بحث‌ها پیرامون احتمال افزایش ۴۰ درصدی قیمت بنزین، نگرانی‌ها در خصوص تأثیرات اقتصادی و معیشتی این سیاست را تشدید کرده است. با اینکه دولت معتقد است این اقدام به کاهش کسری بودجه و بهبود مصرف انرژی کمک می‌کند، اما کارشناسان از عواقب تورمی و فشار بر خانوارها و دهک‌های پایین‌تر هشدار می‌دهند. این تغییر قیمت می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای بر هزینه‌های زندگی داشته باشد و خانواده‌های کم‌درآمد را به‌طور خاص تحت فشار قرار دهد.

به گزارش کیوسک‌‌خبر، افزایش قیمت بنزین به موضوعی بحث‌برانگیز در کشور تبدیل شده است. اخیراً یکی از نمایندگان مجلس از احتمال افزایش ۴۰ درصدی قیمت بنزین در بودجه سال آینده خبر داده است که به گفته او، دولت به دنبال کسب ۲۰ هزار میلیارد تومان درآمد از این محل است. چنین افزایش قیمتی با هدف جبران کسری بودجه و مدیریت مصرف انرژی مطرح می‌شود. اما بررسی‌ها و تجربه‌های گذشته نشان می‌دهد این سیاست‌ها اغلب عواقب تورمی قابل توجهی به دنبال دارند و زندگی و معیشت اقشار مختلف جامعه، به‌ویژه دهک‌های پایین‌تر را به چالش می‌کشند.

تجربه‌های پیشین و اثرات تورمی
در گذشته، تغییر قیمت بنزین به وضوح تأثیرات منفی بر هزینه‌های زندگی و نرخ تورم داشته است. به‌طور مثال، افزایش ناگهانی قیمت بنزین در دوران دولت حسن روحانی که به رشد ۲۰۰ درصدی قیمت منجر شد، به‌دنبال آن، مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی منتشر کرد که تأثیرات این اقدام بر نرخ تورم، اشتغال و رشد اقتصادی را به تفصیل مورد بررسی قرار داد. این گزارش نشان داد که افزایش قیمت بنزین می‌تواند به کاهش ۳۶۰ تا ۴۸۰ هزار شغل منجر شود و رشد اقتصادی را تا ۱ درصد کاهش دهد. همچنین، به‌دلیل تأثیر مستقیم و غیرمستقیم این تغییرات بر سبد خانوار، افزایش هزینه‌های عمومی به وضوح نمایان شد.

تورم مستقیم و غیرمستقیم
در سناریویی که در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس ارائه شده است، افزایش قیمت بنزین به دو شکل مستقیم و غیرمستقیم بر سبد هزینه‌های خانوار اثر می‌گذارد. تورم مستقیم شامل افزایش بهای بنزین در سبد خانوار است که مستقیماً به افزایش ۱.۲ درصدی هزینه‌های خانواده‌ها می‌انجامد. از طرفی، تورم غیرمستقیم نیز به علت افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل و سایر کالاهای وابسته به بنزین در بخش‌های مختلف، حدود ۰.۸ درصد تورم را به همراه خواهد داشت. با توجه به این عوامل، در مجموع تورم ناشی از افزایش قیمت بنزین در گزارش‌ها حدود ۳.۱ درصد برآورد شده است.

دهک‌های درآمدی و تأثیرات متفاوت
افزایش قیمت بنزین بر دهک‌های درآمدی مختلف تأثیرات متفاوتی خواهد گذاشت. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، دهک‌های بالاتر به دلیل مصرف بیشتر بنزین، تأثیر بیشتری از این تغییرات خواهند پذیرفت و فشار اقتصادی بیشتری متحمل خواهند شد. برای دهک‌های پایین، به دلیل دریافت یارانه نقدی و مصرف کمتر بنزین، افزایش قیمت بنزین کمتر حس می‌شود، اما این به آن معنا نیست که از فشار اقتصادی ناشی از تورم در امان خواهند بود.

یارانه نقدی و سیاست‌های حمایتی
سیاست دولت در قبال افزایش قیمت بنزین شامل پرداخت یارانه نقدی است، اما این سیاست‌ها همیشه نمی‌توانند تأثیر منفی ناشی از افزایش قیمت را به‌طور کامل جبران کنند. طبق گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، سیاست پرداخت یارانه تنها به ۶۰ میلیون نفر اعمال می‌شود و سه دهک آخر درآمدی از این یارانه محروم خواهند بود؛ در نتیجه این گروه‌ها بیشترین زیان را متحمل خواهند شد. همچنین خانوارهایی که مصرف بنزین بیشتری دارند نیز علی‌رغم دریافت یارانه، به دلیل بالا بودن هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم از این سیاست متضرر می‌شوند.

سیاست کاهش مصرف یا فشار بیشتر بر معیشت؟
دولت افزایش قیمت بنزین را اقدامی در جهت کاهش مصرف این حامل انرژی عنوان می‌کند، اما تجربه نشان داده که در نهایت، اثرات تورمی این سیاست بر معیشت مردم بیشتر از کاهش مصرف مؤثر بوده است. در سال ۹۸، پس از افزایش قیمت بنزین، افزایش هزینه‌های خانوار از کانال‌های مختلفی نظیر افزایش قیمت حمل‌ونقل و سایر کالاها باعث شد که خانوارهای متوسط و کم‌درآمد فشار اقتصادی زیادی را تجربه کنند. برآوردها نشان می‌دهد که تورم ناشی از افزایش ۴۰ درصدی قیمت بنزین، نرخ تورم را به حدود ۷ درصد افزایش خواهد داد و بار دیگر اقشار ضعیف و متوسط جامعه را در معرض فشار اقتصادی قرار خواهد داد.

پیش‌بینی‌های اقتصادی و اثرات احتمالی
در شرایطی که کارشناسان اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند هر درصد افزایش قیمت بنزین می‌تواند منجر به ۸ درصد افزایش در نرخ تورم شود، دولت باید ملاحظات دقیقی برای اجرای این سیاست در نظر بگیرد. با توجه به احتمال افزایش قیمت بنزین سهمیه‌ای به ۲۱۰۰ تومان و بنزین آزاد به ۴۲۰۰ تومان، جامعه باید آمادگی روبه‌رو شدن با افزایش قابل توجه هزینه‌های زندگی و تورم بالای ۲۰۰ درصدی را داشته باشد.

نتیجه‌گیری
افزایش قیمت بنزین یک سیاست اقتصادی با اثرات گسترده است که بر تمامی جنبه‌های زندگی مردم تأثیرگذار خواهد بود. این سیاست در حالی مطرح می‌شود که دولت قصد دارد با استفاده از درآمدهای حاصل از این اقدام، کسری بودجه را جبران کند؛ اما باید توجه داشت که تجربه‌های گذشته نشان می‌دهد اثرات تورمی و فشار اقتصادی ناشی از افزایش قیمت بنزین می‌تواند منجر به تشدید مشکلات معیشتی برای بخش‌های بزرگی از جامعه شود.