می­‌توان به موارد قابل توجه مانند معرفی و ثبت ارقام جدید توتون مانند ارقام ارومیه۲۰۵، ماتیانوس، موتانت ۴ و غیره اشاره کرد که برخی از آنها در حال حاضر تحت کشت وسیع توتون در مناطق توتون‌کاری مختلف کشور قرار دارند و برخی به عنوان رقم والد در طرح­های اصلاحی و بهنژادی مورد استفاده قرار می­‌گیرند.

به تبع تمام نتایج به دست آمده از تحقیقات صورت گرفته، تا کنون کارنامه­‌ها، نشریات، کتاب­‌ها، کتابچه­‌ها، دفترچه­‌های راهنمای کشت تیپ­‌های مختلف توتون، مقالات فراوان در مجلات معتبر داخلی و همچنین مقالات مهم در مجلات معتبر خارجی منتشر گردیده است.

همچنین این مرکز تا چند سال قبل، به عنوان یکی از اعضای فعال سازمان کورستا(تنها سازمان رسمی دنیا در زمینه کاشت و تحقیقات حوزه توتون) با این سازمان همکاری برون مرزی داشته است. علاوه بر زمینه تحقیقاتی و تولید و انتشار علم، در زمینه کشت توتون نیز با مدیریت کشاورزی شرکت دخانیات همکاری تنگاتنگ داشته و با برگزاری کلاس­‌های آموزشی برای مروجین و زارعین در جهت ارتقای علمی افراد، پشتیبانی فنی و تخصصی در زمینه نحوه کاشت، آبیاری، آفات و بیماری‌­­ها و همچنین نحوه کاربرد سموم و کودهای جدید، تهیه نشای پشتیبان هر ساله و همچنین بازدیدهای دوره­‌ای منظم از مناطق کشت توتون در حوزه تحت پوشش مدیریت کشاورزی را پشتیبانی و یاری کرده است.