کیوسک خبر- فتانه ترکیان: مسائل کلیدی دولت پزشکیان در لایحه بودجه ۱۴۰۴ به وضوح نشان دهنده چالش‌های بنیادین در زمینه ناترازی و کسری بودجه است. این لایحه، که به عنوان برنامه مالی دولت برای سال آینده ارائه شده، به بررسی نیازهای مالی و چالش‌های اقتصادی کشور می‌پردازد. ناترازی مالی به معنای عدم تطابق میان درآمدها و هزینه‌ها، یکی از معضلات اصلی به شمار می‌رود که می‌تواند تأثیرات منفی بر روی خدمات عمومی و توسعه کشور داشته باشد.
در این راستا، دولت باید به دنبال راهکارهایی برای کاهش کسری بودجه و بهبود وضعیت مالی باشد. یکی از این راهکارها، افزایش درآمدهای مالیاتی و کاهش هزینه‌های غیرضروری است. همچنین، مدیریت بهینه منابع و استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی موجود می‌تواند به بهبود شرایط مالی کمک کند.
با این حال، چالش‌های موجود به سادگی قابل حل نیستند و نیاز به سیاست‌های کارآمد و جامع دارند. دولت باید با دقت به مشکلات ساختاری توجه کند و برنامه‌ریزی‌های لازم را برای ایجاد توازن مالی در لایحه بودجه انجام دهد. در نهایت، موفقیت در این زمینه نه تنها به بهبود وضعیت اقتصادی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند اعتماد عمومی را نیز تقویت نماید.
ماجرای کسری منابع نسبت به مصارف قطعی در نظام بودجه‌ریزی کشور به‌ویژه در دو دهه اخیر به یکی از چالش‌های اصلی تبدیل شده و به‌عنوان یکی از عوامل اصلی تورم در اقتصاد ایران شناخته می‌شود. تأمین درآمد پایدار برای هزینه‌های ضروری و پرهیز از وابستگی به درآمدهای غیرواقعی از جمله مسائلی است که کارشناسان سازمان برنامه در آینده نزدیک با آن روبرو خواهند شد. به‌تازگی، محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور، اعلام کرده است که کسری بودجه کنونی کشور حدود هزار همت تخمین زده می‌شود.
با نزدیک شدن به ارائه نخستین لایحه بودجه دولت چهاردهم به مجلس شورای اسلامی، چالش‌های مهمی همچون ناترازی سوخت، کسری بودجه، نرخ ارز، مالیات و بودجه هدفمندی پیش روی بودجه‌نویسان قرار دارد. به تازگی، نخستین جلسه ستاد تهیه و تدوین لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ در سازمان برنامه و بودجه برگزار شد، که در آن گزارش‌هایی درباره ساختار تدوین لایحه، جهت‌گیری‌های کلان و تکالیف بودجه‌ای ارائه گردید.
یکی از مسائل مهم در تنظیم بودجه، جلوگیری از استفاده از درآمدهای غیرواقعی است. منابع بودجه شامل درآمدهای مالیاتی، تعرفه‌ای و واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و مالی هستند و هرگونه ارزیابی نادرست در این بخش‌ها می‌تواند به ایجاد درآمدهای موهومی منجر شود. تجربه‌های گذشته در زمینه بودجه‌ریزی، به‌ویژه در نیمه دوم دهه ۹۰ و دوران مدیریت آقای پورمحمدی در سازمان برنامه، نشان‌دهنده مشکلات ناشی از پیش‌بینی‌های نادرست درآمدهای نفتی است که به چالش‌های جدی در مدیریت مالی کشور انجامیده است. این موارد بر لزوم اتخاذ یک رویکرد واقع‌گرایانه و پایدار در تدوین بودجه تأکید می‌کند و نیازمند توجه جدی و برنامه‌ریزی مناسب است.
همچنین، در جلسه کمیسیون هماهنگی مجلس، موضوعاتی مانند درآمدهای مالیاتی، تحولات جمعیتی و رویکردهای مرتبط با طرح‌های عمرانی مورد بررسی قرار گرفت. به روال سال‌های گذشته، انتظار می‌رود که لایحه بودجه دولت چهاردهم در حدود ۲ تا ۳ ماه دیگر به مجلس ارائه شود. در این راستا، جلسات ستاد بودجه در سازمان برنامه آغاز شده و بخشنامه بودجه ۱۴۰۴ نیز ابلاغ گردیده است.
یکی از تحولات عمده در قانون بودجه ۱۴۰۱، حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات کالاهای اساسی بود که به چالش‌هایی جدی برای دولت سیزدهم منجر گردید و تبعات آن همچنان ادامه دارد. حساسیت‌های موجود در خصوص خروجی قانون بودجه به دلیل تأثیرات گسترده آن بر حوزه‌های مختلف اقتصادی، بسیار بالاست.
در نهایت، لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ در آذرماه به مجلس ارائه خواهد شد و در حال حاضر توافق‌هایی تنها در خصوص مدل پلکانی افزایش حقوق کارمندان دولت انجام شده است. اما پیش‌بینی‌های مشخصی درباره چالش‌های پیش روی بودجه سال آینده انجام نشده است.
ماجرای کسری منابع نسبت به مصارف قطعی و غیرقابل‌چشم‌پوشی به‌ویژه در دو دهه اخیر همواره چالش اصلی در نظام بودجه‌ریزی کشور بوده و یکی از دلایل عمده تورم در اقتصاد ایران محسوب می‌شود. در این راستا، تأمین درآمد پایدار برای هزینه‌های ضروری و اجتناب از اتکا به درآمدهای غیرواقعی، موضوعی است که در آینده نزدیک، کارشناسان سازمان برنامه با آن مواجه خواهند شد. به‌تازگی، محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور، اعلام کرده است که کسری بودجه حال حاضر کشور حدود هزار همت برآورد شده است.

یکی از چالش‌های اساسی در تنظیم بودجه، پرهیز از درآمدهای غیرواقعی است. منابع بودجه شامل درآمدهای مالیاتی، تعرفه‌ای، واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و مالی می‌باشد که هرگونه ارزیابی نادرست در این سه بخش می‌تواند به ایجاد درآمدهای موهومی در بودجه منجر شود. تجارب گذشته در زمینه بودجه‌ریزی، به‌ویژه در نیمه دوم دهه ۹۰ و در زمان مدیریت آقای پورمحمدی در سازمان برنامه، یادآور مشکلات ناشی از بیش‌برآوردی درآمدهای نفتی است که به چالش‌های جدی در مدیریت مالی کشور انجامیده است. این مسائل نشان‌دهنده نیاز به یک رویکرد واقع‌گرایانه و پایدار در تدوین بودجه است.