بانک مرکزی به‌عنوان متولی اصلی سیاست‌های پولی در کشور، با چالش‌های اساسی برای کنترل تورم مواجه است. در حالی که این نهاد اقتصادی از استقلال کافی برخوردار نیست، تغییرات ساختاری و هم‌افزایی با سیاست‌های مالی می‌تواند مسیر کنترل تورم را هموار کند. اکنون باید دید که دولت چهاردهم چه تدابیری برای اصلاح نظام پولی و بانکی به‌کار خواهد گرفت.

به گزارش کیوسک خبر، بانک‌های مرکزی در سراسر جهان به‌عنوان متولیان اصلی سیاست‌گذاری پولی و مدیریت تورم شناخته می‌شوند. این نهادها با استقلال از دولت‌ها، تلاش می‌کنند تا از طریق هماهنگی میان سیاست‌های پولی و مالی، تورم را کنترل و اقتصاد را به ثبات برسانند. در ایران، اما شرایط متفاوت است و این استقلال به‌شکل قابل‌توجهی محدود بوده است.

در طول سال‌های گذشته، بانک مرکزی ایران از اختیارات لازم برای سیاست‌گذاری مستقل برخوردار نبوده و اغلب تحت تأثیر خواسته‌های دولت‌ها قرار گرفته است. این وابستگی سبب شده تا بانک مرکزی نتواند به‌طور موثر تورم را مهار کند و اقتصاد کشور در مواجهه با چالش‌های متعدد قرار گیرد.

اگرچه دولت‌های پیشین بارها وعده اصلاح ساختارهای پولی و بانکی را داده‌اند، اما در عمل تغییرات چشمگیری رخ نداده است. اکنون با آغاز به کار دولت چهاردهم، این سوال مطرح می‌شود که آیا این دولت قادر خواهد بود تحولاتی بنیادی در نظام پولی و بانکی کشور ایجاد کند؟

حسین عبده‌تبریزی، اقتصاددان برجسته، معتقد است که بانک مرکزی به تنهایی نمی‌تواند مشکلات اقتصاد ایران را حل کند. او با اشاره به موفقیت نسبی این نهاد در کنترل نرخ ارز در ماه‌های اخیر، تأکید می‌کند که تداوم این سیاست‌ها می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی کمک کند. عبده‌تبریزی می‌گوید: «کنترل نرخ ارز و ایجاد آرامش در بازار یکی از دستاوردهای بانک مرکزی است، اما این به‌معنای حل همه مشکلات نیست. چالش اصلی، ایجاد تعادلی پایدار میان کنترل تورم و حفظ فعالیت‌های اقتصادی است.»

یکی از مشکلات اساسی اقتصاد ایران، نبود هماهنگی کافی میان سیاست‌های پولی و مالی است. به گفته عبده‌تبریزی، بانک مرکزی نیازمند همکاری سایر نهادها، به‌ویژه در حوزه بودجه‌ریزی و سیاست‌های مالی است. «اگر کسری بودجه همچنان ادامه یابد و بودجه‌هایی تصویب شود که فشار بر سیاست‌گذار پولی را افزایش دهد، تلاش‌های بانک مرکزی نیز به نتیجه نخواهد رسید.» او تأکید می‌کند که سیاست‌گذاران مالی و پولی باید به‌صورت هماهنگ عمل کنند تا بتوانند تورم را کنترل کنند و نقدینگی را کاهش دهند.

در این میان، کنترل نقدینگی یکی از ابزارهای کلیدی برای کاهش تورم به‌شمار می‌رود. اما این امر تنها در صورتی محقق می‌شود که سیاست‌های مالی نیز با هدف کاهش کسری بودجه و تقویت بخش خصوصی همراه باشد. عبده‌تبریزی می‌گوید: «در شرایط کنونی، سیاست‌گذار پولی از ابزارهایی مانند افزایش نرخ بهره و کنترل ترازنامه برای کاهش حجم پول در گردش استفاده می‌کند، اما این تلاش‌ها بدون هماهنگی با سایر سیاست‌ها کافی نخواهد بود.»

یکی دیگر از چالش‌های بزرگ اقتصاد ایران، فشارهای خارجی و تحریم‌های اقتصادی است. این فشارها تأثیر مستقیمی بر توانایی بانک مرکزی در مدیریت تورم و ثبات بازار ارز دارند. عبده‌تبریزی با اشاره به این موضوع می‌گوید: «بانک مرکزی باید علاوه بر کنترل تورم، از بدتر شدن وضعیت اقتصادی جلوگیری کند. حفظ نسبی قیمت ارز و جلوگیری از تضعیف بیشتر ارزش پول ملی از جمله اهدافی است که بانک مرکزی دنبال می‌کند.»

این اقتصاددان تأکید می‌کند که ابزارهایی مانند کنترل ترازنامه و سیاست‌های بازار باز به بانک مرکزی کمک کرده‌اند تا حدودی در مهار تورم موفق باشد. اما این موفقیت‌ها نیازمند حمایت و هم‌افزایی با سایر نهادهای اقتصادی و دولتی است.

در نهایت، آنچه به نظر می‌رسد این است که دولت چهاردهم باید گام‌های عملیاتی و مؤثری برای اصلاح رویه‌های پولی و بانکی بردارد. این تغییرات تنها از طریق بازنگری در ساختارهای بانک مرکزی و افزایش استقلال آن می‌تواند محقق شود. همچنین، همکاری نزدیک میان بانک مرکزی و سایر نهادهای اقتصادی از جمله دولت و مجلس برای اصلاح سیاست‌های مالی ضروری است.

عبده‌تبریزی معتقد است که کنترل تورم و بهبود شرایط اقتصادی به‌مرور زمان امکان‌پذیر است، اما این فرایند نیازمند صبر و تلاش مداوم است. او می‌گوید: «برای کاهش پایدار تورم و بهبود وضعیت اقتصادی، باید سیاست‌های پولی و مالی به‌طور هماهنگ و پایدار پیش بروند. این تنها راهی است که می‌تواند به افزایش رشد اقتصادی و کاهش فشارهای تورمی منجر شود.»

با آغاز به کار دولت چهاردهم، همه نگاه‌ها به سیاست‌های اقتصادی آن دوخته شده است. اصلاح سیاست‌های پولی و بانکی یکی از اولویت‌های اصلی برای کنترل تورم و بهبود شرایط اقتصادی است. اکنون باید دید که آیا دولت می‌تواند با تدابیر جدید، بانک مرکزی را در مسیر اصلاحات ساختاری هدایت کند و تورم را مهار کند یا خیر.